Euskaltzaindiaren Hiztegia

Gaztelaniazko ordainak

Adorez Hiztegia

hartu, har, hartzen:
  1. du ad. tomar, coger, recibir;
    hartuko dut esku batean gezia, bestean zuzi irazekia: tomaré en una mano la flec ha, en el otro antorcha encendida
    liburua mahaitik hartu: tomar el libro de la mesa
    bi eskuez hartu: tomar con ambas manos
    harria hartu eta jaurtiki zuen: cogió la piedra y la arrojó
    esnea hartu: tomar leche
    airea hartu dugu: hemos tomado el aire
    zazpietako trena hartuko dugu: tomaremos el tren de las siete
    hartu dut eta ados: recibido y conforme
  2. du ad. coger, cargar;
    beldurra ematen dit halako ume txikia altzoan hartzeak: me da miedo coger una criatura tan pequeña en el regazo
    lebitek hartu zuten arka sorbaldetan: los levitas tomaron el arca a hombros
    hartu dute ura balde batean eta txoko batera joan dira, lanera: han tomado agua en un balde y han ido a un rincón al trabajo
    bere semea besoetan hartu zuen: cogió a su hijo en brazos
    lepoan hartu eta segi aurrera!: cárgalo a la espalda y sigue adelante!
  3. du ad. transportar;
    hartzen ditu hiru anaiak gurdian eta badaramatza isil-isilik: coge a los tres hermanos en el carro y los transporta silenciosamente
    seme zaharrena harturik lagun: tomando como compañero a su hijo mayor
  4. du ad. (mostrando modo) recibir, obtener, tomar, acoger;
    gutuna hartu edo jaso: recibir la carta
    kaskarrekoa hartu duzu: has recibido un coscorrón
    nahigabea hartu: recibir un disgusto
    esnea hartu: tomar leche
    airea hartu dugu: hemos tomado el aire
    nola hartuko ote nau?: ¿cómo me recibirá?
    esaldi bat hitzez hitz hartu: tomar una frase literalmente
  5. du ad. coger, recoger, agrupar, reunir;
    bada, hamarrenaren izenak berak dioen legez, hartzen denetik hamarretik bat zor zaio Jaungoikoaren Elizari: pues, como e mismo nombre lo indica uno de cada diez que se recoge se debe a la Iglesia de Dios
    izerdia ugari, soroetan hartzeko arto eta gari: mucho sudor para recoger maíz y trigo en los cazamos los zorroz campos
  6. du ad. (caza, pesca…) coger, atrapar, capturar, hacer prisionero/ra;
    hartu ditudan arrainak dakartzat portura: trae al puerto los peces atrapadas
    iaz ere ez genuen atun askorik hartu: tampoco capturamos mucho atún el año pasado
    azeriak burdin lakio bat ipinirik hartzen ditu: cazamos zorros poniendo trampas de hierro
    han sarritan ibilia zen Nikanor sugandilak hartzen: Nicanor había andado muchas veces allí cogiendo lagartijas
    gerran hartutako gatibuak: cautivos hechos en la guerra
    zure bihotza hartzeko botako dut sarea: he lanzado la red para atrapar tu corazón
  7. du ad. (formando verbos);
    aintzat hartu: dar por bueno
    arnasa hartu: respirar
    atseden hartu: descansar
    damu hartu: arrepentirse
    parte hartu: tomar parte
    min hartu: hacerse daño
    esku hartu: participar
    ontzat hartu: dar por bueno
    su hartu: encenderse / incendiarse
    elkar hartu: ponerse de acuerdo / convenir / avenirse / llevarse bien
    bere (neure...) gain hartu / bere (neure...) ardurapean hartu: tomar a su cargo / bajo su responsabilidad / responsabilizarse de / hacere cargo
    gogoan hartu: recordar
  8. du ad. acoger, recibir, hospedar;
    apopiloak hartzen dituen etxea: casa que hospeda huéspedes
    bere etxean hartu zituen ihes zihoazenak: acogió en su casa a los que iban huyendo
    ministroa errukitu egin zitzaion eta bere jauregian hartu zuen: se le compadeció el ministro y lo recibió en su palacio
  9. du ad. coger, contratar, emplear;
    beste morroi gazte bat hartu zuten eurei laguntzeko lan guztietan: contrataron otro criado joven para que les ayudara en todos los trabajos
    hartu dudan artzain berriak gauza onik ez dit egiten: el nuevo pastor que he contratado no me hace nada correctamente
  10. du ad. rebibir, acoger, hacerse con (marido, esposa, amigo…);
    oraindik ez daukadala senarra hartzeko gogorik: que todavía no tengo ganas de hacerme con marido
    laster laguna hartzekoa du gure haurretan gazteenak, lehendik ere bi baditugu ezkondurik daudenak: pronto ha de tomar compañera nuestro hijo menor, tenemos dos ya casados desde antes
  11. du ad. (mostrando modo) coger, tratar, aceptar;
    zerbait edo norbait ongi, gaizki, gogorki hartu: tratar aalgo a alguien bien, mal, duramente
    har ezazu gogo onez zeure alaba: acepta de buen grado a tu hija
    ez naute ongi hartu: no me han tratado bien
    hemengo klimak ongi hartzen nau: el clima de aquí me va bien
    esaldi bat hitzez hitz hartu: tomar una frase literalmente
    txantxetan hartu: tomar a bromas
    onera, gaitzera hartu: tomar a bien, a mal
    indarrez hartu: tomar con fuerza
  12. du ad. (recibir en el cuerpo sobre todo comidas) tomar, asimilar, aquirir;
    eguzkia hartu: tomar el sol
    sendagai bat hartu: tomar una medizina
    hartutako immunoeskasiaren sindromea (HIES): sindrome de inmunodeficiencia adquirida (SIDA)
    zer hartuko duzu gosaltzeko?: qué tomarás para cenar
    sendagai bat hartu: tomar una medicina
  13. du ad. (golpes, males…) tomar, padecer, sufrir, soportar;
    bekainean hartu zuen muturrekoa: tomó el morrazo sobre la ceja
    zorionekoak zuzentasunagatik gorroto eta erasoak hartzen dituztenak: bienaventurdos los que padecen rencor y persecución la justicia
  14. du ad. (un lugar) apoderarse, tomar, ocupar, adueñarse;
    indarrez hartu du: se ha apoderado por la fuerza
    indarrez hartu: tomar a la fuerza
    hiri bat etsaiei hartu: apoderarse de la ciudad de un enemigo
    Kartago ere hartuko zutela: que tomarían también Cartago
    pixkanaka beti aurrera zetozen, Donostia inguruko mendi eta herri denak hartuaz: poco a poca iban avanzando tomando todos los montes y pueblos cercanos a San Sebastión
  15. du ad. (h. kendu, lapurtu) tomar, quitar, robar;
    ugazabari isilik lukainka hartuta nator: vengo habiendo robado silenciosamente el chorizo al patrón
    gezur txiki bat esatea, sagar gordin edo azaburu bat norbaiti hartzea, nahigabe bat besteri ematea: decir una pequeña mentira, robar una manzana cruda o repollo de berza, dar un disgusto a otro
  16. du ad. ( h. baliatu) ocupar, tomar, coger, caber, contener;
    aulki guztiak hartuta daude: todas las sillas están ocupadas
    ontzi horrek ardo ugari hartzen du: ese recipiente contiene mucho vino
    ontziak ez du hartzen isuri ahala eta gainez egiten du: en el recipiente no cabe cuanto se derrama y se desborda
    telefono linea harturik zegoen: la línea telefónica estaba ocupada
    Mahai bat hartu eta menua arretaz irakurri zuen: tomó una mesa y leyó con atención el menú
  17. du ad. (casas abstractas) tomar, adueñarse;
    oinaze ikaragarri batek harturik: tomado por un grandísimo dolor
    indar berriak hartzeko: para tomar nuevas fuerzas
    hartu duen ohitura hori: esa costumbre que ha tomado
    loak hartu du: se ha dormido
  18. du ad. tomar la dirección de, dirigirse;
    Donostiako bidea hartu: tomando la dirección hacia Donosti
    autobusak ezkerretara hartu du: el autobús ha tomado hacia la izquierda
    esan digute honantz hartu zutela: nos han dicho que se dirigieron hacia acá
    Donostiarako bidea hartuz: tomando el camin para San Sebastián
  19. du ad. tomar (un vehículo para ir a algún lugar);
    autobusa hartu du: ha tomado el autobús
    Ameriketara doan lehen itsasontzia hartuko nuke: tomaría el primer barco que va a América
    elkarrekin taxi bat hartuko dugu: tomaremos juntos un taxi
  20. du ad. (h. alokatu) tomar (en renta), reservar, arrendar, alquilar;
    gela bat hartu dut Bilboko hotel batean: he reservado una habitación en un hotel de Bilbao
    paristar horiek gure herrian bazuten hartua etxeño bat polita: esos parisienses tenían alquilada una bonita casita en nuestro pueblo
  21. du ad. tomar (imágenes), grabar;
    aski luke behin magnetofonoan hartzea gure kantaldia: tendría suficiente con grabar una vez en magnetofón nuestro recital musical
    telebista kamerek hartu zuten haren irudia, eta albistea mundu osoan barreiatu zen ordu gutxian: las cámaras de televisión tomaron su imagen, y la noticia se difundió en pocas horas por todo el mundo
  22. du ad. tomar (para un quehacer);
    bera hartzen dut lekuko: le tomo a aquel como testigo
    Joan zen Jauna dizipuluak harturik: se fue el Señor tomando a los discípulos
    ararteko har dezala Ama Birjina: que tome como intercesora a la Virgen María
  23. du ad. (-tzat hartu) tomar por, considerar, suponer, dar por;
    alabatzat hartu zuen: lo tomó como hija
    Jesus erregetzat hartu behar zutela: que iban a tomar a Jesús como rey
    Inazio hartu zuten buruzagitzat: tomaron a Ignacio como dirigente
    har dezagun zuk diozuna egia dela: supongamos que sea verdad lo que tú dices
  24. du ad. (-tzat hartu) tomar por, considerar, juzgar;
    zorotzat hartzen zuten: lo tomaban por loco
    umetzat hartzen ninduen artean ez nintzen inora joango: no iría a ninguna parte mientras me conderaban niño
  25. du ad. Ipar. (h. ulertu) entender, comprender;
    ezin har dezaket nola daitekeen gauza hori: no puedo comprender cómo puede ser eso
  26. du ad. tomar (una zona) extenderse, expadirse, apoderarse de;
    etxe guztia hartu zuen erre usainak: el olor a quemado se extendió por toda la casa
    mendi guztia hartua da kanaberazko sasi batez: un zarzal de cañas se ha apoderado de todo el monte
    emeki-emeki gau beltzak hartzen ditu bazterrak: lentamente la noche oscura se apodera de los rincones
  27. du ad. (barnean) incluir, contener (dentro);
    Eguzkialdeko neurri batek gutxi gorabehera 40 litro hartzen zituen: una medida de oriente incluía más o menos 40 litros
    poltsa sendoak dira, hainbat kilo har ditzakete apurtu gabe: son bolsas fuertes, pueden contener muchos kilos sin romperse
  28. du ad. (peso del cuerpo) aumentar, engordar;
    Gobonetan 3 kilo hartu ditu: en Navidades ha engordado tres kilos
    garai horretan irensten dituen esnearen eta elikagai osagarrien azukreek eta gantzak pisua hartzeko beharrezkoa den energia emango diote haurrari: los azúcares y grasas de la leche y alimentos complementarios que consume en esa época le darán la necesaria energía al niño
  29. du ad. (h. onartu) recibir, aceptar;
    San Frantziskok ez zuen bere ordenan inor hartzen, munduko gauzentzat zerbait amodio zuenik: San Francisco no recibía en su orden a nadie que tuviera algún amor a las cosas mundanas
  30. du ad. (sin ‘nor’) (h. sustraitu) enraizar, hechar raíces;
    hiru pago landare sartu nituen eta batek bakarrik hartu du: metí tres plantas de haya y tan sólo ha enraizado una
  31. du ad. Ipar. (sin ‘nor’) (h. gogortu) endurecerse, cuajar;
    zementuak ez du ongi hartu: el cemento no ha cuajado
  32. adj. (participio pasivo) amado/da, estimado/da, querido/da;
    emakume batzarretan ere bazituen Mariak lagun hartuak: María tenía también amigas estimadas en las asambleas de mujeres
    bere bizitzan bi debozio guztiz hartuak izan zituen: en su vida tuvo dos devociones muy queridas
  33. lok. (bere, neure... buruaz hartu) soberbio/bia, autosuficiente;
    beretzat bizi dena, bere buruaz hartua bizi dena, ez da gizakia, ez da deusetako bizi: quien vive para si, quien vive como autosuficiente, no es persona, no vive para nada
  34. lok.;
    elkar hartu: unirse, estar / quedar / ponerse... de acuerdo
    familia-elkartasuna egiten zen, aita-semeek elkar harturik baserria batera lantzeko: se hacía una unión familiar, para trabajar el caserío juntos puestos de acuerdo los padres e hijos
    ezkonduek elkar ongi hartzeko: para unirse bien los casados
  35. lok.;
    bere (neure...) gain hartu: resposabilizarse, cargar sobre si
    bere gain hartu beharko lukeen lana: trabajo del que debía responsabilizarse
    gure bekatuak bere gain hartu eta gurutzeraino eraman zituen: cargó con nuestros pecado sy los llevó hasta la cruz
  36. lok.;
    bere (neure...) buruaz hartu: soberbio/bia, engreido/da
    beretzat bizi dena, bere buruaz hartua bizi dena, ez da pertsona, ez da deusetako bizi: quien vive para si, quien vive engreído de si mismo, no es persona, no vive para nada
© Bostak Bat Kultur Elkartea

Azkue Biblioteka eta Artxiboa

ORDUTEGIA
9:00 - 14:00

Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus