Euskara Batuaren Eskuliburua

ezin izan

ezin izan

Euskaltzaindiak ez du berariazko araurik eman ‘ezina’ adierazten duen ezin izan aditzari buruzezta ahal izan aditzari buruz ere; behar izan eta nahi izan aditz modalei buruzkoak bai [113 eta 114. arauak]—. Tradizioan, ordea, badira ondo finkaturiko moldeak eta komeni da horiei buruzko zenbait zertzelada aipatzea, euskalki guztietan erabiltzen dira-eta ezin izanez osaturiko perifrasiak.

 

ERREGIMENA. Laguntzen duen aditzaren ezkerrera doa eta haren erregimenaren arabera jokatzen da ezin izan: (erosi, esaterako, du aditza denez) ezin du erosi (inpertsonala bada, da ere baliteke: ezin da erosi); (etorri, berriz, da aditza denez) ezin da etorri (*ezin du etorri). [EH]

Nolanahi ere, aditz nagusia isilpean gordetzen denean, du hartzen du beti (esaldia inpertsonala ez bada behintzat: (Ezin da). —Joan zaitezke? —Ez, ezin dut. (*—Ez, ezin naiz).

 

EGITURA MORFOSINTAKTIKOAK

Hauek baliokideak dira denak esanahiz, eta zuzenak formaz: ezin naiz joan / ezin joan naiz / ez(in) naiteke joan / ezin joan naiteke / (ez daukat joaterik); ezin dut erosi / ezin erosi dut / ez(in) dezaket eros / ezin eros dezaket / (ez daukat erosterik). Letra lodiz ageri dira molde erabilienak eta neutroenak.

 

Gehiago jakiteko

EUSKALTZAINDIA (2016). Euskaltzaindiaren Hiztegia. Bilbo: Euskaltzaindia (ezin sarrera).

—(1990). Euskal Gramatika. Lehen Urratsak II (EGLU II). Bilbo: Euskaltzaindia (461).

—(2002). Euskal Gramatika Laburra: Perpaus Bakuna. Bilbo: Euskaltzaindia (423).

— “Aditzaren jokabidea: behar izan, ezin izan, balio izan, bizi izan, ahal izan, nahi izan (behar izango / beharko…)”, Jagonet galde-erantzunak.

— “Aditzaren jokabidea: ezin izan (ezin zen / ezin zitekeen)”, Jagonet galde-erantzunak.

— “Aditzaren jokabidea: ahal izan, ezin izan (joan ahal nintzen / joan nintekeen, ezin joan naiz / ezin naiteke joan)”, Jagonet galde-erantzunak.

— “Aditzaren jokabidea: ezin izan (ezin dut / ezin dezaket / ez dezaket)”, Jagonet galde-erantzunak.

— “Aditzaren jokabidea: ahal izan, ezin izan”, Jagonet galde-erantzunak.

— “Aditzaren jokabidea: ezin izan (ezin dut jan / ezin jan dut”, Jagonet galde-erantzunak.

PETRIRENA, Patxi (2011). Morfosintaxiaren inguruko zalantzak eta argibideak. Gasteiz: Ikasmaterialen Aholku Batzordea (EIMA)-Eusko Jaurlaritza (210, 214-215).

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper