goganbehar
goganbehar.
Tr. Al Norte hay ejemplos de Dechepare, Etcheberri de Ziburu, Haramburu, Axular y Oihenart; al Sur, aunque lo emplean Lazarraga (goganbear izan), Mendiburu y Ubillos, no vuelve a aparecer hasta el s. XX.
1.
(SP→Dv, A, H),
gogoanbehar (G-also [= altzo?], AN-gip, L ap. A; H),
goanbehar (SP),
goganber (AN ap. A
).
Sospecha, recelo, inquietud.
"Inquiétude intérieure, soupçon"
Dv.
Elas, itzul albaneza iragan den denbora, / segur orai enikezi dudan gogoanbeharra.
E 155.
Gogan-behar gaixtoak sinhesten direnean mortal dira.
Harb 160.
Handik zerbait kalte ethor zekion gogan beharrez eta beldurrez.
Ax 27 (V 15).
Haur duenak anhitz behar, eztuenak gogoan-behar.
"L'esprit ensouci"
.
O Pr 216.
Beinik bein goganberrik edo sospetxarako biderik ematen ez duela.
Mb OtGai III 246.
Artarako biderik gabe, ezta iñortaz uste eta goganbear txarrik izan bear.
Ir YKBiz 135n.
Oñarri gabeko goganbearrak, ordea, min ematen.
Zait Sof 76.
Goganbearrez beterik dago Miren. Beste emakume bat dagoela uste du.
Txill Let 98.
Sospetxa! Goganbearra, bai beti sospetxa txarra.
Lab SuEm 202.
Zenbait herritarren kezkak eta goganbeharrak arindu nahi nituzke orain.
MIH 367.
v. tbn. Or Aitork 54. Mde Po 73. Ol Ios 22, 24. Erkiag BatB 89. Gogoan-behar: Ub 63. Gogoanbear: EZ Noel 155. Berron Kijote 50. MIH 297.
2.
gogoanbehar
(Lecl),
goanbehar
(Ht VocGr 415, Dv, H). "Regret" Ht VocGr.
Gogoan beharra edo erregreta.
JesBihD.
(ap. H)
GOGANBEHAR IZAN
(Aux. intrans.). Sospechar, recelar.
Faltaduko jatzulako / zenzuna goganbear nax.
Lazarraga A9, 1175r.
Egin eta berehala agertzen eta kofesatzen dituenari beldur zaika [deabrua], gogan behar zaika, etzaika sobera fida.
Ax 537s (V 345).