(...)
Ibai au jaiotzen da *Otanburdi, *Otsondo, *Ausa, *Ariete, *Izpegi eta *Urritxikia deitzen zaioten mendi *Pirineoen erroitzaetan, zeintzuk ingurutzen dabeen *Baztango Ibar *Nafarroaren Erresumakoa
(...)
[portillo de] izpegui, puerto de izpegui -
(1856)
TL.EF.TR.MUG, 42. or. [M.90, 91]
(...)
No se pudo medir el espacio que separa el mojón último de este, asentado en el portillo de Iparla o Iparloa. Desde aquí las cimas que separan al Valle de Baztán del de Baigorri van marcando la linea internacional, con sólo dos excepciones, de las que se dará conocimiento a su tiempo, así como del punto en que los límites abandonan del todo estas alturas. La porción comprendida entre el portillo de Iparla y el de Izpegui está tan determinada naturalmente, que se ha conceptuado inútil poner otras señales [...] En el puerto de Izpegui, en el camino de Baztán a Baigorri, y distante del portillo de Iparla 8.042 metros.
(...)
(...)
OBS.- Lugar fronterizo entre la Navarra continental y la peninsular. Existe una carretera local que une Errazu con Sant Etienne de Baigorri, con una altura máxima de 672 m. Hay una estación dolménica y de cromlechs, descubierta por T. López Sellés (1955). El sector comprende un solo dolmen (Astate o Pausogaizto) y algunos cromlechs. En este puerto nace una regata que se dirige hacia Erratzu, donde confluye con otras corrientes fluviales similares formando el río Baztan. Tiene una longitud de 5 km y drena una superficie de 20 kilómetros cuadrados.
(...)
(...)
Ispéguy 672 m, comm. de Saint-Étienne-de-Baïgorry. // Le nom de ce col est composé de iz “pierre, roche” (var. de aitz) + pe “sous, en bas” + egi “crête, bord”. C'est-à-dire la “crête au pied de la roche”, laquelle roche doit être sans doute l'Auza tout proche. On a souvent écrit à tort que ce nom signifiait “vue sur la mer”, prétendu composé de iz “mer” et begi “oeil, vue” !
(...)
(...)
Baztan (672 m).
Fonéticamente se puede derivar tanto de vasco haitz 'peña', behe 'suelo, parte baja' y hegi 'ladera' ('Ladera del Peñascal', 'Ladera bajo la Peña') o de haitz y begi 'ojo' quizá con sentido de 'manantial' ('Manantial de la Peña').
Comentario. En el lugar está emplazada la muga 91 entre España y Francia. Madoz señala que es el puerto que conduce a Baigorri. En el memorial redactado por Vespasiano Gonzaga en 1571 y en el que se analizaba el estado de la frontera navarra se describía así este paso: «Y tratando de los dos (portillos) que tienen el camino desde Errazu, el uno de ellos es el mas cruzado que en Bascos, da en la casa de Echauz, llamado Yaspey (Izpegi), que esta a una buena legua de Errazu. Hacese este dicho portillo de las espaldas del monte Arricurroz (Arrizorrotz) y de Gorramendia. Es camino por donde pueden pasar cargas y cavallos, y que se podría defender, aunque entrado en tierra de Bascos, se estrecha en partes y es fragoso».
(...)
col d'izpegi -
(2000)
ORP.MAISMED, III. kap., 109. or.
(...)
(h)aitz “pierre, rocher” [...] 3) à iz- , homonyme d’un des noms anciens de l’eau (voir ci-dessus), est parfaitement documenté comme variante de aitz- en composition par une traduction latine du monastère de Santa Maria de “Axpe” en Biscaye datée de 1051 (izpea traduit par subtus penna “le bas du rocher”) [23 L. Michelena, Apellidos vascos, op. cit. p. 21], qui peut être reconnu dans quelques cas comme le nom d’Isturitz en Arbéroue (1236 esturiz, 1300 izturitz) ou le nom du col d’Izpegi entre Baïgorry et Baztan, et peut-être avec palatalisation dans le nom de maison d’Amorots 1350 ixaroç actuellement “Ichorotzia” ; il forme aussi apparemment le nom d’Ispoure en Cize (1264 yzpura) situé au pied du massif de l’Arradoy
(...)
(...)
