(...)
ARANTZAZU, N.ª S.ª de (Oñate, Guip.)
(...)

(...)
Arantzazu (G. Birj., Oñati)
(...)

(...)
A-M. (Oñate, Guip.)
(...)

(...)
A-M. (G)
(...)

(...)
Euskal Herriko Andre Maririk ezagunenetako eta gurtuenetako bat dugu hau; 1918tik Gipuzkoako zaindaria da. Bitan agertu omen zen eliza eraikitzeko aginduz, dirudienez lehen aldian ez baitzuten haren manua aintzat hartu. Bigarrenean, berriz, Rodrigo Balantzategiri agertu omen zitzaion elorri edo arantza batean, eta honi zor zaio hain zabaldurik dagoen etimologia. Izan ere, kondairak dioenez, 'Arantzan zu?' galdegin omen zion artzainak Andre Mariari. Argi dago azalpen polita bezain okerra dela eta esanahia askoz ere arruntagoa dela: arantza + zu, hau da 'arantza-landarea ugari dagoen lekua'. Bertan frantziskotarren komentua dago, behinola mertzedariena izan zena. Oñatiko Arantzazutik hartu zuen Ainhoa-ko Andre Mariak izena; Bizkaiko Arratia ibarrean bada Arantzazu deritzan herria. Arantxa izen beregain bilakatu den jatorrizko hipokoristikoa dugu. Pirinio osoan agertzen zaizkigu arantza edo elorriari loturikako Andre Mariak. // Una de las advocaciones marianas más conocidas y veneradas de Euskal Herria, desde 1918 patrona de Gipuzkoa. La Virgen se apareció una segunda vez solicitando la edificación de una iglesia, ya que la primera vez no se le hizo caso. En la segunda ocasión se le apareció a Rodrigo Balantzategi sobre un espino (en euskera 'arantza') y a este hecho se debe la etimología tan extendida como errónea según la cual Rodrigo le dijo a la Virgen 'Arantzan zu?' (¿Tú en el espino?). En realidad se trata de un topónimo compuesto de arantza y el sufijo abundancial -zu, equivalente a 'lugar abundante en espino'. Existe un convento de franciscanos, que originariamente perteneció a los mercedarios. De esta Virgen tomó el nombre la de Ainhoa; en Bizkaia existe una localidad llamada Arantzazu en el valle de Arratia. El nombre tiene la variante Arantxa, en origen un hipocorístico. En todo el Pirineo es normal la asociación de Nuestra Señora y los espinos.
(...)