OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OROTAN (Dv, H). a) En todas partes. "Orotan erraten dute, on dit partout" Dv. Orai aldiz hik behar duk / ohoria orotan. E 253. Hitz-ixila, hirur beharritan iraganez geroz, orotan lasterka dabila. "Partout". O Pr 622. Jinko bezala orotan [da Jesüs-Krist]. Bp I 35. Predika ezazue orotan ene ebanyelioa. Lg II 296. Gerlan egin düt gaizki handirik, ebatsi orotan. Egiat 179. Pozoindatzaileak direla / Bordelen xartus guziak / orotan banatu duzula. Monho 42. Orotan adoratzaileak eta maithatzaileak irabaz ahal bazietzoken. Dh 241. Arauz adixkide badüzü orotan. Etch 570. Orotan eztu ikhusten / fortuna arteko bat baizen. "Partout". Gy 319. Sorthu zenean, orotan norbait handiren igurikimena bazen. Hb Egia 80. Orotan gosetea. Prop 1876-77, 205. Espainian zen hau orotan baino ikusgarriago. HU Zez 95. Urak igan ziren orotan. CatJauf 23. Orotan begitarte on hatzemaiten dute gaixoek. JE Bur 106. Orotan orotarik solas bera zinuen hor hilabethe bat edo biez. HU Eskual 7-3-1913, 1. Orotan antzara bere mokoz alha. Lander Eusk 1925 (IV), 37. Orotan heda-eraz [...] berria. Const 30. Ez du haatik arras izen bera orotan. Zerb Azk 88. Nola dago Iainkoa orotan? Or Aitork 11. Orotan "exku" nahia baitzen. "Partout". Ardoy SFran 89. Dütü orotan etsaiak / han hor muthuka bethatzen / Pettarreko lür etxiak. Casve SGrazi 130. Beren burua errespetaraziz orotan. Larre ArtzainE 117. v. tbn. Tt Arima 12. CatLan 37. Xarlem 707. UskLiB 27. MarIl XXI. Jaur 178. Bordel 94. Dv Lab 172. ECocin 10. Laph 150. Elzb Po 192. Barb Sup VII. Ox 160. Etcham 173. Iratz 83. Lf in Zait Plat XVI. Gazt MusIx 169 b) En todo, en todas las cosas. Hilen meza zergatik ezta orotan bestiak üdüri? Bp II 128. Zihaur orotan laida erazitzen. Mst III 34, 1 (Ol orotan; SP y Ch gauza guzietan). Erregelaz orotan bidatzen dena. Dh 45. Gure nahia orotan eta osoki Jainkoaren nahiari sumetitzea. CatJauf 94. Argiz zagoz orotan. Laux BBa 100 c) Siempre. Bihotztoiki ari da orotan. Egiat 255. Jainkoaren nahiaren arabera orotan bizi [...] nahi direnek. Dh 46. Egiten dute orotan guk bezala [gure itxurek mirail batean]. Hb Egia IX. Denek elgar maite'ta denek elgar adi: / batasunak orotan indarra dik handi. Zby RIEV 1908, 606 (Tras frase relativa). Siempre que, cada vez que. [Ba]t hura dakustan orotan / orzean ur det irria. Lazarraga (B) 1204v. Komünioniak gaiza horik oro egiten dütia komüniatzen dien orotan? CatS 75. Bera baiño kementsuago bat oldartzen zitzaion orotan [...], bestearen esanetara jarri oi zan. Etxde JJ 68. d) Totalmente, completamente. Ene lehen eritajia orotan fraudaz ebatsi. 'En entier'. Etch 238

adib.: oro 1 zenbtz. Guztiak. (Mugagabean erabiltzen da; adiera honetan, aditzarekiko komunztadura, batez ere singularrean egiten da). Ik. guzti 3. Gizon orok behar du hil eta salbatu. Enetzat ardi oro onak dira, zahar eta gazteak. Giputzei eta euskaldun orori. Bedeinkatua zara emazte ororen artean. Zeruan, lurrean eta leku orotan. Aldi eta alde orotako kristauak. Mundua gaiztakeria orotara emana baita. Begira nazazu bekatu orotarik. || (Erlatibozko esaldi baten eskuinean). Gizon den orok badaki. 3 zenbtz. (Erakuslearen eskuinean). Eginbide horiek oro. Hauek oro, bada, zer dira? Horiek orok ez diokete onik egin haren osasunari. Haiei orori. Izan gaitezen zorigaitz horien ororen beldur. Herri horietan orotan. Horietarik orotarik zer ikasten dugu? Horiengatik orogatik zer da zuen pagua? Indar horietaz orotaz baliatzen da. Ondasun horietaz orotaz betetzen gaitu. 4 (Izenordain gisa, edo dagokion izen sintagma ezabaturik dela). Etxera joan ginen oro. Oro joanak dira zerura. Izuturik zeuzkala oro. Orok dakite hori. Errege, artzain eta soldadu, oro badoaz lasterrean. Saia gaitezen oro, Azkueren lana osatzen eta hobetzen. Utz itzazu oro eta edirenen dituzu oro. Jainko maiteak orori digula gau on! Ororen adiskidea dena ez da nehoren. Bakoitza beretzat, Jainkoa ororentzat. Hirurak orotan berdin baitira. Orotarik jaten eta orok on egiten. Erdarak orotarik hertsatzen duela. Fedezko gauzez kanpo, bertze orotaz. // arauka 2 adb. Proportzionalki. Ezen orotan ezagutua da eta frogatua, irabaziak goratzearekin, arauka, etxeko gauzetarik gutiago jaten duela jendeak // fidatu 1 da ad. Norbaitengan edo zerbaitetan uste ona izan. (Dagokion osagarriak -i, -z edo, batez ere, -n atzizkia hartzen du). Zeure indarretan soilik fidatzen zara. Ez da haien esanetan inor fidatuko. Ez zaitez fida zeure buruaz. Sobera fidaturik izar faltsuari. Jainkoaren urrikalmenduari ez fidatuz. || Esr. zah.: Non fida, han gal. Orotan fida hadi, orotarik begira hadi. // Azpisarreretan orotan gaindi Oroz gainetik.

orotan 52: Deustuko unibertsitatea (“Herriko usadio edo ohitura kontuan izango da kontratuen anbiguotasunak interpretatzeko; kontratuotan ez badira aipatzen kontratu orotan ezarri ohi diren klausulak, ohitura edo usadioarekin beteko dira hutsuneok“), Berria 24 (“Baina Arga Iruñetik behera egiten da ezagunena, eta bere puntu aipatuenak Done Jakue bidearekin lotzen dira, Garesko zubia delarik orotan ospetsuena”), Karmel 3 (“ta halako signoen estudiotik derivatzen ahal dugu ezen Jesusek bazuela ezagutza universala, beste ahalmenen artean, eta signoak consideratuz agerian geratzen hasten zaigula Haren gloria eta nagusitasuna orotan”), Argia 7 (“Klaro, ez duzu bada usteko apaiz ohi eta bertsolariak bakarrik direla orotan egon behar dutenak!“), Elkar 5 (“Letrak oso mezu konkretua adieraziko du: adiskide bat bazen, orotan bihozbera”), EiTB 3 (“Iragan asteko ostegunean hasi nintzen entrenatzen, eta larunbaterako askoz hobeto egongo naizela uste dut, eskatzen didaten orotan taldeari laguntzeko prest”), Euskaltzaindia 2 (“Ezer baino lehen, kontalariaren ekarpenak asko direla azpimarratu behar da, eta abagunea ikusten duen orotan sartzen dituela”), Jakin (“Banekien, nahiz eta ez izan orotan berarekin gogaide, Leturiaren lehen atala, «Negua», Euzko-Gogoa n eman zuela argitara eta aupadaz agurtu zuela, esanez horrelakorik ez zela inoiz euskaraz idatzi”), UEU 2 (“Dena, balio oro, behar da itzuli sistema horren bidez: zerbaitek moneta-kapitalean zenbat balio duen galdetzen den orotan mundua bizibalioz husten da”), Laneki 