(...)
VI. Sustitución de topónimos por hagiónimos en Navarra [en Euskera, núm. 30, Bilbao, Euskaltzaindia, 1985, pp. 610-626] [...]
2. El hagiónimo sustituye al topónimo
Ocurre algo parecido con los montes de San Donato, cuya ermita se alza en la cumbre del macizo Beriain dominando el valle de Aranatz, y San Cristóbal, próximo a Pamplona, que se ha impuesto sobre el de Ezkaba. San Juan y San Jorge, titulares de sendas ermitas en Iruña, designan actualmente dos populosos barrios ciudadanos.
(...)
(...)
OBS.- "El origen de esta basílica (de San Jorge) fue el de las procesiones votivas con la imagen de San Jorge que se hicieron a Zandúa y motivaron la erección de una basílica de piedra dedicada a este Santo" (PCB III, 97).
(...)
san jorge, basílica de -
(1994)
OV.12, 6.458.1, 357-358. or.
(...)
Al menos desde el siglo XVI fue el titular de la antigua iglesia de Sandua. // Estuvo cerca del río Arga y del camino real que van a Orcoyen (1708, CR.SE, Leg.64) [...] Núñez de Cepeda la localiza "sobre la fuente actual que se conoce con el nombre de San Jorge, en las proximidades de la estación del Norte" (LVSCP, p. 14). "Al par de la puerta de San Jorge" estaba el término del Arenal (1723, ADP.: Car. 1765, 25) y, junto al templo, "la casa de San Jorge" (1674, AGN.: CS.SN, Leg.21, n.414) con su huerta (1734, AGN.: CS.SN, Leg.21, n.421). // Entre los ermitaños encargados de su cuidado, y de recabar limosnas, se contó fray Juan de Beauves, "imaginario" o escultor. Fue reedificada en 1771 y demolida en 1795 a raíz de la guerra contra la Convención. La zona ha sido objeto de profundas transformaciones
(...)
(...)
Comentario lingüístico: Existió en Pamplona un término llamado Sandua o Zandua, nombre vasco que en castellano traduciríamos como 'El Santo'. No se ha podido precisar a qué santo estaba dedicada la ermita que se levantaba desde antiguo en este término, no lejos de la actual estación de ferrocarril y de las orillas del río Arga. Sólo a partir del siglo XVI aparecen las primeras menciones a San Jorge, a quien se dedicó la antigua ermita, quizás con motivo de las plagas que asolaron los campos de la ciudad.
Más tarde, como ocurrió en otros lugares de Navarra, el nombre del santo fue desplazando al nombre antiguo hasta que fue definitivamente olvidado. Ahora bien, este proceso no debe ser entendido como un proceso de pérdida del euskera frente al castellano. San Jorge fue un nombre 'moderno', pero moderno para vascohablantes y castellanohablantes, que sustituyó a un nombre antiguo Sandua. Es muy interesante el topónimo Sanjorgeondoa 'junto a San Jorge' nombre que [en] 1778 nombraba a la zona más próxima al río y a la ermita y que es una prueba manifiesta de que el nombre fue utilizado por los vascohablantes pamploneses.
Durante los últimos años se ha intentado fomentar en vasco el uso de Sanduzelai como nombre vasco del barrio.
Sin embargo, tras el estudio de la documentación antigua, se aprecia que la relación entre ambos nombres es mucho menos clara de lo que se quiere. Resulta difícil precisar la ubicación de nombres como Sandua, Sandubizkar, Sanduzelai, San Jorge, Sanjorgeondoa, Playa de San Jorge... ya que todos ellos designaban parajes más o menos extensos dentro de lo que hoy llamadamos San Jorge.
Esto es, San Jorge no se dice en vasco Sanduzelai a pesar de que es ésta la impresión que saca el pamplonés a la vista de los planos callejeros editados por el Ayuntamiento de Pamplona.
(...)
Colección: Nafarroako Artxibategi Nagusia, Apaizteria Sekularreko saila
Revista:
Editorial:
Lugar: Iruñea
Fecha:
Referencia:
Notas:
Tipo: artxibategia
Extracción: partziala
Campo: dokumentazioa
OV.12 - Toponimia de la Cuenca de Pamplona, Pamplona / Iruña
Abreviatura: OV.12
Autor: JIMENO JURÍO, José María & SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Título: Toponimia de la Cuenca de Pamplona, Pamplona / Iruña
Nota de trabajo: Onomasticon Vasconiae 12
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Euskaltzaindia
Lugar: Bilbo
Fecha: 1994
Referencia:
Notas: NTM bilduma osatu zenean, oraindik argitarakizun zegoen, gero bildumako 12 liburukia izango zena (Ciudad de Pamplona).
Lanaren iruzkin kritiko zorrotza argitaratu zuen Alfontso Irigoienek in FLV, 69 (1995).
Berriki Patxi Salaberrik gainbegiratu eta emendaturiko edizioa plazaratu da: Toponimia navarra VIII. Cuenca de Pamplona, Obras completas de José María Jimeno Jurío, Udalbide & Pamiela & Euskara Kultur Elkargoa, Iruñea, 2006.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
NAN.PR.ATA - Atarrabiako protokoloak
Abreviatura: NAN.PR.ATA
Autor:
Título: Atarrabiako protokoloak
Nota de trabajo:
Elaborador:
Colección: Nafarroako Artxibategi Nagusia, Protokolo saila
Revista:
Editorial:
Lugar: Iruñea
Fecha:
Referencia:
Notas: Atarrabiako protokoloak: gazt. Protocolos de Villava.
