Etim. Para su relación con la familia de preindoeuropeo *kal- , v. BAP 1961, 357.
1.
(V, G; Lar, Añ (V), LE UrtVoc, Lcq 36, H (V, G))
Ref.:
A;
Iz
ArOñ
;
Elexp Berg
.
"Tallo en las lechugas y otras hortalizas que por crecidas van espigando"
Lar.
"Cima, tallo de cardo, kardaberaren gara, lilia, txortena
"
Ib.
"Bretones de berza, (V) aza garak
"
Añ.
"
Gara o garia, brotes, bretones o vástagos"
Ast Disc 621.
"
Gara, tallo"
LE UrtVoc (no lo encontramos en el orig.).
"Escapo, bohordo, cierto tallo herbáceo. Arbigara, escapo del nabo. Azagara, escapo de la berza"
A.
"
Gára bat, [...] arbígaraak
"
Iz
ArOñ
.
"
Gailleguak arbi-garak (grelos) jateittue. Aurten kipulei garia ein jakue
"
Elexp Berg.
Cf. LzG: "Gara, brote en las plantas (Cicujano)", y Baraib 141: "Gara, brote". Cf. artagara.
Ereitean, berriz, izango dan landare betea ez duzu ereiten azi utsa baizik; [...] Eta Yainkoak gara ematen dio nai dunez; azi bakoitzari dagokion gara.
"Corpus"
.
Ol 1 Cor 15, 37 (Or QA 200 gara; Lç, He, TB, Dv, Ker, IBe, Bibl gorp(h)utz
).
2.
(V-ger-ple--m, G, AN),
gare,
garo
(V-ger-ple-m). Ref.: A (gara, garo, artagara).
"Flor de maíz"
A.
v. 3 garba.
[Artoak] ematen ditu oparo orria, gara eta zorroa abereentzako janari, makilla ongarritarako, koskola su egiteko.
Izt C 29.
Artoa, masalastoa, garea, koskola, artobizarra.
Ib. 234.
Aurreratu zan an artogareak ateratzen ari zan baten ingurura.
Sor Bar 46.
Birjiñen gara lirain.
'Esbelta flor de vírgenes'
.
Gand Elorri 130.
Flor.
Garuaik zelan azten diran begiratu.
Arriand Lc 12, 27 (BiblE loreak).
3.
"(V-arr-oroz), punta de leña"
A.
GARA BETEAN.
En el brote.
Gure euskaltzaletasunaren enborra usteldu ez dedin [...] emen dugu maskal-adar bat sendorik eta garabetean, gure aldizkaria, alegia.
Zait EG
1954, 202.
GARAN.
Espigando.
Loran zan mertxika, garan zan landara.
"La planta que espigaba"
.
Laux BBa 134.
GARARIK GARARA.
De año en año.
Oneek meatz konfesetan dira, ta bear bada gararik garara.
Zav Serm II 228.
GARA-TOKI.
"Tallar, tierra con las plantas que ya han empezado a tallecer, garatokia" Lar.