EODA osoa

(...)
[-As/-az, -es/-ez, -iz, -os/-oz, -us bukaerak. Uxue] Toponimo erromantzea da hau (cf. Uxueko bereko Retuerta zaharra), eta izena, gure irudiko, muinoak duen hagin itxuraren ondorena da. Gero zokoa, portillua, idoia eta abar erantsiko zitzaizkion, alorren eta besteren kokagunea hobeki zehazteko [Araban ere, San Roman de Campezo herrian, bada La Muela izeneko mendi bat (Gdo. López de Guereñu, TA, 351. or.)]. Azalpen honek duen oztopoa bukaerako -s da, eta beharbada artikulurik eza, baina ez dugu ahaztu behar erdaraz -s eransteko joera dagoela, gutxienez euskal jatorrizko toki-izenen kasuan (cf. Iturrizar > Turruzales Uxuen berean). Analogiak ere izan zezakeen zer esanik.
(...)

(...)
Muelas [mwélas] herri ondoko mendixka bati eta inguruko lurrei esaten zaie. Izen honen jatorria muela 'hagina' erromantzean bilatu behar dela dirudi [Muela hauek oso zabalduak bide daude Penintsulan barrena. Uxueko toponimoa beti bukaeran -s duela aurkitzen dugu, eta Cascanten ere Muelas agertzen da (1891ko katastroan). Salamankan Muelas herria genuen izenez aldatu arte, kakofonia zela eta Florida de Liébana paratu bide baitzioten. Ikus A. Frago, "Problemas, métodos y enseñanzas de la toponimia", I. Jornadas, 211. or.], izan ere mendikoak hagin baten itxura baitu. Izena, erromantzea denagatik (cf. Retuerta) zaharra da, eta ez dirudi beste izen euskaldunago baten ordezkatzailea izan denik. Hau ezin da erabat frogatu, mordoxka baitira zeri dagozkion ez dakigun mendi-izenak, Mendigorria adibidez. Azken hau, 'mendi soila'-ren pareko bada, ez litzateke bat ere desegokia Muelas izendatzeko, honen gailur zabalean dagoen pinuditxoa zaharra ez delako. Balsa de Muelas 1694ean azaltzen da lehen aldiz, eta egun ere onik eta osorik dago, gainaren ondoan, Murilloko errepidearen ezkerraldean. 1802ko Cruz de Muelas-en arrastorik ez dago orain, ez eta oroitzapenik ere jendearen gogoan. Portillo de Muelas gaurregun ez da ibiltzen, baina badirudi aipatu Murilloko bideko portilu modukoa izan daitekeela. Pozo de Muelas idoian bertan zegoen (hondakinak oraindik ere bistan daude); uxuetarrak duela urte batzuk arte hara joaten ziren urketan. Rincón edo Rinconada de Muelas-ek, azkenez, Alto de Muelas-en azpiko zokoa ematen du aditzera, Rincón de los Cerrados eta Lakubeli-ren artekoa, alegia.
(...)