(...)
[-As/-az, -es/-ez, -iz, -os/-oz, -us bukaerak. Galipentzu] Hau bukaeran beti -s duela azaltzen zaigu [Egia esan, 1635ean Melena dokumentatu dugu, baina hau erabateko salbuespena da (eskribauaren okerra ote?. Ikus Galipentzuko toponimia aztertzean izen honetaz dioguna)]. Bokal arteko sudurkariari dagokionez, gehienetan -n-dun aldaerak dokumentatu arren behin behintzat (1617an) euskaraz hain ezaguna den bokal arteko n-ren erortzea jasan duen aldakia dokumentatzen da [Cf. Torrano > Dorrao, Undiano > Undio, Zolina > Zolia...], eta beste batean -n- edo ø-ren ordez -r- duena [Hau notariaren hutsen bat ez bada galdutako -n-ren arrastoa izan liteke] (1596an). Etimologiaz ezin izan dugu argitasunik atera.
(...)

(...)
Melenas [melénas]-en etimologiaren inguruan ikus -as / -az, -es / -ez... atzizkiei eskainitako atalean dioguna. Melenas-ekin batera Melena eta Melera ere azaltzen dira noiz edo noiz. Toponimo hau aski zabaldua dagoela dirudi: Galipentzun ezezik, Burgin (Melena) [Agoizko hipotekak, 4. liburua, 555. or.: "otro bordal en Melena". Hau, ordea, Belena erdaldunarekin (Pelena 'etxartea' euskaratua Arakil-Uharten) ere lot liteke.], Kadreitan (Melenas) [Ostolaza, 422. or.: "...la pieça mayor que es en el dito termino de Melenas de parte de Sierço". Egun oraindik ere bizirik dago, eta [meléenaés] esaten da, Galipentzun bezala.] eta Baltierran (Melenas) [Bizirik dago. Ebakera Kadreitako bera da.] ere aurkitu dugu. Melenas-ek Paco de las Minas (Alboz), Albozko harana, Las Ripas, Meazu, La Elka, El Saso, Garandako harana eta Ekarra-rekin mugatzen du. Antzina Bartasteka-rekin ere mugatzen zuen, orain berezko dermioa den El Saso, El Saso de Melenas (1641) bide zelako. 1335ean Naba de Melenas dugu. 1646an agertzen den Paso de Melenas Zareko bidean zegoen, erreka batean, eta Zareko bide hori Altxubidea zela kontutan hartuta, pausua gaurko Puente de Melenas dagoen toki berean egon zitekeela uste dugu, alegia, Altxubidea eta errepidea El Riacho-rekin gurutzatzen diren lekuan.
(...)

(...)
Saso-ren balioaren inguruan ikus Agezako El Saso sarrera. Dermio honek Melenas, Bartasteka, Santitisi eta Garandako harana-rekin mugatzen du. Galipentzun orain antonomasiaz El Saso (antzinako El Saso de Melenas edo Nava de Melenas. Ikus Melenas sarrera) deitzen den honetaz gainera, beste zazu hauek ere baditugu: Saso de Atanasio, Saso de la Cruz de Idoia, Saso de la(s) Roza(s) (behialako Santxoteuntzea), Saso de Lunberri, Saso de Vicentón, Saso de la Noria eta Saso de Puyalato [Azken bi hauek Reta Janárizek biltzen ditu, baina guk ez dugu aurkitzerik izan. Egia da Puyalato-n zazu txiki bat dagoela, eta beharbada Saso de Puyalato deitu izanen zaio noizpait.]. 1608an dokumentatzen den la valle del saso 1633ko cucuarana-ren ordain erdalduna izan zitekeen, azken hau dirudien bezala *Zazuarana-ren itxuratxartzea bada. Caída del Saso El Saso eta Bartasteka-ren arteko aldapattoa zatekeen.
(...)