Tr. Documentado en la tradición septentrional no suletina desde Dechepare (lekot ) hasta mediados del s. XIX (cf. leko bidi al Sur en AzkPo y el Cantar de los Cántabros; v. 1 lekatu ). Vuelve a aparecer más tarde en Mirande y Oskillaso. La forma más general es lek(h)at : sin aspiración sólo en INav, Arambillaga y Mirande (en éste junto a lekot ).
sense-1
1.
(L; Lar, Dv, H; -kh- SP, Urt I 507, HtVocGr 319, Dv, H(L, BN)),
lekot (BN; H(+ -kh- BN))
Ref.:
A(lekhat, lekot);
AMorf 680
. "Excepté, hormis"SP.
"Excepto, exceptuando ésto o lo otro, [...] lekat au edo hori
"Lar.
"
Hil ziren guziak, lekhat bat, tous moururent, excepté un. Har ezatzu oro, lekhot enea, prenez-lez tous, hors le mien"H.
"Salvo, fuera de, exceptuando"A.
azpiadiera-1.1
(Antepuesto a sintagma nominal). Amoria itsu da eta eztazagu zuzena, / eztu uste berzerik dela, lekot maite duiena. E 140.
Batre minik heben eztuk, lekot ialgi nahia. Ib. 242.
Atsegiñaren hirritsak bagarabiltza maiz [...], zer handik ekharriko dugu lekhat konzienziaren pisutasuna?Ch I 20, 7 (SP, Leon bertzerik, Mst, Ip baizik, Ol, Pi izan ezik).
. He , .
Adoratua naiz lekhu horiek guzietako populuez, lekhat, yuduez. Lg II 131.
Halako asko badugu Frantsesez, ez ordean eskaraz, lekhat buru edo kapitulu bakhar batzu Filotean. Dh 110.
Denek erretzen eta edaten zuten gogotik, lekot (salbu) batek. MdePr 134.
Eremu guztian mintzatzen zen, lekot hiri handietan. Ib. 236.
Denak, lekhat ama, prest zauden karrikara irtetako. OskKurl 189.
v. tbn.
INav 97. He Phil 288. HeH Lc 8, 51.
azpiadiera-1.2
(Antepuesto a sintagma verbal, en subj. o con suf. -t(z)ea
). Deus eztiat galdetzen, / lekhat, gogotik enplega adin haukin ikhasten. EZMan I 5.
Guziak banaloria dire, lekhat Iainkoa maite izatea. SPImit I 24, 7 (Ch lekat; Mst, Ip salbü, Ol izan ezik, Leon bertzeak; tbn. en Lg II 92).
Nihoren hitzaz eztela erran behar hura eztela hala, lekhat bekhatu bada [...] haren konsentitzea. SPPhil 363 (He 366 baizen).
Ez baitut izanen bertze egitekorik lekat ikhustea eta gustatzea zeiñ estia eta gozoa zaren. Ch III 21, 3.
Ez dute bertze xederik lekhat Jainkoaren gogara egitea. He(ap. Dv).
Leiho horien materiak herriak fornitzen dubelarik, lekat entreprenura izaren den obligatua harri guzien xuritzera. (1763). SenperEus 153.
Etzuen egin ahal han mirakuilurik batere, lekhat (ezpada, ezperen, baizen) zenbait eri bakhanen sendatzea. HeHMc 6, 5 (Lç, TB baizen, Dv non-ez, Leon baizik-ere, BiblE hala ere).
azpiadiera-1.2.1
(En otras construcciones). Eta ezin egin zuen han mirakuillurik batere, lekhat zenbait eri bakhoitz eskuak hekien gaiñean emanik baitzituen sendatu. HeMc 6, 5.
azpiadiera-1.3
(Precedido de sintagma nominal). [Oxala] entzuten dauden guziak ere egiten bazinezte egun, ni naizen bezala, gathe haukiez lekhat. DvAct 26, 29 (He landan, TB salbu, BiblE aparte).
Britaindar gobernuak hilerazi egin zituen, Eamon de Valera lekat. MdePr 299.
sense-2
2.(No)... sino..."Excepté que, si ce n'est que. Eztezaket erran zer ordu zen, lekhat ilhuntzea zela, je ne puis dire quelle heure c'était, excepté que, seulement que c'était l'entrée de la nuit"H.
Askok predikaturen du hura dela Mesia / eta oraiño etzela zeruetarik iautsia, // lekhat harotz baten Seme zela Nazarengoa, / ez ordean Iainko. EZMan I 64.
Tristezia ezta bertzerik, lekhat bihotzean dugun damua. SPPhil 459 (He 465 lekhat damu bat baizen).
Deusere aurkhitu ezpaitut fede katholikoaren [...] kontrakorik, lekhat guzia iuiatu dut konforme dela siñeste egiazkoarekin. (In ArgDevB II
).
Izaren dira zeinbat Thaula zeinetan ezpaitu behar egin deusik lekat lehenbizirik, ioan behar du marea kontra. INav 136.
azpisarrera-1
LEKAT... BAIZEN.
Salvo. Ebatsia dela dakizun gauza [...] ezta enplegatu behar, lekhat Iaberik nor duen iakin gabean baizen. Harb 183.
Zer nahi duzu geiago hobenduria eta bekhatore esteiarraganik, lekhat bere bekhatuakgatik [...] humil dadin baizen?SPImit III 52, 3 (Ch baizen, Mst eziez, Ip baizik ere, Ol, Pi baño, Leon baizik).
Guziarekin ere hori ezta egin behar, lekhat kontuzko gauzetan eta Iainkoaren loriak edo serbitzuak hala nahi dutenean baizen. SPPhil 362 (He 365 baizen).
Zeiñetan deus espaitut neure buruaz kausitzen, lekat, manera guzietan esteus bat nazela [sic] baizen!Arbill III 14, 15.
Ez zuen utzi berekien sartzerat nihor, lekhat Piarres, Jacobe, [...] baizen. HeLc 8, 51 (HeH lekhat; TB baizen, Dv baizik-ere, Leon baizik, BiblE izan ezik).
Ohoiña ez da ethortzen, lekhat ebasteko, hiltzeko eta galtzeko baizen. HeIo 10, 10.
Ez zaiteztela geldi zordun nihoren ganat, lekhat elkhar maitatzeaz baizen. HeRom 13, 8.
azpisarrera-2
LEKAT BEDI,
LEKOT BEDI.
v. 1 lekatu.
azpisarrera-3
LEKAT ZEREN.
Sino porque, sino de que. Guk ikhusten eta sufritzen dugun gaitz guzia eztela berze kausagatik, lekhat zeren Iesus Krist [...] dela gure salbadore eta redenptore bakhoitza. LçIns F, 7v.
Eztu arrankurarik, lekhat zeren Iainkoa ezten onetsten. SPPhil 301 (He 302 ez aski maitatua izanaz baizen).
Eztut damurik [...] zeren pobretu naizen, lekhat zeren pobreziak trabatuko nauen ene adiskideen serbitzatzetik. Ib. 191.