(...)
El pequeño elenco de voces vascas pretende ayudar al investigador que no conoce esta lengua; pero no es un vocabulario de toponimia conteniendo conceptos, definiciones y equivalencias axiomáticos, ni pretende recoger modalidades linguisticas o dialectales, ni definiciones puntuales, exactas, académicas, válidas para todo tiempo y todo el País. Si entre los adjetivos consta Abrigado (‘Beroki) no se pretende afirmar que todo Beroki sea un abrigo. Un labrador de la Ribera dirá que Abrigo es un alar; uno de la montaña, que fue Belar-toki, Beloki (‘lugar de hierba’). Agerri, Agirre aparece con el significado de ‘Cara a’, que sigue teniendo en toda Iruñerria, y no con el más original y generalizado de ‘lugar elevado y dominante’ (a veces fortificado con fines defensivos).
(...)
Que: Leku-izenak Où: Euskal Herria Origine:
JIM.ESTN
(...)
IV. Encuesta toponomástica [en Euskera, núm. 33, Bilbao: Euskaltzaindia, 1988, pp. 289-301] (...) 14.1.1. Cara a... (Agerri, Agerru, Agirre. V. gr. Oiz agirre; San Migel agerru).
(...)
Que: Leku-izenak, osagaia Où: Euskal Herria Origine:
JIM.ESTN
(...)
IV. Encuesta toponomástica [en Euskera, núm. 33, Bilbao: Euskaltzaindia, 1988, pp. 289-301] (...) 14.1.1. Cara a... (Agerri, Agerru, Agirre. V. gr. Oiz agirre; San Migel agerru).
(...)
san miguelagarra* -
(1990)
OV.06, 4.13B.250, 277. or.
(...)
DESCR.: Monte (642 ms. alt.) en la zona septentrional del término, con 216 Has de encinal hacia 1910, entre Malkor e Ilunbeta (NO), la sierra de Bizkai (S), Txarakadi (E) y Ganbelazoko (O). Por su flanco S. pasa el camino a las bordas de Erroz o Camino de Erroz a Pamplona, y desde él se ve «cara a cara» el santuario de San Miguel de Aralar. La expresión «agarra», que vemos repetida en «Iraçagarra» o « Yraçe aguerre», de Erice, ha sido identificada modernamente con el verbo «agarrar» («De allí se ve tan cerca San Miguel (de Excelsis), que parece que lo coges con la mano; por eso se llama 'San Miguel agarro'»)
(...)
(...)
OBS.- 642 metros de altitud. "Cara a San Miguel". El euskera agerri, con variantes (agerre, agerru, agirre) y compuestos (iparragerri, iparragirre, aizagerre, aizagirre), está muy representado en los nombres de lugar. Su significado es "lugar abierto, expuesto, encarado a". Normalmente se refiere a parajes muy expuestos al viento, de ahí su frecuente composición con nombres de viento: iparragirre "carazierzo", aizagirre… etc. En los pueblos de Elorz es muy frecuente la equivalencia del actual cara a… (Cara Zulueta, Cara Ezperun…) con compuestos de agerri de la documentación: Zuluetagerri… etc.
La expresión "agarro" es una corrupción por etimología popular: ha sido modernamente relacionada con el verbo agarrar. "De allí se ve tan cerca San Miguel (de Aralar) que parece que lo coges con la mano; por eso se llama San Miguel agarro".
(...)
(...)
[Dermio baten zatiketa. -Agerria] Posposizio honekin batzutan oinarriak adierazten duen alderdi aldera ematen duen eremua adierazten da: Iparragerria, adibidez, iparrera ematen duen mendi-isuria da, eta Iguzkiagerria aldiz hegoaldera ematen duena, norabidea ere alda daitekeen arren, hein batez. Honelakoetan, erdarazko cara-ren baliokidea da (Carasol, Caracierzo) [Lehen adiera honetan hegia-ren (cf. Opakoegia, Opakuegia 'iparragerria', 'opakua') eta aldea-ren (cf. eguzkialdea 'egutera') esanahikidea da].