Aitz // Le basque aitz est un des noms de la pierre. Il peut varier et se présenter sous les formes az, iz, ahaiz ou même ez. Il donne [...] Ahetze (64) [...] Hasparren (64) [...] et le col d'Ispéguy sur la commune de Saint-Etienne-de-Baïgorry (64), que l'on avait dans un premier temps traduit de manière invraisemblable par "vue sur la mer" (sic) sous prétexte qu'il existe une racine *iz- "mer" en basque que l'on a accolée à un prétendu begi "oeil". Il vonvient en réalité de comprendre cet oronyme comme un composé de la variante iz "roche" associée au suffixe -pe "sous, en bas" suivi de egi "crête, bord"
(...)
ARV.CALD - El conflicto de los Alduides (Pirineo navarro): Estudio institucional de los problemas de límites, pastos y facerías según la documentación inédita de los archivos franceses, siglos XVII-XIX
Abbreviation: ARV.CALD
Author: ARVIZU GALARRAGA, Fernando de
Title: El conflicto de los Alduides (Pirineo navarro): Estudio institucional de los problemas de límites, pastos y facerías según la documentación inédita de los archivos franceses, siglos XVII-XIX
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua
Place: Iruñea
Date: 1992
Reference:
Notes: Jean Sermet irakaslearen hitzaurrea daramala.
Type: bibliografia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
BEL.DEMR - Diccionario etimológico de los nombres de los montes y ríos de Navarra
Abbreviation: BEL.DEMR
Author: BELASKO ORTEGA, Mikel
Title: Diccionario etimológico de los nombres de los montes y ríos de Navarra
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Pamiela
Place: Iruñea
Date: 2000
Reference:
Notes: Erreferentzietan orrialde zenbakia ematen da aditzera.
Helena Pérezek eskaneatu eta ECO zerbitzuko Patxi Galék datu-taula itxurara isuritako datuak.
ARV.LF - Problemas de límites y facerías entre los valles navarros y franceses del Pirineo
Abbreviation: ARV.LF
Author: ARVIZU GALARRAGA, Fernando de
Title: Problemas de límites y facerías entre los valles navarros y franceses del Pirineo
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine: 71
Publisher:
Place:
Date: 1984
Reference: 43 (1984), 83-135
Notes:
Type: artikuluak
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
CASS - Carte de Cassini [Carte de l'Académie]
Abbreviation: CASS
Author: CASSINI, César Françoise & CASSINI, Jacques Dominique
Title: Carte de Cassini [Carte de l'Académie]
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher:
Place: Paris
Date: 1756-1815
Reference:
Notes: 1:86400 eskalako 181 orrik osatzen dute mapa hau, Frantziako zaharrena. Euskal Herria honako lau orri hauetan kokatzen da: 107 Orthez, 108 Pau, 139 Bayonne eta 140 Saint-Jean-Pied-de-Port.
BAB eremuari dagokion jatorrizko orria (139) Baionako Udal Artxibategietan kontsulta daiteke. Signatura: C.238
Jacques Dominique Cassini (1748-1845) né à Paris, membre de l'Académie des sciences. Il achève la publication de la carte.
C'est à l'initiative de Louis XV (roi de 1715 à 1774), impressionné par le travail cartographique réalisé en Flandre, qu'est levée la première carte géométrique du Royaume de France.
Les cartes ont été réalisées à l'échelle "d'une ligne pour cent toises", soit 1/86400e
Les levés commenceront en 1760 et se termineront en 1789.
La publication sera retardée par les événements de la Révolution pour n'être achevée qu'en 1815.
La carte de Cassini servira de référence aux cartographies des principales nations européennes pendant la première moitié du XIXe siècle.
Type: kartografia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
NAN.ERRMUG - Erresumako mugak saila
Abbreviation: NAN.ERRMUG
Author:
Title: Erresumako mugak saila
Work note:
Elaborator:
Colection: Nafarroako Artxibategi Nagusia
Magazine:
Publisher:
Place: Iruñea
Date:
Reference:
Notes: Erresumako mugak saila: gazt. Sección Límites del Reino.
Type: artxibategia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
IP.KAT.Z - Napoleonen katastroa edo Katastro zaharra
Abbreviation: IP.KAT.Z
Author:
Title: Napoleonen katastroa edo Katastro zaharra
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Frantziako Estatua
Place: Paris
Date: 1830-1840
Reference:
Notes: Lekukotza batzuek TA erreferentzia daramate eta Tableau d'Assemblage (?) esan nahi du.
La planche TA correspond au tableau d'assemblage
LE CADASTRE NAPOLEONIEN, Origine historique :
La loi du 15 septembre 1807 donna naissance au cadastre parcellaire appelé communément « napoléonien », composé d’états de sections, de matrices de propriétés bâties et non bâties, et de plans. Napoléon voulait en faire à la fois un instrument juridique, pour établir la possession du sol, et un outil fiscal qui permettait d’imposer équitablement les citoyens aux contributions foncières.