Tipo: artxibategia
Extracción: partziala
Campo: dokumentazioa
OV.09 - Toponimia de la Cuenca de Pamplona, Cendea de Ansoáin
Abreviatura: OV.09
Autor: JIMENO JURÍO, José María
Título: Toponimia de la Cuenca de Pamplona, Cendea de Ansoáin
Nota de trabajo: Onomasticon Vasconiae 9
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Euskaltzaindia
Lugar: Bilbo
Fecha: 1992
Referencia:
Notas: Badago Patxi Salaberrik paratutako edizio eguneratua: Obras Completas de José María Jimeno Jurío 46,Pamiela, 2017.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
JIM.ESTN - Estudios de toponimia navarra
Abreviatura: JIM.ESTN
Autor: JIMENO JURÍO, José María [Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi]
Título: Estudios de toponimia navarra
Nota de trabajo:
Elaborador: Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi
Colección:
Revista:
Editorial: Pamiela
Lugar: Iruñea
Fecha: 2004
Referencia:
Notas: Liburuak Jose Maria Jimeno Juríok idatzitako zenbait artikuluren bilduma da, hil ondoan berrargitaratua. ECO zerbitzuak eginiko migrazioa. Liburuaren orrialdea (edota ohar zenbakia) ematen da erreferentzia gisa, baina edozein kasutan ere kontsulta daiteke jatorrizko artikuluaren identifikazioa "testuingurua"n jaso baita.
Badago Patxi Salaberrik eta Roldán Jimenok paratutako edizio eguneratua: Obras Completas de José María Jimeno Jurío 40, Pamiela, 2012.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
NA.TM - Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Abreviatura: NA.TM
Autor: JIMENO JURÍO, José María (zuz.)
Título: Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Nota de trabajo: 59 liburuki
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Nafarroako Gobernua & Trabajos Catastrales S.A.
Lugar: Iruñea
Fecha: 1992-1999
Referencia:
Notas: Nafarroa. Toponimia eta Mapagintza: gazt. Toponimia y Cartografía de Navarra.
Erreferentzia gisa liburuki zenbakia ematen da aditzera eta apurka-apurka, orrialdea ere gaineratuz joango da.
Lan honen iruzkin kritikoa argitaratu zen in FLV, 64 (1993).
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: ofizialtzea
BEL.DEN - Diccionario etimológico de los nombres de los pueblos, villas y ciudades de Navarra. Apellidos navarros
Abreviatura: BEL.DEN
Autor: BELASKO ORTEGA, Mikel
Título: Diccionario etimológico de los nombres de los pueblos, villas y ciudades de Navarra. Apellidos navarros
Nota de trabajo:
Elaborador:
Colección:
Revista:
Editorial: Pamiela
Lugar: Iruñea
Fecha: 1996
Referencia:
Notas: Erreferentzietan orrialde zenbakia ematen da aditzera.
Helena Pérezek eskaneatu eta ECO zerbitzuko Patxi Galék datu-taula itxurara isuritako datuak.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
JIM.SAL.IRU - Toponimia navarra, VIII. Cuenca de Pamplona, Pamplona / Iruña
Abreviatura: JIM.SAL.IRU
Autor: JIMENO JURÍO, José María & SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Título: Toponimia navarra, VIII. Cuenca de Pamplona, Pamplona / Iruña
Nota de trabajo:
Elaborador: SALABERRI ZARATIEGI, Patxi (arg.)
Colección: Obras completas 47
Revista:
Editorial: Pamiela
Lugar: Iruñea
Fecha: 2006
Referencia:
Notas: Onomasticon Vasconiae bilduman 1994an argitaratutako Iruñeko toponimia ikerketaren berrargitalpena, Patxi Salaberrik eginiko arautze eta eguneratze lana jasotzen duena.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
JIM.SAL.ANTS - Toponimia navarra, VII Cuenca de Pamplona, Cendea de Antsoain
Abreviatura: JIM.SAL.ANTS
Autor: JIMENO JURÍO, José María & SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Título: Toponimia navarra, VII Cuenca de Pamplona, Cendea de Antsoain
Nota de trabajo:
Elaborador: SALABERRI ZARATIEGI, Patxi (arg.)
Colección: Obras completas 46
Revista:
Editorial: Pamiela
Lugar: Iruñea
Fecha: 2017
Referencia:
Notas: Onomasticon Vasconiae bilduman 1992an argitaratutako Antsoain zendeako toponimia ikerketaren berrargitalpena, Patxi Salaberrik eginiko arautze eta eguneratze lana jasotzen duena.
Tipo: bibliografia
Extracción: guztizkoa
Campo: dokumentazioa
Aviso legal
El presente corpus onomástico toma en consideración contenidos de obras de terceros, atendiendo a su prestigio y competencia en la materia. A dicho efecto Euskaltzaindia ha solicitado los correspondientes permisos y licencias, por lo que se han obtenido los derechos de propiedad intelectual necesarios, salvo error u omisión. En el caso de que observe la existencia de algún contenido que entendiera puede infringir derechos de terceros le rogamos lo ponga inmediatamente en conocimiento de Euskaltzaindia a través de la siguiente dirección de correo electrónico (info@euskaltzaindia.eus) al objeto de poder adoptar inmediatamente las medidas oportunas.