Beste batzutan ordea esanahia zertxobait aldatzen dela dirudi. Adibidez Agezako Gezariagerria-ren bitartez Gezari aurreneko aldiz ikusten den El Saso edo Zazua-ko alderdi bat adierazten zela irudi du [Itza zendeako Otxobi herrian San Miguelagarra edo San Miguelagarro toponimoa bildu du Jimeno Juríok (TCPCI, 277. or.). Autore honek dioenez, aurrez aurre Aralarko San Migel duen Otxobiko mendia dugu hau, eta beraz ez da zaila asmatzen aurreko *Sanmigelagerri, *Sanmigelagirre edo *Sanmigelagerru batetik atera dela, herri etimologiaz].
(...)
(...)
[Dermio baten zatiketa. -Agerria] Posposizio honekin batzutan oinarriak adierazten duen alderdi aldera ematen duen eremua adierazten da: Iparragerria, adibidez, iparrera ematen duen mendi-isuria da, eta Iguzkiagerria aldiz hegoaldera ematen duena, norabidea ere alda daitekeen arren, hein batez. Honelakoetan, erdarazko cara-ren baliokidea da (Carasol, Caracierzo) [Lehen adiera honetan hegia-ren (cf. Opakoegia, Opakuegia 'iparragerria', 'opakua') eta aldea-ren (cf. eguzkialdea 'egutera') esanahikidea da].
Beste batzutan ordea esanahia zertxobait aldatzen dela dirudi. Adibidez Agezako Gezariagerria-ren bitartez Gezari aurreneko aldiz ikusten den El Saso edo Zazua-ko alderdi bat adierazten zela irudi du [Itza zendeako Otxobi herrian San Miguelagarra edo San Miguelagarro toponimoa bildu du Jimeno Juríok (TCPCI, 277. or.). Autore honek dioenez, aurrez aurre Aralarko San Migel duen Otxobiko mendia dugu hau, eta beraz ez da zaila asmatzen aurreko *Sanmigelagerri, *Sanmigelagirre edo *Sanmigelagerru batetik atera dela, herri etimologiaz].
(...)
Auteur: ALTADILL Y TORRONTERA DE SANCHO SAN ROMÁN, Julio
Titre: Provincia de Navarra
Note:
Élaborateur: CARRERAS CANDI, Francisco (zuz.)
Collection: Geografía General del País Vasco-Navarro
Revue:
Maison d'édition: La Gran Enciclopedia Vasca
Lieu: Bilbo
Date: 1980 [1911-1925]
Référence: VII-X liburukiak
Notes:
Type: liburu zatiak
Origine: partziala
Domaine: dokumentazioa
OV.06 - Toponimia de la Cuenca de Pamplona, Cendea de Iza
Abréviation: OV.06
Auteur: JIMENO JURÍO, José María
Titre: Toponimia de la Cuenca de Pamplona, Cendea de Iza
Note: Onomasticon Vasconiae 6
Élaborateur:
Collection:
Revue:
Maison d'édition: Euskaltzaindia
Lieu: Bilbo
Date: 1990
Référence:
Notes: Badago Patxi Salaberrik paratutako edizio eguneratua: Obras Completas de José María Jimeno Jurío 45, Pamiela, 2014.
Type: bibliografia
Origine: guztizkoa
Domaine: dokumentazioa
JIM.ESTN - Estudios de toponimia navarra
Abréviation: JIM.ESTN
Auteur: JIMENO JURÍO, José María [Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi]
Titre: Estudios de toponimia navarra
Note:
Élaborateur: Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi
Collection:
Revue:
Maison d'édition: Pamiela
Lieu: Iruñea
Date: 2004
Référence:
Notes: Liburuak Jose Maria Jimeno Juríok idatzitako zenbait artikuluren bilduma da, hil ondoan berrargitaratua. ECO zerbitzuak eginiko migrazioa. Liburuaren orrialdea (edota ohar zenbakia) ematen da erreferentzia gisa, baina edozein kasutan ere kontsulta daiteke jatorrizko artikuluaren identifikazioa "testuingurua"n jaso baita.
