osagai.
Tr. Documentado en CatBurg y en textos meridionales de los ss. XIX y XX. La forma mejor documentada es osakai . Hay osagai en Kirikiño (tbn. osakai), Anabitarte, T. Aguirre, Orixe y Berrondo; oskai en CatBurg, Iturriaga y Lizardi, y osagei en Astarloa y Garita-Onandia. En DFrec hay 6 ejs. de osakai.
I.
(Sust.).
1.
(H),
osakai (V ap. A
; Añ (V), VocCB
→Dv (s.v. osagarri), H),
oskai (Lar, Añ, H),
osagei (Izt 71v).
Remedio, medicamento.
v. osagarri
(I, 3)
.
Zer oskai edo erremedio, ez alperrik juramentu egiteko?
CatBurg 28.
Aserrea amatetako ta ilteko lenego osakaia edo erremedio da bakotxak [...] agaz kontu eukitea.
Añ
GGero
214.
Osagile edo zirujaubak aginduriko osagei edo medizinak.
Astar II 90.
Jesukristo izanik / aiñ Jainko noblea / osakaia daduka / guretzat gordea.
Izt Po 53.
Jateko bezin ona da eztia oskaitako.
It Dial 10s (Ur osagarri, Dv erremedio, Ip sendogarri
).
Heridai lenengo osakai edo erremedioak egiñ eta [...] bere etxera ekarri zuten.
Arr ASIgn 5.
Oskai edo erremediorik gabe galdua zan neskatx gaztea.
EE 1882c, 511.
Zentzunen utsegitez egin diran pekatuen zauriyak osatu daitezan osagei onegaz.
Garita-Onandia
Veni mecum
49 (ap. DRA
).
Osalarijak aginduriko osakaiak baño laguna eukitiak on geiago egin eutson.
Kk Ab I 47.
Aal zezakean geiena jan eta bestelako osagairik ez.
Anab Usauri 111.
Oben-zauri mingotsen/ osakai bakarra!
"Remedio"
.
Laux BBa 110.
Ama batek ume gozoa osatzeko osakaia-osakaien gañean emoten asten danean, osatu bearrean kalte egiten dautsola.
GMant Y
1933, 190.
Osagai guzietara jo zun osalariak.
TAg GaGo 98.
Gentza, gogoen osakaia, / daukazu bakaulkian.
Amez EuskOl
1933, 74.
Karidadea orixe da-ta, gaurko gizarte onek osakai orren bearrizan andi-andia daukala ezin ukatu.
Eguzk GizAuz 189.
Osalaria eta osagaiak izateko eskubidea badu.
EAEg 30-12-1936, 682.
Ez baitzuten sendagai izkutu aien berririk eta zoraturik baitzeuden osa zetzaken osagaien aurka.
"
Antidotum"
.
Or Aitork 218.
Osakai barriaz gantzuturiko eun-txaplata.
Erkiag BatB 99.
Euskera maite, gaxorik zagoz / eta osakairik ez dozu.
BEnb NereA 88.
Eztago gaiñera bazkalekurik zertan aldatu; ezta ere osakairik zertan billatu, kaltegarriak dira-ta.
Ibiñ
Virgil
105.
Fierabras-en baltsamo artatik katillokada bat egitea gogoratuko balitzait; ttantta bakar bat aski, denbora ta osagaiak alferrik ez galtzeko.
"
Medicinas"
.
Berron Kijote 116.
Gaxoentzako osakaiak duan ziran.
Etxabu Kontu 107.
Orretarako osakai onak atera barri zirala eta.
Gerrika 129.
v. tbn. Otx 165 (osakai).
2.
+
osokai
(T-L).
Complemento.
Aiñ prediku gurgarriren osakaitzat bezela kontatuko ditu parabolak eskandaloa eta irudeztarra zuzentzeko.
Otag EE
1884a, 309.
osokai. (En composición).
Jan-gelako mahia, osokai oholek luzetua ta hamasei alkiz inguratua.
Osk Kurl 58.
3.
+
oskai.
Componente, elemento.
Osagai berenozkuekaz ta gañibeta antzeko tresnakaz.
Kk Ab I 18.
Uts bainun oskai guri berexa, / atsa yaurti arren ezin sor abesa.
'Materia prima'
.
Ldi BB 162.
Onuratsuago dira, beste arako "bost osagai ñibirri-ñabar", "bost leize beltzetako egiñak" eta baiño.
"Elementa"
.
Or Aitork 62.
"Egia, egia" ziñoten, ez Zutaz bakarraz, Egi baitzera, baita Zure sorkari dan mundu onen osagaietaz ere.
"Elementis"
.
Ib. 61.
Aditzak eta fokutzat hautatua izan den osagaiak.
MEIG VI 165.
Bazirela euskaraz elkarrengandik bereiz zitezkeen perpausaren osagaien ondoan, ezin bereiz zitezkeenak.
Ib. 142.
[Basetxeak] bear ditun osakaiak eta azpigaiak --garo, orbel, batez ere abereak, beor, ardi, mendi-larreak eta basoak-- urre samar izan oi ditu.
AZink 17.