Orotariko Euskal Hiztegia
atzaparka.
I .
(Adv.).
1.
(G, B, L; Urt, Lar, H)
Ref.:
A;
Izeta BHizt2
.
A zarpazos (sdos. prop. y fig.); a arañazos. "Adjurgare, liskartu, [...] hasarratu, atzaparka haritzea" Urt I 186. "Atzaparka daramate, ils l'amènent à coups de griffes" H. "Arañando, a manotazos" A. "Arañando. Aserre, yoka ta atzaparka" Izeta BHizt2. v. atzamarka.
Hala etsaiek diote deklaratzen hobena / Zeñen gatik sofrituren baitu bethiko pena / Atzaparka daramate gero khisu labera / Dolore eta atsekabe fin gabeen hastera. EZ Man I 93. Zakur amorratuen gisa, begiak, belarri, mingañ, esku, bular ta gorputz guztia agin ta atzaparka puskatzen ziotela. Cb Eg II 210. Ala nola amabát óna / daukána firme besárka / hume txárra dagokióna / kendu náies atzapárka. LE Kop 143. Atzo besarka, egun atzaparka; atzo musuka, egun muturka. LE Urt 172 (ms. 61r aztapárka). Esku ta oñekin, atzaparka ta ostikoka ekin tentatzalleari. Mg CC 111. Erasotzen diote / biak kapoiari, / eta dirade jaten / atzaparka ari. It Fab 27. Lauoñean edo etzinda, bultzaka edo atzaparka. Ag G 73. Klu, klu, klu, oillo loka, / mirua da atzaparka. NEtx LBB 302. Katuak atzaparka / begiak puskatu. Ayesta 35. Gerra-ontzi arinak elkarri atzaparka. MEIG I 177.
A zarpazos (sdos. prop. y fig.); a arañazos. "Adjurgare, liskartu, [...] hasarratu, atzaparka haritzea" Urt I 186. "Atzaparka daramate, ils l'amènent à coups de griffes" H. "Arañando, a manotazos" A. "Arañando. Aserre, yoka ta atzaparka" Izeta BHizt2. v. atzamarka.
Hala etsaiek diote deklaratzen hobena / Zeñen gatik sofrituren baitu bethiko pena / Atzaparka daramate gero khisu labera / Dolore eta atsekabe fin gabeen hastera. EZ Man I 93. Zakur amorratuen gisa, begiak, belarri, mingañ, esku, bular ta gorputz guztia agin ta atzaparka puskatzen ziotela. Cb Eg II 210. Ala nola amabát óna / daukána firme besárka / hume txárra dagokióna / kendu náies atzapárka. LE Kop 143. Atzo besarka, egun atzaparka; atzo musuka, egun muturka. LE Urt 172 (ms. 61r aztapárka). Esku ta oñekin, atzaparka ta ostikoka ekin tentatzalleari. Mg CC 111. Erasotzen diote / biak kapoiari, / eta dirade jaten / atzaparka ari. It Fab 27. Lauoñean edo etzinda, bultzaka edo atzaparka. Ag G 73. Klu, klu, klu, oillo loka, / mirua da atzaparka. NEtx LBB 302. Katuak atzaparka / begiak puskatu. Ayesta 35. Gerra-ontzi arinak elkarri atzaparka. MEIG I 177.
"(Vc, G, AN, L-sar, S), escarbando"
A.
Olloak atzaparka agertzen duen urreaz baño kaso geiago nik oriez egiten ez nuela! Mb OtGai III 148.
Olloak atzaparka agertzen duen urreaz baño kaso geiago nik oriez egiten ez nuela! Mb OtGai III 148.
2.
Mesándose, (tirar) agarrando con las manos.
"Repelar, illeak atzapartu, atzaparka atera
"
Lar.
Ama goxoek zioten / eman dehadarrari, / eta atzaparka athera / illeak buruari. EZ Noel 76.
Ama goxoek zioten / eman dehadarrari, / eta atzaparka athera / illeak buruari. EZ Noel 76.
3.
"Arrebañar, atzaparka bildu, batu
"
Lar
(→)
Dv.
"A puñados (AN-araq)"
Satr VocP.
Pago, zâr, gaztain, zulo dutenak / daitezke pozik araka; / kabi oietan eskua sartuz / aterako da atzaparka. "Metiendo la mano en esos nidos, saldrán piezas a manotadas" . Or Eus 78.
Pago, zâr, gaztain, zulo dutenak / daitezke pozik araka; / kabi oietan eskua sartuz / aterako da atzaparka. "Metiendo la mano en esos nidos, saldrán piezas a manotadas" . Or Eus 78.
(Robando, etc.)a manos llenas.
Geroztik asko juanak / atzaparka trebe, / egin dirade gauza / asko arenen jabe. MendaroTx 348. Baiña ez zan au asko estutu, atzaparka ari bait zan mando zamari baten zama-artetik artu ta artu. "Andaba ocupado desvalijando" . Berron Kijote 212.
Geroztik asko juanak / atzaparka trebe, / egin dirade gauza / asko arenen jabe. MendaroTx 348. Baiña ez zan au asko estutu, atzaparka ari bait zan mando zamari baten zama-artetik artu ta artu. "Andaba ocupado desvalijando" . Berron Kijote 212.
4.
Agarrándose, sujetándo(se) con las manos.
Atrebitzen nauk beraz, Pello, aran-ondo horren gainera atzaparka igatera. Elzb PAd 39. Neska-motza ikusi zuanean bere burua libratu nairik indarka ta Don Kijote eutsi-naiean atzaparka. Berron Kijote 180.
Atrebitzen nauk beraz, Pello, aran-ondo horren gainera atzaparka igatera. Elzb PAd 39. Neska-motza ikusi zuanean bere burua libratu nairik indarka ta Don Kijote eutsi-naiean atzaparka. Berron Kijote 180.
II .
(Sust.).
1.
"(G-to), arañazo"
A.
2.
Esfuerzo.
[Seme] aien ixtillu ta atzaparkak, amar metro etzan aterpe txar artan! Ataño TxanKan 189. Gazte-sall aren atzaparka, tiro ta zilipurdikak [eizean] . Ib. 210. Neke ta atzaparkaren erdirik gabe egingo genizkin etxe ontako lanak. Ib. 187.
[Seme] aien ixtillu ta atzaparkak, amar metro etzan aterpe txar artan! Ataño TxanKan 189. Gazte-sall aren atzaparka, tiro ta zilipurdikak [eizean] . Ib. 210. Neke ta atzaparkaren erdirik gabe egingo genizkin etxe ontako lanak. Ib. 187.
ATZAPARKA EGIN
(V-gip; Lar, Añ (V), Dv). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Arañar.
" Atzaparka eitten dau katuak, eta orrek balio detsa txakurran aurka
"
Etxba Eib.
v. atzaparkatu.
The Azkue Library and Archive
CUSTOMER SERVICE HOURS
9:00 - 14:00
9:00 - 14:00
The Azkue Library and Archive serves Euskaltzaindia. It is also open to all researchers and it aims to foster research and support the distribution of Basque cultural issues as far as it is able.
Headquarters
- B
- BISCAY
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Research Center
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 SAN SEBASTIAN - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Local offices
- A
- ÁLAVA
- Gaztelako atea, 54
01007 VITORIA/GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 SAN SEBASTIAN - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAVARRE
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA/PAMPLONA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Association
- N
- Northern Basque Country
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