Badago Patxi Salaberrik eta Roldán Jimenok paratutako edizio eguneratua: Obras Completas de José María Jimeno Jurío 40, Pamiela, 2012.
Type: bibliografia
Origine: guztizkoa
Domaine: dokumentazioa
NA.TM - Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Abréviation: NA.TM
Auteur: JIMENO JURÍO, José María (zuz.)
Titre: Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Note: 59 liburuki
Élaborateur:
Collection:
Revue:
Maison d'édition: Nafarroako Gobernua & Trabajos Catastrales S.A.
Lieu: Iruñea
Date: 1992-1999
Référence:
Notes: Nafarroa. Toponimia eta Mapagintza: gazt. Toponimia y Cartografía de Navarra.
Erreferentzia gisa liburuki zenbakia ematen da aditzera eta apurka-apurka, orrialdea ere gaineratuz joango da.
Lan honen iruzkin kritikoa argitaratu zen in FLV, 64 (1993).
Type: bibliografia
Origine: guztizkoa
Domaine: ofizialtzea
OV.11 - Eslaba aldeko euskararen azterketa toponimiaren bidez
Abréviation: OV.11
Auteur: SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Titre: Eslaba aldeko euskararen azterketa toponimiaren bidez
Note:
Élaborateur:
Collection: Onomasticon Vasconiae 11
Revue:
Maison d'édition: Euskaltzaindia
Lieu: Bilbo
Date: 1994
Référence:
Notes: NTM bilduma egin zenean, artean argitaratu gabeko doktore tesia.
Type: bibliografia
Origine: guztizkoa
Domaine: hizkuntza azterketa
JIM.SAL.ITZA - Toponimia navarra, VI Cuenca de Pamplona, Cendea de Itza
Abréviation: JIM.SAL.ITZA
Auteur: JIMENO JURÍO, José María & SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Titre: Toponimia navarra, VI Cuenca de Pamplona, Cendea de Itza
Note:
Élaborateur: SALABERRI ZARATIEGI, Patxi (arg.)
Collection: Obras completas 45
Revue:
Maison d'édition: Pamiela
Lieu: Iruñea
Date: 2014
Référence:
Notes: Onomasticon Vasconiae bilduman 1990ean argitaratutako Itza zendeako toponimia ikerketaren berrargitalpena, Patxi Salaberrik eginiko arautze eta eguneratze lana jasotzen duena.
Type: bibliografia
Origine: guztizkoa
Domaine: dokumentazioa
NA.TOF - Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Abréviation: NA.TOF
Auteur: ZZ. AA.
Titre: Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Note:
Élaborateur:
Collection:
Revue:
Maison d'édition: Nafarroako Gobernua
Lieu: Iruñea
Date: 2019tik
Référence:
Notes: 2019. urtetik datutegi osoa deskargarako eskaintzen da: https://gobiernoabierto.navarra.es/eu/open-data/datos/toponimia-oficial-navarra
Type: datu baseak
Origine: guztizkoa
Domaine: dokumentazioa
Mentions légales
Le présent corpus onomastique comprend des contenus d’œuvres de tiers, choisis pour leur prestige et leur compétence en la matière. Euskaltzaindia a requis les autorisations et permis correspondants et les droits de propriété intellectuelle nécessaires ont été obtenus, sauf erreur ou omission. Quiconque noterait tout contenu pouvant transgresser les droits d’un tiers est prié d’en informer immédiatement Euskaltzaindia, en écrivant à l’adresse suivante (info@euskaltzaindia.eus), afin que l’Académie puisse aussitôt prendre les mesures nécessaires.
La Bibliothèque Azkue et Archives
HEURES DE BUREAU 9:00 - 14:00
La Bibliothèque et les Archives Azkue sont au service d’Euskaltzaindia. De plus, elles sont ouvertes à tous les chercheurs et s’efforcent dans la mesure de leurs possibilités d’encourager la recherche et d’aider à la diffusion des thèmes culturels basques.