1.
(AN-5vill, L, BN-baig; Dv, H),
ler (AN-larr)
Ref.:
A;
AspLeiz(ler);
GteErd 39
. "En extrême abondance, à foison, litm., à crever. Leher ian dut, j'ai mangé à en crever, avec excès, énormément"H.
"Mucho, en abundancia. Arbolek leher badute, ihaurri dira (BN-baig), los árboles tienen (fruto) en abundancia, están repletos"A.
"Mucho. Ler ibilli naiz
"AspLeiz.
"
Orrek balio du ori egiteko (G-azp), leher balio du laneko (AN-5vill)"GteErd 39.
v. LEHERRA.
azpiadiera-1.1.1
(Precedido de instr.)."
Emaztekiz leher bazen
"Dv.
"
Aurten bada sagarrez leher, il y a cette année des pommes à foison"H.
Heien ebaslez eta / xahutzailez leher, / lehengo jabeeri / dire orai aiher. ZbyRIEV 1908, 768.
Euriz ler egin omen zuen; ala ere eguraldi txarrak etzuen batere ikaratu baztandar iendea. IzetaZArg 43-44 (1957) 314.
azpiadiera-1.2
2.ler. A punto de reventar. Beltrani biotza ler jarri zion. EtxdeAlosT 53.
sense-2
II .(Sust.).
azpiadiera-2.1
1.
(H),
ler (V, G, L, R ap. A). "Action de crever. Othuruntza hunek eginaraziko daukun leherrak ez gaitu hilen
"H.
"Reventón"A.
azpiadiera-2.2
2.lear (V-ger ap. A). "Cansancio grande" A.
azpisarrera-1
AHALAK ETA LEHERRAK EGIN.
Esforzarse duramente. v. LEHERRENAK EGIN. Lur ori lantzeko alak eta lerrak egin ta gero, gari arloa erein dau. EguzkGizAuz 52.
Ezta iñoiz ez lako alak eta lerrak egin zitualako ere. ErkiagArran 65.
Alak eta lerrak egin ostean. Ib. 79.
azpisarrera-2
ASE ETA LEHER.
v. ase.
azpisarrera-3
LEHER BAIETZ.
"Formule de serment déprécative. Leher baietz, je vous jure que oui" Lh.
azpisarrera-4
LEHER EDO ZAPARTA.
Cueste lo que cueste. "Ler edo zaparta, lan kau bear dugu egin (R-uzt), sea que reventemos, sea que estallemos, [...]" A. "Ler edo zaparta, cueste lo que cueste (Sal, R-uzt)" A EY III 267. v. LEHER ETA ZAPART (b).
azpisarrera-5
LEHER EGIN.
v. leher egin.
azpisarrera-6
LEHER ERAGIN.
v. LEHER EGIN.
azpisarrera-7
LEHER ETA ZAPART.
a) Con toda intensidad. "Leher eta zapart ari du euria (B)" Gte Erd 111. Aldi artantsu erriaren gorrotoak ler eta zapart eztanda egin zuen. Zait Plat 13. b) A cualquier precio. "Quoi qu'il en puisse coûter, à tout prix, [...] leher eta zapart" Herr 14-1-1960, 4. v. LEHER EDO ZAPARTA.
azpisarrera-8
LEHER ETA ZAPART EGIN.
v. leher egin.
azpisarrera-9
LEHER ETA ZART EGIN.
v. leher egin.
azpisarrera-10
LEHER-EZTANDA EGIN.
v. leher egin.
azpisarrera-11
LEHER GAIZTO EGIN.
v. leher egin.
azpisarrera-12
LEHER GAIZTOKO.
Estruendoso. Ikaratu egingo zan an bat-batean sortu zan ler-gaiztoko algara arekin. AnabUsauri 18s.
azpisarrera-13
LEHERRA.
Mucho(s). "Leherra ian dut" H. Bere iduriko leherra gizon hatzemanen zituela, multzoka, herri guzietan. HUAurp 105.
Leherra baitire, azkarki gogoa eskuara huntaz hartua dutenak. Ib. 197.
Leherra jende bildu da gudukaldi horren ikusterat. Herr 4-4-1963, 3.
azpisarrerakoSense-13.1
(Precedido o seguido de instr.)."Le BN l'emploie au passif défini, régissant soit le passif soit le médiatif indéfinis. Aurthen baduzu sagar ou sagarraz leherra
"Dv.
"
Leherra bada sagarrez
"H.
Hasi orduko negua, / han gitazke itsas-haindian! / Prusiano, Angles, / Español, Holandres, / leherra etsaiez... Iraultza 162.
"Ardecha"-ko mendietan elhurrez leherra egin du azken egun hautan. Eskual 14-3-1913, 1. Erretzen zuen... zigarretaz leherra, sekulan baino gehiago. BarbSup 64.
Belek bazitean egun / hartan jatekoz leherra. Ox 90.
Yendez leherra alderdi guzietan. Zub 110.
Lanez leherra eginen dautzuet gero, bihar. BarbGAlm 1931, 29.
Turruten-Bordako Amerikanoa, nor nahi bezain giristino ona zen; bazakien othoitzez leherra. GaztAlm 1934, 29.
(ap. DRA)Minez leherra baitakar / anai arteko gudu gaitz hori. Iratz 24.
azpiadiera-1.1
"
Ezpadugu biltzen ere bihizko leherra, bilduko dugu bederen askia
"H.