Zuzena al da Aspirina hartuz sendatu egingo zara esaldia? Bestalde, zein da -(e)z egituraren erabilera?
Ez, Aspirina hartuz sendatu egingo zara ez da egokia.
Izan ere, esaldi horretan, perpaus nagusian ZER galderari erantzuten diogu (Zer gertatuko zaizu?: Sendatu egingo zara), eta ez NOLA galderari; gainera, bi ekintzak (‘aspirina hartzea’ eta ‘sendatzea’) ez dira aldi berean gertatzen (lehenengo, aspirina hartu; gero, sendatu).
-(e)z kasu-markari dagokionez, Euskal Gramatika. Lehen Urratsak VII, 321. or. liburukian badira horri buruzko kontuak. Azalpen horiek kontuan hartuta, esango dugu -(e)z kasu-marka, besteak beste, honako hauetan erabiltzen dela:
a) Perpaus nagusian NOLA galderari erantzuteko: irakurriz ikasten da irakurtzen (Nola ikasten da irakurtzen?); oinez etorri zen (Nola etorri zen?).
b) Perpaus nagusian NOIZ (Nola) galderari erantzuteko, bi ekintzen artean aldiberekotasuna gertatzen denean, hau da, bi ekintzak aldi berean gertatzen direnean: ardoa edanez hitz egingo dugu (Noiz hitz egingo dugu?: ardoa edan bitartean).
Bestalde, ekintza bat bestearen ondoren gertatzen denean (ondokotasuna) edo ekintza bat beste baten ondorio denean (ondoriotasuna), ez da -(e)z egitura erabili literatura-tradizioan eta bestelako egituretara jo izan da (*Hori esanez, atea itxi zuen: hori esan, eta atea itxi zuen; *Hori ikusiz, haserretu egin zen: hori ikusita, haserretu egin zen).
Beraz, galderako Aspirina hartuz sendatu egingo zara esaldia zuzendu egin beharko litzateke eta bestela adierazi:
Aspirina hartuta, sendatu egingo zara.
Aspirina hartuz gero, sendatu egingo zara.
Ikus hau ere: "Modua adieraztea: -z (musika entzunez ikasten da)" (JAGONET)
Data: 2020-05-14
Informazio gehigarria:
Zalantza-mota: sintaxia > aditza, sintaxia > kalko baztergarriak, sintaxia > perpausak
Unitate-mota: afixuak > atzizkiak, hitzak-aditzak > adizki ez-jokatuak, joskera > kalko baztergarriak, perpausa > modua
Orrialde honetako dokumentu, zerrenda eta datu-baseak Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten mende daude.