OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) mira iz.: a1) 'gauza harrigarria' adierako 3 ager. ditu, L (O Pr, Hb Esk, Barb Sup); a2) 'mirespena' adierako 4, B-G (Bv, Kk, Etxba) eta MEIG; b) mira egin (+ mira ein, eiñ): b1) 'miraz egon, harritu, miretsi' adierakoak 5 dira, B-G (Ill 1 eta Etxba 4); b2) 'falta nabaritu' adierakoa behin agertu da (MEIG: "ez nintzen luzaroan libre egon, gero mira egiteko adina ez, bederen"); c) mira iritzi (+ mire iritzi, mira eretxi) 5 aldiz, B-G (AB, Bil, Bv, Gco); mira izan behin, B (Etxba); d) miraz formak 4 ager. ditu, IE (E, Lç, Mde); miraz egon 11 aldiz jaso da (E 2, Lç 8, Ibiñ 1); miraz iarri 3 aldiz (Lç); miraz gelditu : 3 aldiz (MEIG); e) Berron Kijote obran, gaztelaniazko 'hechizo, embrujo, ...' adieran ageri direnak: miragiñ (1), mira-egille (1), mira-eragin (1), mira-eragiñ (8), mira-eragille (4), miraeragille (1), mira-eragite (1).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

mira egin 4 (Etxba); mire eragin 1 (Gure Erria).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

mira : HiztEn-LurE; mira egin : HiztEn-LurE; miraz : LurE.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'mirespena' / AS: mira egin: 1 'harritu'. 2 'norbaiten edo zerbaiten falta nabaritu', miraz (egon, gelditu, jarri,...)

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: mira izan .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

mira egin; miraz (egon, gelditu, jarri,...).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 1 'harritu'. 2 'norbaiten edo zerbaiten falta nabaritu'.

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Adiera(k) edo arlo semantikoa

ik. oharra, s.u. mira.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mira sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan mira izan azpisarrera: E ("Halaz kondemnatu zuten Ieinkoa ere hiltzera, / bekhatore gira eta mira eztakigula"), O Pr ("Zer da mira, ardiak otsoari ihes ari badira?"), Mst ("Balitzatia mira zuganik oro sutan jar banendi, zu zioenen gañen su bethi phizturik daguen bat?"), Ip Imit ("Bena bekhatian orano laket dena ezta mira izan dadin herioaren eta jujamentiaren lotsa"), Barb Sup ("Norbait heldu zaikuk egun zerurat! Baduk mira!"), Etxba Ibilt ("Ez dot nik mira atzerriko jendiak besteko jauneri gerria eittia, etxian eskerrik geixen zor detsenak azpi-janian dittuenian").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

mira izan : DRA (adibide gisa) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mira sarrerari dagokion azpisarrera.

Aditz-erregimena

da ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

harritzekoa izan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

mirabetza.

Euskaltzaindiaren Arauak

mirabetu, mirabe(tu), mirabetzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

mirabetu, mirabe(tu), mirabetzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tza/-tasun.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

miradore 2, Alz Bern (adib.: "Eskuira, begiratoki edo miradoria. Aldamenetan, ezker-eskuira, atiak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

miradore 4: Alz Bern (OEHko testuinguru berean), A. Lertxundi ("Pilarren xehetasunei jarraika baino itsasaldera jotzen zuen miradorearen etxekaldean Manuelen itzal eiharra noiz ikusiko bezala"), J. Azpiroz ("ixkiñan, miradorearekin, Aitonarena"), Berrietan 1996 ("dirua dagoenean, miradore barria egingo da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal mirador formaren ordainak: HiztHand: 1 balkoi/galeria beiradun; 2 begiratoki // ElhHizt: begiratoki, behatoki // HiruMila: 1 begiratzaile, ikusle, begirari; 2 begiratoki, behatoki, behategi, ikusleku, ikustegi // HaizeG FB: beha-toki, barrandategi, barrandegi // Casve FB: ikuslekü, ikusgü, ikusgia, goaitagia // PMuj DCV: 1 begiratzaile, beatzaile, so-egille; 2 ikus-toki, ikus-leku, ikusgu, begira-toki, bizta-eder // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskal ordain egokia bilatu eta proposatuko da

ez du mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen, adieraren aldetik (kartzelakoa edo kasernakoa adierazten du frantsesez); baina lantaldeak zalantzak ditu ordaina proposatzeko: begiratoki aski den galdetu da, edo balkoi itxi egokiagoa ote den. Onartzekotan, azal liteke: "iz. Heg. 'balkoi itxia'".

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: miragarrizko.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

miragarrizko.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. miragarriro.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ki/-ro.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

miragarri sarrerari dagokion azpisarrera.

Jatorrizko forma

ispiluak, ispiludenda, mirailak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'ispilua'.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. Sin. mirari / AS: mirakuluz, mirakuluzko.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ez da mirakulu .

Zerrendako mailegu onartuaren pareko euskal osaerazkoa

mirari.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MIRAN a) Mirando. Jende guztia miran zegoan / usoa nora zijoan. Balad 188 (lo recoge tbn. SMitx Aranz 130). b) (Tras gen.). Con la esperanza de, con expectativas de. Da beti egon gabe / bide oben miran, / belar beltz aiek mendin / zuatz egin ziran. Insausti 92. Orregatikan bizi bear degu / beti zemaren miran. Ib. 246. Zazpi edukita ere / geiagoren miran. Ib. 302.

