(...)
Las oclusivas sonoras, empleando este término en el sentido limitado que más abajo se indica, se conservan por lo general, tanto en posición inicial como en interior de palabra: // Γέβαλα (Ptol.), actual Guevara, Guebara (Ál.). // Heredia (Ál.), doc. Deredia, Heredia < herediu, pl. heredia. Cf. también Δηούα (Ptol.), actual Deva, río y población en Guip. // Como es sabido, lo que llamamos oclusivas sonoras se realizan como oclusivas o espirantes, según la posición, con una distribución muy parecida a la del español de hoy. La pronunciación fricativa de la b está claramente descrita por Oihenart a mediados del siglo XVII. // No hay indicios que apoyen la presunción de que el vasco medieval distinguiera entre -b- oclusiva y -u- (-v-) fricativa como el cast. de aquella época. En los documentos se emplean casi indistintamente las dos letras (Zabal- y Zaval-, Ibar- e Ivar-, -barri y -varri, etc.), lo que parece probar que no había más que un fonema y que la realización corriente de este en posición intervocálica era una fricativa
(...)
Zer: Toponimoen osagaia Non: Euskal Herria Jatorria:
M.IFOV
zabala -
(1956)
OTX.NGRTV, Euskera, I (1956), 161. or.
(...)
Que *ABAL es hondonada requiere larga explicación. Puede tomarse como prototipo, p. e., ABALZISKETA, en Guipuzcoa, o la serie de hidrónimos extendidos por todo el país que nada tienen que ver con "ancho": // Zabal / Zabala / Zabalo y Sable, 1125. // Zabal’eta / Zabal’aga / Zabal'egi / Zabal’degi / Zabal'dika / Zabal’tza / Zabal'tzeta / Zabal'buru / Zabal'ibar / Zabal'bide -que no es como algunos han interpretado "zamal-bide", sino el camino que por Begoña conducía al barranco de Bilbao (o mejor -diria yo- el camino que va bordeando el barranco llamado hoy "El Bosque")
(...)
Zer: Hidronimo Non: Euskal Herria Jatorria:
OTX.NGRTV
(...)
Aurreneko aldiz 1530ean aurkitu dugu.
Zabala [zabála] herritik hurbil dago, Eslabako bidearen azpian, ardantzeak hasten diren gunean, eta izenak berak adierazten duenez eremu zabal-laua da (cf. Lergako Zabala eta Eslabako Zabalea, besteak beste).
Barranco de Zabala dermio honen ondoko alderdi menditsutik jaisten diren errekastoek sortzen dute, eta La Presa-ra iristean Barranco de la Presa izena hartzen du, gure eskualdeko eta kanpoko hainbat errekarekin agitzen denez dermio batetik beste batera igarotzean izenez aldatzen duelarik.
Zabala-k El Coscojar, Santa Marina, Llano de San Miguel, Usobidea eta El Saso-rekin mugatzen du.
(...)
(...)
Behin bakarrik dokumentatu dugu, eta egun ez da erabiltzen. Osagaiak zabala 'eremu laua', 'alderdi menditsu baten ondoko eremu irekia', eta -tza ugaritasunezko atzizkia dira, eta balioa Zabala-rena bera dela dirudi (cf. Eslabako Zabalzigar). Izendatzen zuen alderdia ere Zabala-k izendatzen duena izan daiteke.
(...)
(...)
[-Tze, -tza atzizkiak. Ageza] Zabala 'eremu zabala, irekia' eta -tza atzizkia ditugu hemen. Harrigarria da, -tze eta -tza beti atzizki beraren mendebal eta ekialdeko aldakiak badira behintzat, herri berean biak agertzea, baina gure alderdiko toponimia aztertuta bikoiztasun hau horren bitxia ez dela ikusten da.
(...)
(...)
la grafía -ll- [...] representaría en castellano una pronunciación palatal [...] como había de esperarse de una -L- forte vasca o de una -ll- geminada latina, las cuales no palatalizaban, sin embargo, entre hablantes vascos. Tal es el caso de la conocida forma Zaballa, correspondiente a la pronunciación vasca Zabala
(...)
Zer: Toponimoa, deitura Non: Euskal Herria Jatorria:
DRPLV
(...)