2 (“Alderantzikatzailea ez denez, asetasun positiboan egongo da, sarrera-tentsio positiboaren eta muntaketako irabaziaren arteko biderkadurak elikatze-tentsioa gainditzen duen orotan, eta alderantziz”), Erlea (“kostalde honetan europarren merkataritzak eta beren haragikeriak gizaki arraza berri bat sortu du orotan gaiztoena menturaz“), Uztarria (“Horrelako lasterketa bat dagoen orotan bezala, segurtasun neurriak eta ingurua errespetatzeko deia luzatu dute antolatzaileek eta laguntzaileek”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

orotan : Herria (“Huna bi pilotari astetik astera eta ilabetetik ilabetera, orotan ikusten direnak, nehongo lehiaketa guziak jokatuz eta gehienak irabaziz, gehiago dena, ala trinket ala ezkerpareta eta orotan”), Berria (“Orotan behar dugu hizkuntza, bizi publikoan, administrazioan”), Ibon Uribarri (“Lehena, anizkunkiaren sintesia da, bere osagaiak elkarri halabeharrez egokitzen ez direnean, adibidez, lauki bat diagonalean mozten duten bi hirukiak berez elkarri egokitzen ez diren moduan, eta halakoa da matematikoki kontsidera daitekeen orotan homogeneoa denaren sintesia (sintesi hau berriro agregazioa eta koalizioarenean bana daiteke, lehena, handitasun hedatuei doakiela, bigarrena, handitasun intentsiboei)”), Jenaro Garate (“Nire bizitzan, gaur, orain, esna eta erne naizen orotan, zera ikusten dut nik nigan: gogoak eraginda ari naizela beti”), Elizen arteko Biblia (“Orotan erakutsi izan dizuet, horrela behar dela lanean saiatu gauza ez direnei laguntzeko, Jesus Jaunaren hitz haiek gogoratuz”), Filosofiako gida (“Edertasuna, hortaz, orotan aurkitu behar da, bost axola zer den gauza partikular bakoitza”), Itxaro Borda (“Min zuen orotan”), Jon Muñoz (“Baina gure gurasoek ez dute deusetan pentsatzen; eta, ni, orotan pentsatuagatik ere, soil-soilik ohartzen naiz ezen moldakaitza naizela, erremediatu ahal izan gabe”), Piarres Xarriton (“Ezen, ordura arte, sinesten eta errepikatzen baldin bazuten gehienek animalia soziala zela Gizakia eta, halaber, Gizakiaren ondotik zetorrela Gizartea, eskema hori irauli zuen Hobbesek: Gizakiaren aitzinetik ezarri baitzuen Gizartea eta, sinetsarazi askori, Gizartearen arabera dabilela orotan eta beti, nahi ala ez, Gizaki bakoitza”), Juan Garzia (“Orotan - ahoskatu nuen nik, ez hala ere dardarizorik gabe - nik bihotz-bihotzez eskertzen dizut Tsíui PÍn-en jardinari berriz itxura eman izana”), Patxi Altuna (“Orotan beti asmatzeko etsita egon behar dugu nik zuria ikusten dudana beltza dela, Eliza hierarkikoak hala irakasten badu, pentsatuz Kristo gure Jaunaren, senarraren, eta bere emazte Elizaren artean espiritu berak gobernatzen eta eraentzen gaituela gure arimen osasunerako, bada hamar aginduak eman zituen Espiritu eta jaun bera”), Jean Baptiste Etxarren (“Deretxorik ez du ta orotan hartzeko”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adberbio lexikalizatua da, eta egokia izan liteke adberbio kategoriako azpisarrera gisa jasotzea, Ipar. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa oro sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.