Tr. Documentado desde mediados del s. XIX en textos vizcaínos y guipuzcoanos, y al Norte en Etcheberri de Ziburu, Axular, INav, Maister, Goyhetche (27), Hiribarren y Lafitte (Murtuts 1). Hay ejs. seguros de mare en Iraultza , Berriatua y Etxaburu. En DFrec hay 3 ejs.
sense-1
1.
(SP, Urt I 77, HtVocGr, Lar, Añ, Dv, H(que cita a EZ)),
maria. Marea. Zuek ditutzue haize / muthiriak ematzen, / itzeak eta marea / zuek neurriz egiten. EZNoel 157.
Baditu itsasoak bere gora beherak, bere mareak eta muthantzak. Ax 600 (V 386).
Baldin marea bada, goardia emozu eraman etzaitzan. INav 39.
Hartzazu uestetik zeren marea hagitz doha norterat. Ib. 39.
Untzi handiarekin hartzazu marea ona. Ib. 78.
Hala nula itxas mareak untzi bat horrat hunat erabilten beitü. Mst I 13, 5 (SP, Ch, Leon uhinek, Ip itxas ühainek).
Partitu ginanean / Tolona hirian, / inkietatu izan ginan / mare batekilan. Iraultza 159.
Marearen gora beerak. IztC 78.
Lehen errotaraino heldu da marea. HbEsk 93.
Billatu omen zuben / urrengo egunian, / maria bajatu ta / agertu zanian. JanEd I 75.
Maria gora zijuala. Iraola 79.
Ez mariak gorabera aundik izaten ditualako baizik aldi batean ur txikik diralako. JAIrazBizia 11s.
Mareak, ur-bera denean, txalupak berakin eramaten dituan bezalaxe. VillJaink 44.
Maria goienera eldu zanean, asi ziran tiraka.EtxabuKontu 200.
v. tbn. Arti MaldanB 191. Maria: Aran-Bago ManMed 303.
sense-2
2."Marea, viento apacible de la mar"Lar.
sense-3
3.mare. Pesca, producto de la pesca. Danok gagoz pozik. Pixuak amabost tonelada emon deuskuz. Mare ona egin dogu. BerriatBermeo 391.
sense-4
4.
(-iaV-ger-m). "Quiñón, ganancia correspondiente a cada tripulante"A.
"
Maria, arrantzaleen alogerari esaten iako. Dirutan barik arraiñetan artuten dabe"ABGuzur 163.
v. marixe. Nire besoak inder asko euki ezarren, marie osoa emon ostien. ABGuzur 130.
Orduan, mutillak maria laurena bakarrik irabazten eben. BerriatBermeo 388.
azpiadiera-4.1
A zuan moskorra, maria-ta erdikoa gitxienez! Erkiag Arran 18.
azpisarrera-1
MAREA HANDI.
Marea viva. Baldin heldu bazare kanpora zato estean nordestean laurdenean zerengatik marea handiak baitabilza. INav 112.
Naiz izan bere kontra / aize-mot guztiak, / eta marea andi / edo ur biziak. ItFab 102.
azpisarrera-2
MAREA-BEHEITI.
"Est maris recessus, baxamará da, maréa behéiti dóha" Urt I 77.
azpisarrera-3
MAREA-BEHERA(mariabera V-gip ap. Etxba Eib; G-bet). Bajamar. "Eguardixan da gaur mariabera" Etxba Eib. v. itsasbehera. Askotzat indar geiago edukitzen duala itxasoak mariagoran mariaberan bañan. Aran-BagoManMed 303s.
Iruren artian bazeramaten upela maria-beran. UrruzZer 101.
Marea beera zegoenean, lanpernak ere arrapatzen zituzten. MMant 30.
azpisarrera-4
MAREADUN.
"Aequorei amnes, ibaia mareadúnak" Urt I 339.
azpisarrera-5
MAREA-ERDIKO(marierdiko V-ger-m). "Grumetes que ganan media ración o sueldo en la lancha" A. Cf. MAREA OSODUN. Semeak sei ilebete itxesoan eroanarren, marie erdiko baino etzan. ABGuzur 130.
Apurren baten ibili nintzen arrantzale Lekeition, marie erdiko. Ib. 129.
azpisarrera-6
MAREA-GOITI.
"Est maris accessus, maréa da, marea goiti doha" Urt I 77.
azpisarrera-7
MAREA-GORA.
(mariagora V, G). Ref.: A (maria-gora); Etxba Eib (mariagora). a) Pleamar. "Andik sei ordura, mariagora" Etxba Eib. v. itsasgora. Toki beroetan marea goran uzten dute sartzen ura zelai zabaletan. It Dial 113 (Ur ur goran, Dv itsasoa gora delarik, Ip itxasua gora denian). Askotzat indar geiago edukitzen duala itxasoak mariagoran mariaberan bañan. Aran-Bago ManMed 303s.
(Fig.). Gau da nik hau idaztean, / nekearen marigora. Azurm HitzB 36. b) (maria-gora V-m ap. A; marigora Izt C 206 H). "Sorte de poisson" H. "Una almeja grande" A.
azpisarrera-8
MAREA-KONTRA.
Contra marea. Ioan behar du marea kontra iakin nahi duben lekuban. INav 136.
Maria kontra, / naiko lana bazan, / ala ere eguardiko / balia erriyan zan. Arrantz 107.
azpisarrera-9
MAREA OSODUN.
"Además de los pescadores de ración entera (maria osodunak) y los de media ración (maria erdikuak), había hace años los orekariak (Lekeitio)" AEF 1960, 18.
azpisarrera-10
MAREA-PUNTA.
Pleamar. Beraz, maria goian egoala egiteko kontua zan, eta arratsaldeko seirak-zazpirak inguruan egokitu zan mare puntea.EtxabuKontu 195.
azpisarrera-11
MAREAZKO(Adnom.). Alizarko eta Falamuako entradan badela mareazko portu bat zeinari baitaritza Albert. INav 67.
Okla eta Iokle biak dire mareazko portuak. Ib. 97.