Ache [...] zeharkako deklinaziotik erakarria, hau da, Atxetik, Atxera, Atxeko direlakoetarik, Zabale, eta abar, formetan gertatzen den erara, Zabala nominativoko artikuluduna bazterturik gelditzen dela ahozko hizkuntzan
(...)
(...)
OBS.- Ver en el glosario ZABAL [ZABAL: Zabal como sustantivo significa llanura (como adjetivo 'ancho'). Es la palabra más frecuente para este concepto en toponimia mayor y apellidos: Zabaltza, Zabaltzeta, Zabaleta Zabalegi... etc, lo que demuestra la antiguedad de este uso. En la Barranca está muy vivo como apelativo, casi siempre bajo su forma diminutiva txabal. Otro diminutivo zabalko, o xabalko se emplea en los valles pirenaicos y designa 'rellano', aplicado en toponimia a pequeñas planicies].
(...)
Bilduma: Nafarroako Artxibategi Nagusia, Protokolo saila
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Iruñea
Data:
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: artxibategia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
OV.11 - Eslaba aldeko euskararen azterketa toponimiaren bidez
Laburdura: OV.11
Egilea: SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Titulua: Eslaba aldeko euskararen azterketa toponimiaren bidez
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Onomasticon Vasconiae 11
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia
Tokia: Bilbo
Data: 1994
Erreferentzia:
Oharrak: NTM bilduma egin zenean, artean argitaratu gabeko doktore tesia.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
NAA.KAT - Katastroa
Laburdura: NAA.KAT
Egilea:
Titulua: Katastroa
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Nafarroako administrazioko artxibategia
Aldizkaria:
Argitaletxea: Nafarroako Gobernua, Kartografia Zerbitzua
Tokia: Iruñea
Data:
Erreferentzia:
Oharrak: Gazt. Archivo administrativo de Navarra. Catastro.
Mota: artxibategia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
NA.TM - Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Laburdura: NA.TM
Egilea: JIMENO JURÍO, José María (zuz.)
Titulua: Nafarroako Toponimia eta Mapagintza
Lan oharra: 59 liburuki
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Nafarroako Gobernua & Trabajos Catastrales S.A.
Tokia: Iruñea
Data: 1992-1999
Erreferentzia:
Oharrak: Nafarroa. Toponimia eta Mapagintza: gazt. Toponimia y Cartografía de Navarra.
Erreferentzia gisa liburuki zenbakia ematen da aditzera eta apurka-apurka, orrialdea ere gaineratuz joango da.
Lan honen iruzkin kritikoa argitaratu zen in FLV, 64 (1993).
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: ofizialtzea
M.IFOV - Introducción fonética a la onomástica vasca
Laburdura: M.IFOV
Egilea: MITXELENA ELIZALT, Koldo
Titulua: Introducción fonética a la onomástica vasca
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria: 1905
Argitaletxea:
Tokia:
Data: 1956
Erreferentzia: XXIV (1956), 167-186 eta 331-362
Oharrak:
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
OTX.NGRTV - Nombres genéricos de río en la toponimia vasca
Laburdura: OTX.NGRTV
Egilea: GARRO BASTERRETXEA, Bernardo Maria "Otxolua"
Titulua: Nombres genéricos de río en la toponimia vasca
Oharrak: Alfonso Irigoien Etxebarria irakasleak zuzendurik, bost liburuki plazaratu ziren (I-1986, II-1987, III-1990, IV-1992 eta V-1995). Artikuluetako asko beste nonbaitetik hartuak dira. Halakoetan saiatu gara jatorrizko erreferentziak ematen, hala nola "Euskera" aldizkarikoak, Euskalarien nazioarteko jardunaldiak (Bilbao, 1981), eta abar.
Mota: aldizkariak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
NA.TOF - Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Laburdura: NA.TOF
Egilea: ZZ. AA.
Titulua: Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Nafarroako Gobernua
Tokia: Iruñea
Data: 2019tik
Erreferentzia:
Oharrak: 2019. urtetik datutegi osoa deskargarako eskaintzen da: https://gobiernoabierto.navarra.es/eu/open-data/datos/toponimia-oficial-navarra
Mota: datu baseak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.