Jagonet

Zuzena al da senarrak gure andrea esatea bere emazteagatik?

Zuzena al da Euskadi izena erabiltzea Euskal Autonomia Erkidegoa aipatzeko, Euskal Herria aipatzeko erabili ordez?

Noiz esan behar da euskara-irakaslea eta noiz euskarazko irakaslea, noiz ingeles-irakaslea eta noiz ingelesezko irakaslea? Zuzenak al dira erabilera biak? Zuzenak badira, zer alde dago batetik bestera?

Nola adierazi eta idatzi behar dira familia-izenak: adibidez, Etxeberria anaiak, Etxeberritarrak, Etxeberritar anai-arrebak?

Beti plurala da guraso hitza? Beti aita-amak hitzaren berdina?

Noiz erabili behar da osoa eta noiz guztia? Adibidez, denbora guztia, denbora osoa...?

Gure familian XIX. mendearen bukaeran eta XX. mendearen hasieran hil ziren arbasoen hilobietako datak ikustean, ezin ditut ulertu hilabeteen izenak. Argituko al dizkidazue, mesedez?

Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak xuri forma okertzat jotzen du, eta 'e. zuri' dio; baina Euskaltzaindiaren Hiztegiak xuri forma zuzentzat dakar, eta adierazkorra dela dio [EH:xuri]. Bi hiztegiak arauemaileak izanik, zeini egin behar diogu kasu?

Zuzena al da hobeago, hobetoago, hobekiago... formak erabiltzea? Euskara batuan ere erabil daitezke?

Gure inguruan, Gipuzkoako Beterrin behintzat, ilargia handitzen ari den garaiari ilgora edota ilberri deitzen zaio; eta txikitzen ari denari, ilbehera. Eta nik ikusitako hiztegietan ere horrela azaltzen da. Baina aurtengo 2019ko egutegi batek honako hau dio:

ilgora: ez du esan nahi ilargia handitzen ari denik, egunetik egunera zeruan goragoko orbita egiten duela baizik (gaztelaniaz, luna ascendente).

ilbehera: ez da ilargia txikitzen ari dela, baizik eta egunetik egunera zeruan egiten duen orbita gero eta beheragokoa dela (gaztelaniaz, luna descendente).

Egutegi horren arabera, apirilaren 19an, apirileko euren ilbehera omen delakoaren erdi-erdian... ilargi betea izango da!

Nahaste-borraste horrek eragin dizkidan zalantzak argitze aldera, hona nire galderak:

1. Zuzena al da egutegi horrek dioena ilgora eta ilbehera hitzen esanahiari dagokionez?
2. Ilargiaren zein aldi egokituko da 2019ko apirilaren 15ean?
3. Euskaraz nola adierazi behar dira gaztelaniazko luna creciente, luna menguante, luna ascendente eta luna descendente?