1.esan-nahi. Deseo, ganas de decir algo, de expresarse, de desahogarse.v. esangura (2). Ainbesteraño atzenean estutu zuan esan nai onek, non ler egingo ezpazuan [...]. AA II 228.
Apaizak, kiñu ta gaixoaren esan-naia ikusita, barkapena eman zion. NEtxLBB 56.
sense-2
2.esan-nahi. (Lo) que se quiere decir. Soñu egokia / zerade, zortzikoa / [...] argira emateko / nere esan naia. Echag 268.
Zaitezte zintzo. [...] / Au dut esan nai bakarra. "Recomendación"
.OrEus 411.
Esan nahiak ager ditzadan sentitzen dedan bezala. XaOdol 311.
Doiñu gozo-alaikoa izan dedilla zure esaldia; zure esan-naia [...] aal liteken guzian garbi azalduaz. BerronKijote 22.
Egaz arrapatzen ebazan aurrez-aurre autuan eukazanen esan naiak. OnaindSTeresa 13.
sense-3
3.
(V-gip). Significado, sentido."
Eztot ondo hartu bertso horren esanaixa
"ElexpBerg.
v. esangura. Tr. Documentado en la tradición meridional desde finales del s. XIX. En DFrec hay 32 ejs. de esanahi y 7 de esannahi, todos meridionales.
Izen batzuk erderara biurtuta irakurleak aditu dagian euren esanaia. ABAmaE 487.
Esan-nai luzeko pilloa osatzen dute [...] kalbario-kantak. (In SMitxAranz 125s
).
Jo ta jo deika kanpaia... / Joalea al zan? ala arran-otsa? / Zer zan aren esan-naia?Ib. 12.
Batzuen ustez, esanai edo adirazkai bakarra izan bear du itz bakoitzak. TxillEgan 1956 (3-4), 49.
Itz ilunak eta esan-nai askotakoak. ZaitPlat 40n.
Gure bizitzak duen esanaia, sentidua, nai du gizonak jakin. VillJaink 8.
Dulzinea Tobosoko deitura eman zion; [...] izen gozoa, bere ustetan, eta gutxi entzuna ta esan-nai bizikoa. BerronKijote 39.
[Hitz] bakoitzaren adiera, zentzua eta esan-nahia geure [...] gogoaren arabera mugatuaz. MIH 106.
Erti-lanaren asmoen esan-nahitik etena. "Ajena al verdadero sentido de la creación artística"
.MEIG IX 131.
(en colab. con NEtx)Oihenartek bere 117. erefrauaren esanahia aditzera eman zuen. MEIG VII 117.
v. tbn. Markiegi in Ldi IL 8. Etxde AlosT 12n. Esannahi: Izeta DirG 15.
azpisarrera-1
ESANAHIA EGIN.
"Esanaixa, ademán de decir algo. Bera be gurekin gustora etorriko litzaken esanaixa eiñ dau" Elexp Berg. "Berak diela onenak, ero, holako esanaixa ein jok Arzallusek" Ib.