La rénovation générale des plans cadastraux napoléoniens fut prescrite par la loi du 16 avril 1930, en raison de la transformation du paysage foncier. Elle n’intervint effectivement que quelques années plus tard, entre 1950 et 1970. Les plans napoléoniens ont donc été une référence pendant plus d’un siècle.
Dans les Basses-Pyrénées…
--------------------------------
L’élaboration de ces derniers, dans notre département, commença en 1810 et se poursuivit, dans un premier temps, jusqu’en 1818. Après une interruption de 10 ans, sauf pour le canton de Garlin où l’opération se déroula jusqu’en 1825, les travaux reprirent en 1828 pour s’achever en 1846.
Chaque commune fut morcelée en plusieurs sections portant individuellement une lettre alphabétique (A, B, C,…). A l’intérieur de chaque section les parcelles sont numérotées de 1 à n. La vue d’ensemble du territoire communal est appelée tableau d’assemblage (TA).
Les édifices publics (mairie, églises…) sont indiqués par la couleur bleue, les édifices privés (maisons, granges…) le sont en rose.
Au total, ce sont 1762 feuilles de plan pour 159 communes du Pays basque et 2763 feuilles de plan pour 398 communes du Béarn qui furent relevées.
Il convient de noter que les échelles utilisées furent variables, compte tenu des différences de morcellement des communes (1/1000, 1/1250, 1/2500, 1/4000, 1/10000, 1/16000, 1/20000, 1/24000).
Le cadastre napoléonien en ligne :
--------------------------------------
Les plans originaux, aquarellés pour la plupart, sont conservés au Service départemental des Archives. La fréquence de leur consultation en salle de lecture a provoqué des détériorations. C’est pourquoi, dans un souci de préservation des documents, le Conseil général a procédé en 2000 à la numérisation du cadastre.
Le cadastre napoléonien est utilisé par différents chercheurs intéressés, soit par le développement de l’industrie, de l’habitat et des voies de communication, soit par des renseignements plus concrets de limites de propriétés et de chemins de servitude.
Outre sa consultation en salle de lecture sur ordinateur, à partir duquel sont proposées des sorties papier couleur au format A3, le cadastre napoléonien est désormais accessible en ligne.
Type: artxibategia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
IP.TOP.IKER - Iparraldeko Toponimia ikerketa
Abbreviation: IP.TOP.IKER
Author: Askoren artean
Title: Iparraldeko Toponimia ikerketa
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher:
Place:
Date: 2005
Reference:
Notes: Erreferentzietan LLAP ageri denean, "lekuan lekuko arautze proposamena" esan nahi da: aholkulari gisa, nork bere jatorrizko inguru geografikoan, Jean Haritxelharrek, Piarres Xarritonek, Txomin Peillenek, Jean Louis Davantek eta Txarles Videgainek egin zituzten proposamen hauek.
BBAP ageri denean, ordea, hurrengo urratsa izan zen "behin-behineko arautze proposamena" esan nahi da: ikerketaren ondorioz, eta informazio guztia ikusirik, egindako lehenbiziko arautze proposamena izan zen, gero Onomastika batzordeari pasatu zitzaiona (egilea: Beñat Oihartzabal?).
Lan horretan emandako behin-betiko proposamenen kasuan, ordea, jatorrizko datu-basean erregistroak zuen zenbakia (Lekukodea) ematen da erreferentzia gisara, modu honetan, behar balitz, lotura hori berrezarri ahal izan dadin
Type: datu baseak
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
MAD.DGEH - Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar
Abbreviation: MAD.DGEH
Author: MADOZ IBÁÑEZ, Pascual
Title: Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar
Work note: 16 liburuki
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Establecimiento literario-tipográfico de P. Madoz y L. Sagasti
Place: Madril
Date: 1845-1850
Reference:
Notes: AR.- Álava-Araba, Arabako Biltzar Nagusiak & Ámbito, Gasteiz-Valladolid, 1989;
BI.- Bizkaia, Bizkaiko Batzar Nagusiak & Ámbito, Valladolid, 1990;
GI.- Gipuzkoa, Gipuzkoako Batzarre Nagusiak & Ámbito, Valladolid, 1991;
NA.- Navarra, Gobierno de Navarra & Ámbito, Valladolid, 1986;
BU.- Burgos, Junta de Castilla y León & Ámbito, Valladolid, 1984
Type: bibliografia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
Izt.C - Guipuzcoaco provinciaren condaira edo historia
Abbreviation: Izt.C
Author: IZTUETA ETXEBERRIA, Joan Ignazio
Title: Guipuzcoaco provinciaren condaira edo historia
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: La Gran Enciclopedia Vasca
Place: Bilbo
Date: 1975 [1847]
Reference:
Notes: Lehen edizioa, Donostian 1847an egin zen. Gaztelaniazko bertsioa, komatxo bakunen artean, J.L. Apalategik egin eta edizio faksimilearekin batera ageri dena da (Bilbo, 1975).
