(V, G; Lcc, IC, Mic, SP, Urt I 70, Lar, Hb),
batelaRef.:
A; AEF 1960, 46; Etxba Eib ; Holmer ApuntV. Lancha, bote."Batel de nave, batela
"Lcc.
"Esquife, batel andia
"IC 442v.
"Barco, batela
"Mic.
"Acatium, fragata, barkuariña [...] batéla, bateltxúmea, batelttipia, bateltxoa
"Urt I 70.
"Batel, es voz bascongada, batela, que significa lo mismo; y viene de bat uno, y dela o dala que es o que haya; porque cada navío lleva a lo menos uno de esos bateles"Lar.
"1.º (V, G), lancha pequeña. 2.º esquife, lancha"A.
"Embarcación"EtxbaEib.
"Bote"HolmerApuntV.
v. txalupa, potin. Tr. Documentado desde Leiçarraga; es más frecuente en textos meridionales. Los únicos ejs. seguros de batela, con -a constitutiva, aparecen en Lardizabal (cf. tbn. batela zale en Beovide).
Eta marinerak unzitik ihes egin nahiz zabiltzala, batela itsasora erautsirik, alegia hek angurák unzi aitzinetik hedaturen. LçAct 27, 30 (He batela; TB barkhua, Dv xalupa, Ol potiña, Arriand ontziskea, IBk txanela).
Ura batelez iragatean. EZMan II 123.
O saindu obedienta, / Jesus onak deitzean, / batheletik ilkhi ziñen / laster haren hitzean. EZNoel 147.
Eta abiatu zen berehala oiñez, untzirik eta xaluparik edo batelik gabe, leihorrean izan bailliz bezala. Ax 132 (V 87).
Aldi batez igan zen Jesus, egungo Ebanjelio Santuak dionaz, arranzaleen itsas-onzi-batel edo barka batera. MbIArg I 193.
Milagro, milagro, ara non datorren gure batela. MbIArg II 281.
Hango batel guziak / Eragintza saindu hortaz / Egun hautan gaindiz doaz. Monho 52.
Biktorius ilustre hura / Xerkatzez badua, / Ediren dirunez batel <baten> edo onzirik / Eruan nahi lukianik / Hurrun bere patriatik. UskLi 220.
Batela itsasora botarik Galeoneko jendearen erdiarekin bera an sartu. IztC 429.
Juan ziran [...] Po deritxon ibai batera, ta sartu ziran batel baten. UrMarIl 24.
Ur-ertzean bi batela iñor gabe ikusi zituen. Lard 387.
Jesus guziakin batela batean sartuta. Ib. 399.
Batel txarragaz, baina / betiko modura / aurreti eldu zirean / bear zan lekura. AzcPB 226.
( s. XX)Zumaiako ondartzan egon bear izan det luzarotxo ibaia pasatzeko (igarotzeko) batelaren zai. AgKr 33.
"Ama Karmengoak" jaurti eban batel bat uretara. EchtaJos 263s.
Iñoiz-iñoiz itxulipurdiren bat egingo du batelak, ez da ala?EEs 1920, 124.
Arrantzurako oi ziran ontziyak eta gaurko egunez oi direnak oek dira: treñeroa, txalop aundiya, potiña, batela, plata edo ala, bapore txikia. ElizdoEEs 1925, 213.
Kose Mielen batela, / txitxarrue ta berdela. OrtOroig 110.
Kai ontako txalupa-jabeak bere batelean ez beza artu. EguzkRIEV 1927, 430.
Enbarkaziyoz aukera dauka / bapore eta batela. TxB I 193.
Ara or arrai-ontziak, batel txuriak. TAgY 1933, 22.
Ibai-erdijan batela. LauxAB 58.
Gau berde aundi aratza. / Illargia. Odei-litsa / aren batel bailitza. GandElorri 100.
[Ejitoarrak] uste dute beste munduan ibai bat pasa bear dala, ta orrengatik zegoan batela jarria. AnabAprika 91.
Kardal artean ondatzen / urliak batela, aren zai aoa / zabalik orra osiña. GaztMusIx 119.
Eta bein batian gertau zan, Niort-ko fraille bi, andrakume batelarixagaz, irurak bakarrik batelian izatia. EtxbaIbilt 455.
Baldin besoak lasatzen baditu, laister eramango du batelak urak barrena amildegira. IbiñVirgil 73.
Gogoaren batel txikerrak / ur egin zidan. AzurmHitzB 50.
Orduko batel eta treiñeru geienak gure errian egiten ziran. EtxabuKontu 199.
Ur andiko arraiña zalakuan, batelean be mariatu sartuaz batian.(V-m). EZBB II 124.
Batel txikiak ondar gaiñean. Zendoia 115.
azpisarrera-1
BATEL-SARI.
"Naulage, prix que les passagers paient à un batelier" Hb.
azpisarrera-2
BATTEL(Forma con palatalización expresiva). "(AN-gip), chalana, bote muy pequeño y achatado" A.