- etxe-abade
- apate
- apat
- apatia
- arol
- Aitor
- apala
- balda
- at
- athendustatü
- atamüstatü
- ari
- bagant
- lumera
- parada
- barbildu
- barga
- barrandan
- barrundatu
- barruki
- barik
- mazka
- barrabaska
- ardanburu
- ardangrina
- ituten
- ekera
- geun
- daragun
- sorna
- fiat
- fiodera
- gingil
- karkaila
- garbeltxagi
- gargale
- garhi
- gari ‘garatxo’
- gartu
- gesu/gesi
- guda
- ats
- olagarro
- zainezo
- naflatu
- lapar
- makulu
- putiko
- sendor ‘sorta’
- txortan
- urre gorri
- urritu
- erruki
- oxatu
- uztargi
- platuxa
- zumai
- zirotz
- zilar zuri
- bipotz
neba (1537: frJZum). ■ Mendebaldeko hitza: Lazarraga eta bizkaierazko tradizioan aurkitzen da. ‘(Emakumearen) haurride gizonezkoa’ da; ik. anaia.
neba-arreba (frJZum; cf. anaia-arreba), nebatxo (ArreseB).
► Hitzaren osaeran -ba ikusi ohi da, beste hainbat ahaidetasun izenetako berbera: cf. ahizpa, alaba, arreba, asaba, aurba, iloba, izeba, osaba…
Lehenengo osagaiaz hipotesi gehiago dago: anae/anaia oinarrian ikusirik, Bährek *(a)nae-ba analizatzen du (1935: 12-13), eta Schuchardtek *anaie-ba (1913: 323-324). Aintzat hartzen badugu anaia/anaie hitzarentzat eman dugun etimologia (*hannaba aukera aztertu dugu), hipotesi honetan -ba pleonastikoa genuke. Ik. anaia, hitz horren berreraiketak dituen arazo ugarietarako.
Mitxelenak aukera gisa *em(a)-eba eskaintzen du, ar/eme bikotea aintzat harturik arreba-ren kidea litzatekeena (FHV 310, 20. oh.). Hastapeneko m- > n- bilakaerarako “[l]a proximidad de b y m es casi siempre evitada” dakar (FHV 276). Bi eragozpen ditu Mitxelenaren hipotesiak: (1) ez da ongi ulertzen zergatik hartzen duen atzizki modura -eba eta ez -ba; agian saihestu nahi duelako eme > ema- erregularra, zeinak *maba > **naba emango lukeen; (2) disimilazioaren azalpena egiantzekoa izan badaiteke ere, m- > n- bilakaerarako ez dugu paralelorik aurkitu.
Hiru autoreok (Bährek, Schuchardtek eta Mitxelenak) ez dute deus argitzen hastapeneko a-/e- bokalaren galeraz. Lafonek neska hitza dakar gogora, horko -ska ttikigarria izan ote litekeen galdetuz (1999: 290); ik. han. Aipagarria da, bestalde, hastapeneko n- hotsa ez dela ugaria euskal ondare zaharreko hitzetan (FHV 310); cf., halere, akit. nescato.
Arazo formalez gain, senideen arteko harremanak izendatzeko sistemaren auzia dago. Tovarrek dioenez, hiru harreman-motatako sistemak (mendebaldeaz besteko hizkeretako ahizpa/anaia/arreba) aski bitxiak dira munduko hizkuntzetan; lau harreman-motako sistemak arruntak dira, eta horregatik du mendebaldekoa jatorrizkotzat (1949a: 14).[1] Schuchardtek eta Bährek (op. cit) kontrako iritzia dute, argudiatuz neba formalki anae/anaia-ren eratorria dela, eta hartara neba duen lauko sistemak ere berriagoa behar duela; argudio osagarri gisa Bährek arreba/ahizpa erro ezberdinekoak direla aipatzen du. Forman oinarritutako argudio hauek, ordea, irauli daitezke, onartzen badugu ahizpa, arreba, neba hitzetan badagoela -ba atzizkia, baina ez anaie/anaia-n (nolanahi ere, gogoan har bedi arazoekin berreraikitako *hannaba). Funtsean, beraz, ez dago garbi hitzaren forma hain estu har daitekeen sistemari buruzko ondorioak ateratzeko.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.