aditz-perifrasiak eta alferreko perifrasiak

aditz-perifrasiak eta alferreko perifrasiak

ADITZ-PERIFRASIAK. Aditz bakarrak adieraziko lukeen ekintza edo egoera aditzera emateko erabiltzen dugun aditz bat baino gehiagoko esapideari deritzo aditz-perifrasi multzoa. ‘Egitura progresiboak’ izenez ere ezagutzen dira. Erabilienak honako hauek dira:

(-tzen) ari izan: Haurrak ikasten ari dira. ( ari izan ≠ egon; elurra (ari) izan)

(-tzen) jardun: Haurrek hitz egiten jardun dute. ( ari izan ≠ egon)

(-tzen) ibili: Denbora galtzen ibili da. ( ari izan ≠ egon)

(-tzen) egon: Entzuten egon da goiz osoa. ( ari izan ≠ egon)

(-tzen/-tu(a)z) joan: Hizkuntza aldatuz joan zaigu. ( joan aditzaren perifrasi-modua (-tu(a)z joan / -tzen joan))

nahi izan (gogo): Etxera joan nahi dute. ( nahi izan)

behar izan: Etxera garaiz etorri behar duzue. ( behar izan)

ahal izan: Egunero joaten ahal da. ( ahal izan)

ezin izan: Ezin da joan egunero. ( ezin izan)

ohi izan: Telebista egunero ikusi ohi du. ( ohi)

 

ALFERREKO PERIFRASIAK. Gehienetan estilo-kontua bada ere, azken urteotan —inguruko erdaren eraginez bereziki— neurriz gain zabaldu da euskaraz alferreko parafrasiak erabiltzeko joera. Esanahi osoko aditz baten ordez, <hitz abstraktua + aditza> egiturara jotzen da. Aditz jakin batzuekin gertatzen da batik bat: aurkeztu, ekin, gertatu... (eta burutu, garatu, gauzatu eta gisakoekin). ( nominalizazio-estiloa (nominalizazioa ≠ aditz-izena))

Ez dirudi bide egokia, baldin bigarren aditzak oinarrizkoari esanahi argirik edo gehiagorik ematen ez badio; halakoetan, mesedea izan beharrean, traba da komunikaziorako. Nominalizazio-estiloaren gehiegikeria ere arrasto berekoa da. Estilo-liburu askok esaten dute bestelako aukera batzuetara jotzea komeni dela.

Udalak langileak fitxatzeko erlojuen aldaketari ekin dio egunotan (> Udalak langileak fitxatzeko erlojuak aldatu ditu egunotan).

Zubiaren eraikuntza egitea da helburua (> Zubia eraikitzea da helburua).

Proposatzen diren ariketak nahitaezkoak gertatzen dira gida didaktikoko helburuak lortzeko.

Batzuk hain dira txikiak ezen ia ikusezinak gertatzen baitira, eta ez diegu erreparatzen.

Zailtasunak aurkezten dituen ikaslearentzat...

Txirrindulariak prest zeuden irteera hartzeko / irteerari ekiteko (> irteteko).

Gaur emango zaio hasiera kanpainari (> hasiko).

 

Gehiago jakiteko

EUSKALTZAINDIA (1987). Euskal Gramatika. Lehen Urratsak II (EGLU II). Bilbo: Euskaltzaindia (437-482).

—(2002). Euskal Gramatika Laburra: Perpaus Bakuna. Bilbo: Euskaltzaindia (409-430).

GARZIA, J., (2005). Kalko okerrak. Gasteiz: Ikasmaterialen Aholku Batzordea (EIMA)-Eusko Jaurlaritza (61-63).

EHUko Euskara Zerbitzua (2013). "Egitura progresiboak", Ehulkuren aholku guztiak.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper