(...) sur la cime d'un abre pour tuer les palombes de passage" Dv. "Sitio para cazar palomas torcaces" VocB. "Palomera, cazadero de palomas" A. "Palombière" Lrq. Bi haitz handiren gainean egin arazi ditut bi etxola, urtsategi batzu bezala, etsaia ageri denez (...)

(...) 1 usategi . 1. ( V, G, L, B; Lar , Añ , H ), usotegi ( L, BN; SP , Urt IV 382, Ht VocGr , Añ , Dv , H , VocB ), usatei ( Lcc ), usotei ( V-gip ), utsuegi ( VocB ), urzategi ( BN-mix ), urzotegi ( Sal, S; Arch VocGr ; ü- Gèze ), urzutegi ( R ) Ref (...)

(...) , haitz non nahi sorthuak, xirripa lohitsuak . Hb Egia 154. Edan zazu zure urtegiko uretik eta zure ithurriko xirripetarik . "Et fluenta putei tui" . Dv Prov 5, 15. Primadera goiz batez, / xirripa batera, / ama gabe, bildotxa / gan zen edatera . Zby RIEV (...)

(...) xirripa . Tr. Documentado en autores septentrionales no suletinos desde Echeberri de Ziburu; al Sur lo encontramos en algunos autores del s. XX como Txillardegi, Villasante, L. M. Mujika, y (en la var. txirripa ) N. Etxaniz, Gaztelu e (...)

(...) ezkurra biltzen ari zela . Goñi 70. Zer? Donostira etorri ta ezkurra jatera? Urruz Zer 113. Ezkurrak onthu haitz abarretan . Ox 115. Haritz ondoen ezkurretarik / beti sortzen da landare . Etcham 236. Pago eta aritz ezkurrez beterik beren papoa nasaiki ase (...)

(...) dezakela iñork ere abererik bazkatzera . Izt C 153. EZKUR-ONDO . Roble. Kaoniko iaunaren ezkur-ondoa (aritza) . Ibiñ Virgil 83. EZKUR-PIKOR . " Ezkurbikorra, la bellota de roble" Iz Als . Khuiak beharko zuen / haitz adar hoietan; / Hezkur pikorrak aldiz (...)

(...) hizkuntzetarik urtetsuena bihurtu zitzaigun, eta dauzkan sustrai sakonak harri-aroraino heltzen ziren, aitzur, aizkora, aizto, aiztur bezalako hitzek erakusten omen zutenez, guztiak, antza, haitz erro zaharretik sortuak, antzinako gizakiek, gauza jakina denez (...)

(...) USTEA EZ DA JAKITEA Arlo guztietan, zientziek aurrera egin ahala, lehenagoko sinesteak aldatu eta, berriagoen eraginez, baliogabe gelditzen dira. Halere, belaunaldi bakoitzak eskolan ikasirikoa luzaro gordetzeko joera izaten du, eta kosta egiten (...)

(...) haitz ederren itzalera, bere buruarekin irriz. Beti irriz ari zen, bestalde, Zaroko zapatagina! (Barbier); Aberearen sen eta grinetatik gehien aldendu dena, eta horregatik arriskurik haundienean dagoena. Egia da, bestalde, diote, abere denetan (...)

(...) 42.19.4. Bestalde/bertzalde 42.19.4a Beste izenondoak (bertze lapurteraz) eta alde izenak (althe Zuberoan) osaturiko hitz elkartua dugu berez. Baina diskurtso markatzaile bilakatzen zaigu askotan. Eta orduan ‘beste (alde bate)tik’ esan nahi du (...)

(...) Parisat atzeman ahal sokak. Egiten zuten Esnaurko mendiaren bultua . Hb Egia 150. Uste zuen khuia hobeki izanen zela haitz adarrean [...]. Hezkurra ere aski zen khuia landarearentzat. Etzion adarra herrestaraziko bere bultuaz . Ib. 30. Buru handi, moko (...)

(...) bultu . 1. ( T-L ), bulto . Imagen, figura, estatua. "Buste" T-L . Emen ezarri zuten Jesusen ainzur edo bulto polit bat eta aren bi saietsetan beste bi, Jesus beraren Amarena bata ta S. Joseph-rena bestea . Mb IArg I 106. Baldin libratzen banazu (...)

(...) , baderamazka Jauregirat. Barb Leg 136. Bueno, agradable. Azti pullit harek erran zion, Oilarburuko haitz handienaren puntan, detximako lurretik kanpo, eman zitzan gau-erditan, etxeko oilarra eta bi oilo ederrenak. Barb Sup 79. Predikari pollita, otoitz egile (...)

(...) POLLIT ( G-to, AN-ulz, L-ain, B, BN, S, Sal, R; H ; pullit L, BN, S; Urt III 284, Dv , H , polli R-uzt, BN ) Ref.: A ( polli, polit, pullit ) ; Lh ( pullit ) ; ContR 508; AtSac 47; Iz Ulz ( arrúnt ) ; Iz R 293, 299; Iz IztG 204; ZarHizt . (Formas (...)

(...) . Izokin ala xarbo, zer nahi badute . Hb Esk 95. Mutu gaudek xarbuak bezala . Atheka 69. Nola ur hartan xarbo anhitz baita, banindoan ardura arraintzala . Prop 1883, 166. Nola erran duzu, Maria? Xarbo bat haitz baten gainean! HU Zez 61. Ibaietako zarbo (...)

(...) zarbo . 1. ( L-ain, B; Lar , Hb , H , Lh ), xarbo ( G-to, L-ain, B, BN-mix-lab; O-SP 223, SP, Arch VocGr , Dv, H ), zarbu ( Arzdi Peces ), sarbo ( V-gip; Arzdi Peces ), sarbu ( V-gip ), sargo ( V-gip ), sargu ( V-gip ), txarbo ( BN ), zerbo ( G (...)

(...) merezituko daroku bethi iraunen duen bizitzea . Ib. 34. Etxe aitzineko galeriatik haitz handira bide erditan gainez bertze haitz ondo bat mozkindurik, hala-hala, oso-osoa . HU Zez 117. Eguna iragan zen hala hala. Huts arau zokoak betetzen . StPierre 18 (...)

(...) HALA-HALA . a) (S; H). Ref.: A; Lrq. Igualmente . "Lo mismo, igualmente" A . "Tout à fait de même, d'un façon absolument identique" Lrq . Tr. Documentado en la literatura septentrional desde Dechepare. Ezein iaunek eztu nahi muthil gaixtoa eduki (...)

(...) aizto . Etim. Según la opinión más general se trata de un derivado de haitz 'peña, roca'. Cf. el caso de al. Messer 'cuchillo', etc. 1. (R-uzt; Lar, Sb-Urq, Izt 15r, Dv (R), H (V); aĩzto R-uzt), aixto (R-uzt), ainzto (AN, R-uzt). Ref.: A ( aĩnzto (...)

(...) , aizto ); ContR 530 ( -i- nasal); EAEL 140. Cuchillo. " Aiztua, culter, cuchillo, couteau" Sb-Urq . "Couteau" Dv . "Lo he oído [en R-uzt] repetidas veces" A . " Aiztua, cuchillo. No se usa por lo regular en Eibar, seguramente por haber dominado la voz (...)