0-255 eta 451-509 orrialde tarteak erauzi dira bakarrik.
Type: bibliografia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
OEH.ONOM - Orotariko Euskal Hiztegiko testu corpusa, Onomastika
Abbreviation: OEH.ONOM
Author: Euskaltzaindia
Title: Orotariko Euskal Hiztegiko testu corpusa, Onomastika
Work note: 2 liburuki
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Barne-erabilerarako dokumentua
Place: Bilbo
Date:
Reference:
Notes:
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
TL.EF.TR.MUG - Tratado de límites entre España y Francia
Abbreviation: TL.EF.TR.MUG
Author: Espainia eta Frantziako Gobernuak
Title: Tratado de límites entre España y Francia
Work note:
Elaborator: VIGOR, Iñaki & SANZ, Carlos
Colection: Travesía de los Mugarris, la unión de los 276 hitos de la frontera vasca, del Bidasoa a Belagua
VIGSA.MUG - Travesía de los mugarris, la unión de los 276 hitos de la frontera vasca, del Bidasoa a Belagua
Abbreviation: VIGSA.MUG
Author: VIGOR, Iñaki & SANZ, Carlos
Title: Travesía de los mugarris, la unión de los 276 hitos de la frontera vasca, del Bidasoa a Belagua
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Sua edizioak
Place: Bilbo
Date: 2009ko otsaila
Reference:
Notes: Leku izen guztiak ez, baina lanean zehar ematen den 1856ko "Tratado de límites" delakoan ageri diren datuak eta testuak jaso dira. 22. orrialdeko oharrak zera dio: "Los topónimos se recogen con la grafía de la versión castellana del tratado"
Type: bibliografia
Extraction: partziala
Field: dokumentazioa
IÑ.SATR.PV - Jose Mari Satrustegi: ereile eta lekuko
Abbreviation: IÑ.SATR.PV
Author: IÑIGO ARIZTEGI, Andres
Title: Jose Mari Satrustegi: ereile eta lekuko
Work note: Mendaur I
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia
Place: Iruñea
Date: 2005
Reference:
Notes: Jose Mari Satrustegi euskaltzainak Príncipe de Viana hilabetekarian argitara emandako artikuluen bilduma da. Aurkibide onomastiko osoa erauzi da (283-299. or.).
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
IP.KAT.B - Katastro berria edo gaurkoa
Abbreviation: IP.KAT.B
Author:
Title: Katastro berria edo gaurkoa
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Frantziako Estatua
Place: Paris
Date: 1970
Reference:
Notes:
Type: artxibategia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
IGNF.25 - Carte topographique
Abbreviation: IGNF.25
Author: Institut Géographique National
Title: Carte topographique
Work note: 1:25000
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Institut Géographique National
Place: Paris
Date: 1981-1987
Reference:
Notes: Kuadrikula ofizialaren araberako mapetan errotulaturik ageri diren adierazpide guztiak jaso dira, mapa zehatzaren erreferentzia jasoz. ECO zerbitzuko Patxi Galék eginiko erauzketa.
Type: kartografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
JIM.ESTN - Estudios de toponimia navarra
Abbreviation: JIM.ESTN
Author: JIMENO JURÍO, José María [Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi]
Title: Estudios de toponimia navarra
Work note:
Elaborator: Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi
Colection:
Magazine:
Publisher: Pamiela
Place: Iruñea
Date: 2004
Reference:
Notes: Liburuak Jose Maria Jimeno Juríok idatzitako zenbait artikuluren bilduma da, hil ondoan berrargitaratua. ECO zerbitzuak eginiko migrazioa. Liburuaren orrialdea (edota ohar zenbakia) ematen da erreferentzia gisa, baina edozein kasutan ere kontsulta daiteke jatorrizko artikuluaren identifikazioa "testuingurua"n jaso baita.
Badago Patxi Salaberrik eta Roldán Jimenok paratutako edizio eguneratua: Obras Completas de José María Jimeno Jurío 40, Pamiela, 2012.
