Mercedes (es)

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean gaztelaniazko Mercedes izenarentzat proposatzen den euskal forma. 1218an San Pedro Nolascok mairuen gatibu zeuden kristauak salbatzeko ordena sortu zuen Bartzelonan, era honetan Andre Mariaren agindua betetzearren. Ama Birjina honenganako jaiera 1696tik aurrera hedatu zen. Santuaren eguna irailaren 24an da. Aldaera: Mesede.

Kuartangoko Katadio (Araba) herriko Andre Mariaren santutegia, Badaia mendikoa, Eskorunbe, Axkorunbe eta Aiskolunbe ere deitzen dena. Lehenengo aipamena 937koa da sancta Maria sub penna maiore.... Beste kasu askotan bezala badirudi aspaldiko monasterioa dela. Irudia XIII. mendekoa da. Antzina prozesio edo beila asko egiten ziren, baina 1727an batzuk debekatu zituzten, ez zirelako behar bezala egiten. Jaia maiatzaren 15ean eta abuztuko azken igandean ospatzen da.

Estefanía (es), Etiennette (fr), Stéphanie (fr)

Estebania eta Estebenia usaiakoak izan dira gure artean, Estefania baino gehiago. Artaxoan (Nafarroa) Esteuania Ezquerra aurkitzen dugu 1330ean, Ziraukin (Nafarroa) Esteuania 1350ean eta Lizason (Nafarroa) Esteuania de licasso 1550ean. Ikus Estebenia, Estefania, Mariaestebania eta Mariesteban.

Estefanía (es), Etiennette (fr), Stéphanie (fr)

Ardurakoa izan da izen hau Euskal Herrian. 1358an Iruñean dona Esteuenia Moça ageri da eta 1577an Hondarribian (Gipuzkoa) Estebenia de Berrotaran. Estebeni aldaera ere izan du (cf. Maria / Mari): Estebeny miquelerena (Elgorriaga, Nafarroa, 1531). Ikus Estebania, Estefania, Mariaestebania eta Mariesteban.

Arabako Andre Mariaren santutegirik ezagunena da hau eta 1941az geroztik herrialde horretako zaindaria. Eraikuntza erromanikoa biziro ederra da, barruan gordetzen duen XIII. mendeko irudia bezala, nahiz eta lehenengo aipamena 962. urtekoa izan. Ama Birjina Arriagako kofradiaren bilkuretara eramaten zuten. Etorkiari dagokionez, argi dago inoiz proposatu den ezti balitz azalpenak ez duela inolako funtsik eta *Aestivalis izenarekin dagoela loturik. Hau, bestalde, aestivus 'udakoa' eta aestas 'uda'rekin erlazionaturik dagoela dirudi, hastapenean sasoi honetan sortzen zirenei ezar baitzekiekeen, Gabonetan jaiotzen zirenei Gabon / Marigabon ezartzen zitzaien bezala. Aldaera nagusiak: Estibariz eta Estitxu.

Estibaliz izenaren aldaera zaharra. Ikus Estibaliz.

Estibaliz izenaren ohiko txikigarria Estibaliz Robles-Arangiz Bernaola (Beskoitze 1944 - Bilbo 1993) kantariak ezagun bihurtu zuena. Ikus Estibaliz.

Pentecostés (es)

Gaztelaniazko Pentecostésendako Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean ematen den baliokide femeninoa. Mendekostez Jainkoak Moisesi Sinai mendian Legearen taulak ematea ospatzen da. Gure artean hedadura zabalagoa izan du Etornek gaztelaniaz hizkuntza honetako kideak baino.

Aiara (Araba) ibarreko patroia da Etxaurrengo Andre Maria. Ermita Menoio herritik hurbil dago, Iturrigorri mendiaren aurkezean. Kondairak dioenez, Ama Birjina intxaurrondo batean agertu zen. Badirudi antzina herrixka bat izan zela inguru honetan.

Eugenia (es), Eugénie (fr)

Grezierako Eughenios 'jaiotza onekoa' -Eughenius latinez- izenetik. III. mendeko santa hau Alexandriako monasterio batean gizon jantzita sartu omen zen, eta denborarekin abadea izatera iritsi. Iruzurra emakume bat berarekin maitemindu eta, hisiaz, bortxatzen saiatzea leporatu zionean jakin omen zen. Geroago Erromara joan omen zen eta han martirizaturik hil. Santuaren eguna irailaren 16an da. Aldaera: Eukene.