Etim. Relacionado con rom. plomaça, plumaza 'colchón o almohada grande'.
sense-1
1.
(Vc, L-ain ap. A; Deen I 114 y 383 <-tsia>, Urt I 85, Lar, Añ),
lumatxe (Lar, Añ),
lumaxa (Chaho),
lumetxa (V-arr-oroz-m ap. A; Añ)
Colchón de plumas. "Un jergón de pluma, que en vascuence le llaman lumacha (Vergara, 1589)" ConTAV 5.3.1, 156. "Plumón, colchón", "jergón <x-> de pluma" Lar y Añ. "Colcedrón [...] lumatx andia" Lar. Lumatxatzat lastoa du, / bururditzat belharra. EZNoel 52.
Gu ere etzanak aurkhitu ginen eta ez lumaxa guri baten gainean. Prop 1908, 24.
azpiadiera-1.1
(L-côte ap. A; SP <-tx->, H),
lumatz (Chaho). Almohada."Coussin de lit, garni de plumes"H.
Huna non den mihisea, / huna oraino lumatxa, / ikhus ezazue nola / sepultura den hutsa. EZNoel 106.
azpiadiera-1.2
"Carreau, coussin carré pour s'asseoir, s'agenouiller"H.
azpiadiera-1.3
"Coussinet à coudre, garni de crin, de plumes, etc."H.
azpiadiera-1.4
"Couverture de lit, garni de plumes"H.
"Duvet (plume) [= edredón]"T-L, DBPT.
sense-2
2.
(V-ger, BN-baig ap. A). Primera pluma de las aves.
azpiadiera-2.1
Plumón. Arek lumatutako olloa jango neuke, lumetxa bildur baga. EZBB I 40.
Gero ezti horri lotuko diozkagu, pollikiño ere, burukitako edo buhurdiko antzara-lumatxak. LfMurtuts 25.
azpisarrera-1
LUMATXA-AZAL. Funda de almohada.
"Una cobertura de cabecera llamada luma chazala
"(Goizueta, 1578). LexHNav II 124.
azpisarrera-2
LUMATXA-ESTALKI. Funda de colchón.
Hil oheko lumatxa estalki bat ona, hil oheko bi mihise onak. (1769). SenperEus 74.