miran 40: Elkar 2 (“Une amaiezin batez miran eduki zuen mutila”), Berria 30 (“Auto ekoizleak eta auto saltzaileak (kontzesionariak) daude lehiaren arauak zaintzen dituen batzordearen miran”), EiTB 3 (“27 urte ditu baita ere Britneyk eta komunikabideon miran izaten da beti”), Euskaltzaindia (“Idazten duzu uste baituzu zuk miran duzun jendeak, zure ustez, entzun behar baitu hori, zure ustez atzeman baituzu falta zen puzzle pieza bat eta egun horretan saski amankomunera botatzen duzu”), Jakin (“Animaliekin egiten diren botika-testak animalien eskubideak zaintzen dituzten taldeen miran egon dira beti”), Argia 2 (“Konparazioan, orain finantza merkatuen miran dauden estatu hauek EBko aberatsenek baino askoz gastu publiko txikiagoa dute, enplegu publiko gutxiago eta soldata askoz eskasagoak”), DiarioVasco (“Zumaia Kiroljokoak amaitu du Gipuzkoako liga eta Kontxako estropan sailkatzea du miran”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

miran 13: Berria 5 (“Aurten, irailaren 27tik urriaren 3ra eta, azken hamahiru urteetan bezala, Jean Cazenavek zuzendurik, Haiti eta Lula da Silva izango ditu miran”, “Gogor aritu zen Galdos EAren barne funtzionamenduaren kontra: «Bi ordezkariren aurkako erabakiak lehertarazi du krisia baina, ez gaitezen engaina, beste batzuk ere miran daude”), Herria (“Iduri sastakaiak zeru alde miran”), Eneko Bidegain 3 (“Zikin-ontzien miran aritzen zen, zakur herratuen gisa”), Joxerra Garzia (“Esate baterako, eta urrutira gabe, Erregeen oparien miran hazi gintuzten gu gehienok”), Aingeru Epaltza 2 (“Nire begiek ez zuten halako tratamenduaren beharrik; higatzeko zorian nituen, neskaren izter biribil arteziaz zizelatuen miran. "Etxean eroso egoteko" jantziriko galtza motz-motzen opari bat”), Jose Angel Irigaray (“Idazlea miran dago”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mira sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: mirariz, mirarizko.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ez da mirari .

Zerrendako euskal forma onartuaren pareko mailegua

mirakulu.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

mirariz, mirarizko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

miragille 3: B 1 (Ag Kr); G 2 (Cb, Ag G); mirarigile 2: B 1 (Astar), IE 1 (Mde); mirarigiñ : B 1 (AB); cf., gainera, Berron Kijote obrako mira-egille, mira-eragille (ik. mira egin txostena).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

miragille 1, G (J.M. Azkue: Asis'tarr Prantzisko Donearen bizitza); mirarigil(l)e 3: G 2 (S. Onaindia, J. Gaztañaga), EB 1 (J. Azurmendi).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

miragile : HiztEn-LurE; mirarigile : DFrec 2; HiztEn.

Forma garden-ulergarria da

elkartu garden-ulerterrazena hobetsi da, besterik hobesteko arrazoi handirik ez dagoenez.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tsu/-zko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Bizk. da nagusiki; a) da ad. gisa 28 ager. jaso dira: a1) zertaz osagairik gabeak dira 24 (Añ 7, Astar, Ur 3, AB, Itz, Ag Kr 5, Ag G 2, Altuna 3, Bilbao); adib.: "Mirarituko ziñian, ikusirik guri euskun amoreak ta ez bestek, igaro-eragiten eutsezala ain neke garratz minak!" (Añ); a2) -gaz miraritu birritan agertu da (Añ eta Ur: "Guztiz asko miraritu zan santia, gizon ain donga bat grazijan illtiagaz"); a3) -z miraritu ere birritan (Añ: "eta baldin onezaz miraritutten bazara..."); b) du ad. gisa 8 ager. (Añ 3, Mg, Itz 4): b1) 'harritu' adierakoek, nor kasua [+perts] dute (Añ eta Mg, adib: "Eta ez gaitu onek miraritu bear"); b2) 'miretsi' adierakoek, berriz, [-perts] dute (Itz: "Zeintzuk dira, Maria Dontzella guztiz Santeagan miraritu bear doguzan eregitasunak edo doerik lenenenak?"); c) da/du erregimen erabakigaitzeko 24: c1) zertaz osagairik gabeko 19 (Añ 9, Ur 2, Arr, Zab 3, Azc, Ag, Itz, Otx; adib.: "arena ezta mirarituteko, lenengo edanaldia zalako"); c2) -gaz miraritu behin agertu da (Itz: "euren jaungoikozkoaren igoera eta garaitza zorionekoagaz mirariturik..."); c3) -z miraritu 4 aldiz (VMg, AB, Echta, Kk; "Ez zaitezte, jaunak, arritu; dakutsutenaz ez miraritu". VMg).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

miraritu 3 aldiz agertu da, B-G eta da/du erregimen erabakigaitzekoak dira (D. Bernaola, X. Kaltzakorta eta P. Florentino; adib.: "Mirariturik geratu zan, nondik eta nora ez ekiala").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

miraritu: HiztEn-LurE.

Euskaltzaindiaren Arauak

miraritu, mirari(tu), miraritzen. 1 da/du ad. 'harritu'. 2 du ad. 'miretsi'.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

miraritu, mirari(tu), miraritzen.

Aditz-erregimena

aditzaren erregimena argituko du txostenak (da/du; -z/-gatik).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mirari sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zko/-tsu.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mirari sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

miratu, mira(tu), miratzen. Batez ere Ipar. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

miratu, mira(tu), miratzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

miratzen duena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da. Eta miraz zeuden hartaz esaten ziren gauzez. adibidea hemen jaso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mira eta egon sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da. Hamalauko hau lehenbiziko aldiz ikusi nuenean, miraz gelditu nintzen, txundituta, ahuntz erdara harrigarriren batean ote zegoelako beldurrez adibidea hemen jaso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mira eta gelditu sarreretan.