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
NA.TM - Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Abbreviation: NA.TM
Author: JIMENO JURÍO, José María (zuz.)
Title: Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Work note: 59 liburuki
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua & Trabajos Catastrales S.A.
Place: Iruñea
Date: 1992-1999
Reference:
Notes: Nafarroa. Toponimia eta Mapagintza: gazt. Toponimia y Cartografía de Navarra.
Erreferentzia gisa liburuki zenbakia ematen da aditzera eta apurka-apurka, orrialdea ere gaineratuz joango da.
Lan honen iruzkin kritikoa argitaratu zen in FLV, 64 (1993).
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: ofizialtzea
MOR.MPB - Les noms de montagnes du Pays Basque
Abbreviation: MOR.MPB
Author: MORVAN, Michel
Title: Les noms de montagnes du Pays Basque
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine: 1978
Publisher:
Place:
Date: 1999
Reference: IV, 4 (1999), 167-190
Notes:
Type: artikuluak
Extraction: guztizkoa
Field: hizkuntza azterketa
ORP.MAISMED - Les noms des maisons médiévales en Labourd, Basse-Navarre et Soule
Abbreviation: ORP.MAISMED
Author: ORPUSTAN, Jean-Baptiste
Title: Les noms des maisons médiévales en Labourd, Basse-Navarre et Soule
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Izpegi
Place: Baigorri
Date: 2000
Reference:
Notes:
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
MOR.NLPBG - Noms de lieux du Pays Basque et de Gascogne
Abbreviation: MOR.NLPBG
Author: MORVAN, Michel
Title: Noms de lieux du Pays Basque et de Gascogne
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Bonneton
Place: Paris
Date: 2004
Reference:
Notes:
Type: bibliografia
Extraction: guztizkoa
Field: hizkuntza azterketa
IGNF.TDAT - Toponimia datutegia
Abbreviation: IGNF.TDAT
Author: Institut Géographique National
Title: Toponimia datutegia
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Institut Géographique National
Place: Paris
Date: 2005
Reference:
Notes: Institut Géographique National delakoak emandako datutegia. Erreferentzia legez, kartografia ofizialaren orrialde-zenbakia ematen da
Type: kartografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
MTNA100 - Mapa topográfico de Navarra
Abbreviation: MTNA100
Author: Nafarroako Gobernua
Title: Mapa topográfico de Navarra
Work note: 1:100000
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua
Place: Iruñea
Date: 2009
Reference:
Notes: Euskal Herriko ibaien araugaia prestatzean, zerrendetako ibaiei zegokien informazioa jaso zen bakarrik. Errepikapenak saiheste aldera, datu haiek ezabatu eta oraingoekin ordezkatu dira. Erreferentzia gisara, maparen koadrikulan ageri diren UTM koordenatuetako lehen digitoen pautak erabili dira, betiere txikitik handira joanez, hau da, latitudean hegoaldetik iparraldera eta longitudean mendebaldetik ekialdera
Type: kartografia
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
NA.TOF - Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Abbreviation: NA.TOF
Author: ZZ. AA.
Title: Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Work note:
Elaborator:
Colection:
Magazine:
Publisher: Nafarroako Gobernua
Place: Iruñea
Date: 2019tik
Reference:
Notes: 2019. urtetik datutegi osoa deskargarako eskaintzen da: https://gobiernoabierto.navarra.es/eu/open-data/datos/toponimia-oficial-navarra
Type: datu baseak
Extraction: guztizkoa
Field: dokumentazioa
Legal notice
This onomastic corpus takes into account the contents of works by third parties, taking into account their prestige and competence in the field. To this end, Euskaltzaindia has applied for the corresponding permissions and licences, so that the necessary intellectual property rights have been obtained, except in the case of error or omission. Should you observe the existence of any content that you believe may infringe the rights of third parties, please inform Euskaltzaindia immediately by sending an e-mail to the following address (info@euskaltzaindia.eus) so that the appropriate measures can be taken immediately.
Headquarters
B
BISCAY
Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
+34 944 15 81 55
info@euskaltzaindia.eus
Research Center
V
LUIS VILLASANTE
Tolare baserria. Almortza bidea, 6. 20018 SAN SEBASTIAN
+34 943 42 80 50
donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Local offices
A
ÁLAVA
Gaztelako atea, 54 01007 VITORIA/GASTEIZ
+34 945 23 36 48
gasteizordez@euskaltzaindia.eus
G
GIPUZKOA
Tolare baserria. Almortza bidea, 6 20018 SAN SEBASTIAN