(...)
Lehen agerraldietan orain bizirik dagoen aldaera (Pila [píla]) edireten dugu, baina aurrerago Epila ere azaltzen da. Izen honen jatorria ez dago bat ere garbi guretako. Beharbada, pila 'ura botatzeko harrian egiten den zuloa', 'harrizko ganbela'-n bilatu behar genuke, Uxueko Portillo de las Pilas-en ildotik (cf. hor barnako Ganbela, Ganbeleta, Arganbela... eta Galipentzuko bereko La Gambella. Ikus honetaz Uxueko Aizkanbela sarrera), baina honela balitz, erdarazko artikuluak agertu behar luke, eta ez dugu honelakorik aurkitzen. Epila [épila] Zaragozako herri baten izena da [J. A. Frago, "Problemas, métodos y enseñanzas de la toponimia", I Jornadas de Onomástica, 207. or. Almuñecar (Granada)-en Galipentzukoaren irudikoa den Apila edo Pila dokumentatzen da XV. mendearen azken urteetan (Mª del Carmen Calero eta Juan Martínez, "Toponimia menor de Almuñecar (1491-1497), RFE, LXX, 1990, 297-315. orr.). Autoreon arabera, arabieraren al- artikuluaz eta pila 'harrizko ganbela' erromantzeaz osaturikako toponimo hibridoaren aitzinean gaude hemen.]. Pila herritik hurbil dago, eta Baranditurri, Valiciera, Beragu, Peñazamala, Paco de las Minas, Pasalobos eta Bartaquilar-ekin mugatzen du. 1635ean ediren dugun Cantera de Pila Alejandro Mateo eta Antonio Amatriainen gorteak dauden gaina dateke. Val de Pila Valeciera eta Paco de las Minas-en ondoko zabalgunea nahiz Pasalobos-en ondokoa izan daiteke. Artatzea non zen ez dakigu, baina Pila-n arteak ez dira urriak. Pillaestrupa-rekin zerikusia izan lezake, Pila-ren sabaiko albokaridun aldakirik sekulan aurkitu ez badugu ere.
(...)