Leku-izenak

(...)
Behiala Albozko harana zena El Aval de Lazkorana [làzkorána] da egun, euskararen galeraren ondorioz. Oraingo aldaera desitxuratuak etimologia faltsua ikuserazi dio Galipentzuko toponimiaz arduratu den Reta Janáriz jaunari [EHZE, 489. or.]. Autore honen ustez aztergai dugun toponimoa Pirinioetako bailara ezagunaren izenarekin zuzenki lotua dago: "De «Aezkoa», valle del norte de Navarra, «aran» «valle», y art.«a»" Eta oinohar batean: "Este topónimo confirma la repoblación, en la época medieval, por parte de aezcoanos, de la parte de Aibar, localidad lindante con Gallipienzo" Alabaina, dokumentazioko aldaerak ikusita, ez dago dudarik leku-izen honek ez duela zerikusirik bat ere Aezkoa-rekin, Albozko harana Alboz dermioko harana besterik ez delarik (ikus toponimo honetaz -os / -oz bukaerari eskaini atalean dioguna). Alboz oraingo Paco de las Minas izan zitekeen, toponimo honek izendatzen duen eremua Albozko harana-ren ondo ondoan dagoelako. XIX. mendearen hasieran gainera, Alboz desagertu ondoren, egungo Paco de las Minas besterik ezin izan zitekeen Caracierzo de Albozko harana azaltzen da. El Solano de Albozko harana oraingo Las Ripas zatekeen. Artatzea de Albozko harana zehazki non zegoen ez dakigu, baina esan bezala, arteak gure eskualdean oso ugariak izan dira eta dira.
(...)

(...)
Latineko ripa 'margen de un río'-n du sorburua izen honek, eta erripa euskaldunaren arartekotza izan dela susma daiteke, honen Galipentzuko lekuko bakarra 1731ko Ripazaletas desitxuratua bada ere. Hasierako bokal protetikoaren aferesia arrunta da (cf. Errotazarra > Rotazarra > Dotazarra > Botazarra Galipentzun berean), bai eta bukaerako -s pluralgilearen eransketa ere (cf. Ripalazetas, *Erripazabaleta edo *Erripazarreta batetik aterea, edo Uxueko Turruzales, Iturrizar(ra)-tik). Erripa euskaldunaren bitartekotasuna ez da segurua, zerbaiten susmoak izateko arrazoiak badiren arren. Nafarreraren bitartekotza ere ez litzateke harritzekoa, erromantze horretan (aragoieraz bezala) bokal arteko ezpainbiko ahoskabeak, batzutan bederen, bere gortasunari eutsi baitio [Ikus M. Alvarrek ESDA-II, 45-46. orrialdeetan dioena, eta R. Ciérbideren PDNR, 46. or. Cf. gainera, Galipentzun bertan daukagun La Sierra-ko Los Ripazos, Aragoa ugaldearen ertzean, erripan. Herri honetan, gainera, ripazo edo ribazo ubide baten ondoko ertz maldatsu eta xuta adierazten duen izen arrunta da. Iribarrenen arabera azken hau da ripa hitzak duen esanahia (ikus VN).] (cf. euskarazko Erripabe-ren ordaina den Sorripas, beste eskualde batzutako Sorribas-en aldean [AV, 86. or.]). Las Ripas ez da toponimo berria, baina oso zaharra ere ez da. Lehenengoz 1729an ageri da, Galipentzuko euskara galdua zenean. El Riacho-ren inguruko lurrak izendatzen ditu, Acequia de Arana (Araneko erreka Agezan)-k ura isurtzen duen gunetik Pontarrón eta San Juan-aino. Hego aldetik Albozko harana eta Melenas-ekin mugatzen du, eta iparraldetik Meazu eta zertxobait La Elka-rekin. Melenas-ko zubitik hurbil, errekan, Recodo de las Ripas deitu bihurgunea bukatzen den tokian La Fuente de las Ripas edo La Fuente del Rey [El Rey" familia baten izengoitia ("los del Rey") da.] dago, eta pixka bat gorago, Camino de los Molinates-a ateratzen den lasterbide batean El Paso de las Ripas izeneko pausua, El Riacho-n.
(...)