Leku-izenak

(...)
Izen honen lehen lekukotasunean Olleta badugu ere, gainerantzeko agerraldi guztietan Oleta- daukagu, eta itxuraz hauxe da Lergaren mugakidea den Orbako herriaren euskarazko izena. Etimologia ola 'artzain etxola' [Mitxelenaren ustez ola 'artzain etxola' den ez da segurua."Sería naturalmente inútil en la gran mayoría de los casos tratar de determinar si -ola tenía un valor preciso de «cabaña» o «ferrería» o un sentido vago de «lugar»" (AV, 138. or.)] eta -eta da gure eritziz, eta euskaldunen artean hortz-hobietako albokoa bere horretan gorde zenagatik (cf. Longida ibarreko Oleta herri-izena), erromantzez sabaikaldu egin zen, herriaren izen ofizialak garbi erakusten duen bezala [Mitxelenak honen beste adibide batzu ere biltzen ditu "Las Antiguas Consonantes Vascas" artikuluan (SHLV, 166-189. orr.). Autore honek dioenez, Erdi Aroko Ollazabal edo Ollaz(e), Olazabal eta Olaz dira egun, izen hauetan albokariaren tratamendu euskalduna nagusitu baitzen. Ollabarre (< Ollabarri, Araban)-n, aldiz, sabaiko albokaria dugu orain, erdal bilakaeraz. FHV-ko 321-322. orrialdeetan ordea, Erdi Aroko grafia geminatuak l gogor ebakitzen zelako seinalea direla dio. A. Irigoyenek Aragoan ola eta olla ditugula dio."Ola, en Fañanas, p. j. de Huesca, documentado el s. XII, donde también existe Las Olas, con artículo plural románico y concordancia de número, Ola, Camino de la, en Alcalá del Obispo,... habiendo por otra parte, Olla, El Gran Pozo de la, con forma palatalizada, en la misma localidad, Olla, La en Jabarrella, unido a Sabiñánigo... En lengua vasca ola era 'sel, bustaliza, cabaña', pasando después a significar 'ferrería', y en área donde perdura la h aspirada tiene la forma de olha, que para efectos de evolución románica se comportaba como la -ll - geminada del latín, por lo que en zona aragonesa pueden verse las dos evoluciones, ola y olla". "Cuestiones de toponimia vasca y circumpirenaica", ETTVC, 220-221. orr.]. Mitxelenak AV-n [136. or.] Olleta, Ollo, Olloki, Ollokiegi eta beste bezala, oilo-rekin lotua egon daitekeela dio, baina garbi aitortzen du duda asko dituela. Alfonso Irigoyenek dokumentazioan aurkitzen duen Oillo pertsona izenarekin lotzen ditu aipatu izen horiek [LVRLOCM, 36. or.], nahiz antroponimoak jatorriz oilo hegazti-izenarekin zerikusia izan dezakeen. "Parece claro que todos ellos (arestian aipatu ditugun toki-izenak) pueden proceder del nombre de persona Oillo que hemos documentado. Otra cuestión es la de que el nombre de persona esté relacionado con oilo 'gallina' o no, pero en cualquier caso es evidente que cualquier hablante vasco lo identificaría así tanto en la Edad Media como en la actualidad" Aztergai dugun Oletabidea-ren Oleta-n eta honen kide erromantzea den Olleta-n, alabaina, ola dugula garbi dago gure eritziz, eta Oillo antroponimoarekiko lotura baztertu beharrekoa da. Oletabidea Camino de Olleta zela, beste aldetik, segurua da. Gure irudiz Oletabidea Errekina-tik zihoana zen, egungo Camino de Olleta bera.
(...)

(...)
Oletabidea edo Camino de Olleta bera da.
(...)

(...)
Itxuraz Andua-n gaindi doan Camino de Olleta, Senda de Olleta edo Oletabidea zen.
(...)

(...)
[-Eta gure eskualdean. Lerga] Oleta herri-izena, eta bidea arrunta ditugu hemen. Oleta, bere aldetik, ola 'artzain-etxola' eta -eta-z osaturik dago, eta beraz honen kide erdaldundua den Olleta ezin da, inondik ere, oilo hegazti-izenarekin lotu. Aldaera honen tarteko kontsonante bustia ukipen-eremuan egoteari zor zaiola irudi du (ikus Lergako toponimia aztertzean Oletabidea sarreran dioguna).
(...)

(...)
Euskarazko Oletabidea-ren baliakide erdalduna da, eta Andua eta Errekina-n barna doa Oletarantz, Munikotxorrotx-en aldamenetik. Dena dela, oraindik ere bada Oletara joateko bigarren bide bat: Errotabidea-koa, Andua eta Sarga-ren artekoa, mendi gainetik doana. Orain ezaguna ez denagatik, dokumentazioan hirugarren bat bazela garbi ageri da. Azken hau Amatriain eta Makirriaina ere bazihoan, Oletara ez ezik, Zamiki-n barna. Honek Santsoaina joateko ere bide hau ibiltzen ahal zela pentsa erazten digu, eta ezein saindurekin zerikusirik ez duen gaurko Sanzinzabal (ikus Santsoainzabal sarrera) bide honen ondorioz edo sortua dela, hau da, Santsoainzabal Santsoaina zihoan bideko zabaldia zela.
(...)