maindire
Etim. De lat. mantile (o -ele).
(
G-to-bet, AN-gip-5vill-araq-burg, B; Lar, VP 63v, Añ (G, AN), Dv (G), H, VocB
),
maindira (
G; H),
maindia (
Ae),
maindere (
AN-larr-5vill-araq-ulz, B; H),
mainddare (
AN-larr),
maindera,
maindre (
AN-erro; Dv (AN-mer),
A (que cita a LE)),
mandira (
G-bet),
mandire,
manddire (
AN-5vill),
meindire (
G-nav),
ma(i)nddere (
AN-larr),
mandre (
AN-erro, Ae, Sal),
mande (
Ae),
mantre (
R)
Ref.:
A (maindira, mandira, mandre, mantre);
A Apend (maindia);
Echaide Nav 198;
Iz Ulz (maindéria)
To
(maindire);
Caro CEEN
1969, 223;
CEEN
1971, 358;
Izeta BHizt
.
Sábana; lienzo; sudario.
"Agotza etxeratzeko izara-antzeko oial aundia (AN-araq)"
P.
Urkia EEs 1930, 46. v. izara, mihise.
Tr. Documentado en textos navarros y guipuzcoanos, desde principios del s. XVII. Se encuentra tbn. en Lauaxeta. En
DFrec hay sendos ejs. de
maindire y
maindere .
Maindre garbia eta xuria, zeñes mortajatu baizuten Kristo gure Iaunaren gorputza.
Ber Trat 11v.
Illezko ta maindirezko ta mantazko bere oatzea.
Mb IArg I 254.
Oatzeko maindirak.
Ib. 119.
Artu zúte bada Jesúsen gorpútza, ta inguratu zúte misésko maindrees aromaéki.
LE Io 19, 40 (Ur maindire; Lç mihistoihal, He mihise oihal, TB, Dv, EvS, IBk oihal, Ol miesa, Leon hil-mihise, Or paxa, Ker zapi, IBe oihal zerrenda).
Zure Pasioko siñalea utzi ziniguna Mandire Sanduan.
Añ
CatAN
81 (unas línea más arriba maindire).
Alojatzeko emana / etzuan beria; / ark ere ostu zuan / Beran maindiria.
FrantzesB I 131.
Bildu zuten maindira batean.
Oteiza Lc 23, 53.
[Gorputza] inguratu zue mandre garbi batean.
EvAN Mt 27, 59.
Gorputza maindirearen gañetik paxatu.
Lard 464.
Maindire xuri batean.
Echn Mt 27, 59 (Hual mantre, Samper mandre).
Goizero nabill maindiriak eziñ botarik gorputzetik.
Sor Bar 27.
Mandira batean bildu [imajiña]
.
Zab EE
1884b, 204.
Engoxan antze zaikugu llarne mantria sotoaren erdian.
Mdg 132.
Anketatik elduaz maindire bat plegatuko balitz bezela.
Iraola 95.
Ezkaratza poliki lore ta maindire xuriz apaindu-ta,.
Lh Yol 49.
Bear zittuen oial ta maindere berriak.
Inza Azalp 71.
Ezin-jekia botaz ta arekin maindire.
Or Eus 136.
Mandre (maindire) bat, arizkoa ez.
(Ae).
A EY III 402 (I 271 (AN-larr) maindire
).
Mandreak eder plegatrik.
(Sal).
A EY IV 317.
Mikrobio txarrez jositako maindireak.
Vill Jaink 85s.
Bere oieko gañeko maindiria bi doble eginda jarzten zioten.
Salav 68.
Oe azala deitzen genion maindire telarekin egindako zaku bat.
BBarand 16.
Etxetan maindirez bildurik eta katez josirik ibili ohi diren mamu edo iratxoak.
MEIG I 174.
v. tbn. Legaz 65. Xe 201. Ag G 318 (52 maindira). A Ardi 76. Anab Usauri 83. Ldi BB 8. Ir YKBiz 473. EA OlBe 67. JAIraz Bizia 20. Etxde AlosT 54. Arti Ipuin 58. And AUzta 146. NEtx LBB 250. Berron Kijote 173. Ataño TxanKan 58. Maindera: J.J. Ayerbe EEs 1912, 218. Maindre: FLV 1988, 152 (Ibero, s. XIX). Mandire: PPer FLV 1987, 190 (AN-gip).
(Fig.).
Itzalak bere erio-maindirea zabaltzen duenetik.
Or Mi 77.
Lañozko maindira zurija.
Laux BBa 120.
Buruaz ortze-maindira zulatzen dun dorreak.
TAg Uzt 11.
Negu latzaren elurrezko maindire erailkorra.
Etxde JJ 248.
v. tbn. Izeta DirG 59. NEtx LBB 196. Olea 21.
MAINDIRE-ARTE
(En casos locales de decl. sing.). Entre las sábanas.
Uri aundian amaika loti / maindire-tartean dira.
Or Eus 389.
Etxekoak, maindire artetik atera nai genituzke soiñu alaiz.
NEtx LBB 194.
MAINDIRE-AZPI
(En casos locales de decl. sing.). Bajo la sábana.
Burua maindire-azpian gorde.
Anab Poli 78.
MAINDIREPE
(En casos locales de decl. sing.). Interior de la cama.
Egun batean, gaztañ-morkotxak jarri zizkioteken oiean, maindirepean. Etzan baño len konturatu zanari eskerrak.
Ataño
TxanKan
197.