Nicolasa (es), Nicole (fr)

Grezierako Nikoláos 'garaitzailea' hitzetik. San Nikolas Mirako apezpikua izan zen IV. mendean. 1087an merkatari batzuek santu honen erlikiak Bari (Italia) hirira ekarri zituztenez geroztik berarenganako eraspen edo debozioa ikaragarri handitu zen. Egin zituen mirarietan, sarri, hiru zenbakia agertzen da, zein Jainkoaren Hirutasunarekin loturik baitago. Mediterraneo inguruan Poseidon ordezkatu zuen eta Europako iparraldean Santa Klaus sortu. Euskal Herriko zenbait tokitan Nikolas izena ematen zaie izaki mitologiko batzuei. Aldaera: Nikole (Deun-ixendegi euzkotarra).

Nicolasa (es), Nicole (fr)

Gaztelaniazko Nicolásen emakumezkoen baliokidea Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean proposaturiko izena. Ikus Nikolasa.

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean gaztelaniazko (San) Niloren baliokide femeninotzat ematen den izena. Nilus, Egiptoko ibaia, pertsona izena izan zen Erroman. V. mendean hil zen Sinaiko monasterio batean San Nilo kristau idazlea.

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean gaztelaniazko Ninfaren euskal baliokidetako ematen den izena. Ninfak mitologia klasikoaren arabera basoan bizi diren izakiak dira. Santuaren eguna azaroaren 10ean da.

Itzallen (Nafarroa) azaltzen da, XI. mendean (Nonnaqui). Badaiteke Nunu, Nuño gizon izenaren aldaera femeninoa izatea. Nolanahi ere, hipokoristikoa zela irudi du, Martiki, Mitxelki eta bestek duten atzizki bera baitu, itxuraz bederik.

Grezierako hitza (Norah 'noble') eta Zangozako (Nafarroa) Andre Mariaren ermita, antzina Karmengo komentua izana. Hau 1225ean sortu zen, baina XIV. mendean Gaztelaren kontrako gerretan erabat suntsitu zuten. Orduan Aita Santuak egungo kokalekura eramateko baimena eman zuen, baldin eta kokagune zaharrean kultu irekia mantentzen bazen.

Erriberagoitiko (Araba) herria eta Andre Mariaren antzinako eliza. Bertan gurtzen zen Done Bikendi Martiriaren erlikia Lasierrako elizara eraman zuten. Jaia irailaren 8an da.

Dona Nunilok eta Dona Alodiak ama kristaua eta aita musulmana zuten. Aita hiltzean amak kristautasunean hezi zituen alabak, baina zoritxarrez, osabak salatu egin zituen, Abderraman III.ak kristau heziketa galarazia baitzuen. Kristau izateari uko egin nahi izan ez ziotenez, hil egin zituzten eta, geroago, haien erlikiak Leiren gorde ziren. Santuaren eguna urriaren 22an da.

Subilla Morillas (Araba) herriko Andre Mariaren ermita. Egungo eraikuntza berria da, antzinakoa erori baitzen. Santuaren eguna uztailaren 2an da.

Andre Mariaren antzinako ermita, Zizur zendeako Larraia (Nafarroa) herri hustuan.