(...)
Leku-izen honek jasan duen itxuraldaketa izugarria izan da, baina halaz ere segurua da gaurko Romario [romárjo] aurrenekoz 1588an Erregumayorea itxurapean azaltzen den bera dela. Jatorrizko forma horren eta egungoaren artekoak diren Erregumayor, Regu mayor (1650), Erromaria (1723), Erramayora (1807), Erramayoa (1808) bezalako aldaera hein handi edo txikian itxuratxartuek zubi lana egiten dute lehenbiziko formaren eta gaurko aldakiaren artean. Edozein moduz, Romario 1704erako dokumentatzen dugu, eta honekin batera alde zerbait duten antzeko beste forma batzu ere azaltzen dira: Romerio (1708) [Id., 31. k.], Rumario (1720), Romadio (1772), Romoria (1894), eta hortaz itxuragaiztotzea aspaldian burutu zela esan daiteke. Erregumaiorea-ren etimologiari dagokionez, lehen osagaia 'erreka' ('erreka handia' 'río' gure alderdian) adiera duen erregua [Ikus izen honetaz IGI-en dioguna.] da (cf. Loiaerreka = Loiaerregua = Río de Loya Morionesen) [Cf. Erreguarana (PRA-Urrotz, 1591, 3. k.), Erregucoa eta Erregua (id., 1594, 4. k-bis, 37. zkia.) Longidako Meotz herrian: "viña en Erreguarana afrontada con el rigachuelo", "viña en Erregucoa afrontada con el regachuelo", "Endreçera llamada Erregua afrontada con el regacho".], eta bigarrena erdarazko mayor 'handiena' izenondo konparatiboaren euskaratzearen ondorena dugu (cf. El Río mayor dokumentazioan ohizkoa), 1650eko Erregumayor edo Regumayor-ek erakusten duten moduan. Toponimoa ulertzeko aintzat hartu behar da Erregumaiorea alderdia Barranco de Ugarka eta Barranco de Erregumaiorea-ren artean dagoela, eta bi errekon batzetik ubide are handiagoa sortzen dela. Erregu hitzaren jatorriaz den bezainbatez, rîvus 'ibaia'-ren eratorria den erromantzezko rigo, rigu-ren aldaera batez pentsatu behar da, *regu-z itxura guztien arabera. Honetan oinarriturik sor zitekeen, gainera, Ciérbide irakasleak Leireko dokumentazioan aurkitu duen Arriego, Arriego de arbe [Ikus "Toponimia del Becerro Antiguo de Leire", 242. or.]. Erregumaiorea-k El Saso, Zalduzarreta, Facería alta de Leatxe, Bajo las Eras, eta El Chopar-ekin mugatzen du. Antzina, gainera, Zubibizkarra-rekin ere mugatzen zuela dirudi (ikus sarrera hau).
(...)