mendratu.
Tr. Documentado al Norte desde la primera mitad del s. XVIII. Al Sur lo emplean bersolaris guipuzcoanos de finales del s. XIX y primera mitad del XX, todos ellos con el sentido de 'desacreditar'. Todos los autores emplean la forma mendratu , excepto Maister que emplea mendretu . En DFrec hay 2 ejs. de mendratu .
(
B; SP,
Urt,
Lar,
VocS
143,
Dv→A,
H),
mendretu (
AN, L, BN; H (L, BN, S))
Ref.:
A, Lh (mendretu);
Izeta BHizt2
.
Desmedrar(se), debilitar(se), disminuir. "Comminuere, [...] gutitu, mendratu, beheratu" Urt V 438. "Attenuare" Ib. III 51. "Enflaquecerse, desmedrar" A.
Beira zaite zure merezimendua gutitzetik eta zure khoroa mendratzetik zure pairu eskasez.
Ch III 36, 3 (SP zure khoroa guti xipi dezazun, Mst zure khorua hert).
Tristezia bano batez zure osagarria mendretzen düzü.
Mst III 27, 2 (Ch ahitzen zare).
[Kofesio jeneralean] gauza batzu ez dituela aski xeheki erran, bertze batzu mendratu, bertze batzu ahantzi.
Laph 43.
Ez balu gaztigu horrek Jainkoaren loria mendratu behar [...].
Ib. 115.
Fedea lehendanik / mendratua baita.
Zby RIEV
1909, 107.
Jesus ez da hausten, ostia haustean, / ez eta mendratzen, hura gutitzean.
Zby RIEV
1908, 210.
[Eskualdunak] itsusten eta mendratzen beizik ez du bere burua [...] [arrotzen] berrikeriak ederragotzat hartuz.
Ib. 84.
Batek bertzea, bere izaitean eta perfezionetan ttipi eta mendra lezake.
Lap 83 (V 41).
Egon zitela eskoletan, ibili gabe, herriz herri, etxez etxe [...] beren buruak mendratuz, aphalduz, zenbaitek desohoratuz.
Elsb Fram 151.
Yuduak eta framazonak obra gaixto beraren egiten ari dira [...] Frantziaren aphaltzen, mendratzen, azkenean [...] ezeztatzeko.
Ib. 157.
[Mende hunen kutsuak] ttipitu eta mendratu izan ditu gure bizimolde zahar giristinioak.
Arb Igand 49.
Gerria mehe tinkatuz, / hatsik ere ezin hartuz, / beti nindoan mendratuz.
Etcham 98.
Frankoek beren desohorea mendratu nahiz [...] erran zuten eskualdunek moruen laguntza ukan zutela.
Zub 31.
Berriek bozik aski ez bilduz, / zaharrak aise pasatu, / orai ondotik hari zauzkigu / guk ina nahiz mendratu.
Mattin 65.
Etzuen segur afera horrek Frantsesen larderia mendratu!
"Ne diminua pas le prestige"
.
Ardoy SFran 199.
Osagarriz mendratua baita.
Xa Odol 51 (v. tbn. 49).
Hor gudu bat bezala ereman behar duzu [...]. Zure tokia ahal bezain ongi zaindu eta bertzearena mendratu.
Ib. 61.
Ordukotz osasunean mendratua zelarik.
Larre ArtzainE 325.
(Dv, A)
(AN-gip-5vill-larr).
Rebajar, desacreditar, difamar; hacer de menos.
"Déconsidérer"
Dv.
"Desacreditar"
A.
"Despreciar, humillar"
Asp Gehi.
"
Beti mendratzen ari da (AN-gip-5vill), ez da inor hola mendratu behar (AN-gip-5vill)"
Gte Erd 128 (junto a aren izena beti aotan dabilkie, inor ez da horrela ahotan hartu behar, etc., de otras zonas).
[Etsai batzu] haren doktrina eta haren mirakulluak mendratzen eta abaxatzen bethi hari zirenak.
Mih 169.
Usteko dute Iruñe nik galdu dudala; mendratuko naute, erranen dute ihes nabilala.
Laph 22.
Kulpa gabe ari zera / nere aita mendratzen.
AzpPr 73.
(v. tbn. 84)
Nere buruban etzan asmorik / iñor e mendratutzeko.
EusJok II 73.
Prezisamente zu mendratzeko / ez ditut jartzen bertsuak.
Tx B I 216 (v. tbn. 225).
Itz okiñ nik ez nuke / nai iñor mendratu.
Yanzi 187.
Gizon mendratzen, jende tronpatzen / ari izan dela aski.
Zerb Azk 105.
Azanzako semea nik ez dut mendratzen / bere parerik ez du pilota botatzen.
NafEKZ 23.
Anartean, [...] ez batere Azkaindarren mendratzeko, ez baitute den gutienik mendratzea merexi.
Herr 19-9-1957, 3.
Jendek izanagatik gutaz erraiteko / hargatik sort herria ez dut mendratuko.
Xa Odol 93.
Merkatuan ere ez baitu sekulan bere kabala mendratzen saltzaileak.
Larre ArtzainE 292.
No hacer honor.
Ez da ahantzi behar Haranburu yauna, / zuzen eta nobleki yuiatzen duena: / holakoek ez dute kargua mendratzen.
Hb Esk 152.
Eta orai goazin bertsulari famatuaren kantu zenbaiten ikhastera. Ez ditugu ez eskuara, ez herria, ez gure sinhestea mendratuko.
Ox 207.