(...)
OBS.- En la cresta de Ixuripunta, en el límite del arbolado. En este punto estaba, según José María Satrústegui, una de las cruces de conjuro que era costumbre colocar en el pueblo para alejar la lluvia y las tormentas."Hasta hace pocos años todavía se solían colocar cruces de conjuro en determinados puntos del término municipal de Urdiain. Lo hacían de la siguiente manera: el día de la Invención de la Santa Cruz (Cruz de mayo), inmediatamente después de misa, solía salir en dirección al monte una comisión integrada por l párroco, sacristán y dos o tres representantes del ayuntamiento. El sacristán preparaba de vispera las crucecitas de madera que luego se colocaban en los lugares tradicionales. Una en la muga de Iturmendi, encima del puerto; otra en el límite de Alsasua, al otro lado del mismo monte, y la tercera en el punto denominado Kurutzetako harriya, hacia Urbasa." "Esaten zain Kurutzetako harriyan bazala koba bat, eta apizak bonetia gora iyotzen zala. Orduen apizak errezuek in eta bestia urte guzirako preso geratzen zala. Kuutziak paatzen zitubain koba baztarrien eta ur beikatubakin Musti" (LDTU).
(...)
(...)
OBS.- El topónimo nos habla de un lugar adecuado para practicar el juego conocido como barra, en euskera balanka, balenka. "Juego muy popular hace un siglo en la Montaña y Zoma media, consistente en lanzar una barra de hierro de 14 libras. En el siglo XVIII este juego se usaba mucho en la Ribera. Así aparece por ejemplo en el libro de Francisco de Fer Cartas Escritas por Mr. de Fer al Autor del Correo de Europa. Burdeos 1783, donde aludiendo a los ribereños escribe: "El mayor comedor y bdor, el mayor tirador de barra, el que se presenta con menos temor delante de un toro, está seguro de captarse la admiración y voluntad de sus compañeros" (VN).
En el mismo pueblo de Urdian se le llama también KURUTZATAKO HARRIA, pero convienen en que el nombre más propio ("izen naturala") es BALANKALEKU.
(...)
(...)
Urbasa, Urdiain (1126 m).
Véase el anterior [Balankaleku (Alsasua, 982 m): 'Lugar donde juega a la Palanca'. Del vasco balanka 'palanca' y leku 'lugar' [...] Este antiguo juego, hoy casi olvidado, gozó de gran popularidad hasta bien entrado el siglo XX. Consistía en lanzar lo más lejos posible una barra de hierro].
Comentario. Señala NTYC que en Urdiain se le llama también Kurutzatako Harria 'La Peña del Lugar de la Cruz', pero que utilizan más Balankalekua. En el lugar existió una cruz para realizar conjuros y preservar la cosecha de la tormenta.
(...)
Argitaletxea: Nafarroako Gobernua & Trabajos Catastrales S.A.
Tokia: Iruñea
Data: 1992-1999
Erreferentzia:
Oharrak: Nafarroa. Toponimia eta Mapagintza: gazt. Toponimia y Cartografía de Navarra.
Erreferentzia gisa liburuki zenbakia ematen da aditzera eta apurka-apurka, orrialdea ere gaineratuz joango da.
Lan honen iruzkin kritikoa argitaratu zen in FLV, 64 (1993).
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: ofizialtzea
EMF.100 - Euskal Herriko mendien katalogoa
Laburdura: EMF.100
Egilea: Euskal Mendizale Federazioa, Mendizale Ehundunen Anaidia
Titulua: Euskal Herriko mendien katalogoa
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskal Mendizale Federazioa & Eusko Jaurlaritza
Tokia: Bilbo
Data: 1950-1982
Erreferentzia:
Oharrak: Ondoren edizio urtea ematen da aditzera eta segituan mendi bakoitzari Katalogo horrek ematen dion izena, altuera eta sailkatze lekua. Katalogo zahar guztien datuak erroldatu dira, hots: Catálogo de montes concursables. FEM-región vasco navarra. Bilbao, 1950. Catálogo de cimas. Pyrenaica, FEM-región vasco navarra. Bilbao, 1956. Catálogo de cimas. Pyrenaica, FEM-federación vasco navarra. Bilbao, 1972. Catálogo de cimas. Pyrenaica, Federación vasco navarra de montañismo. Vitoria, 1976. Catálogo de cimas. Pyrenaica, Euskal Herriko mendizale elkargoa. 1982. Dokumentazioan katalogoko kokaera adierazteko honako laburdura hauek erabili dira: A- (Araba), A-ald. (Araba aldamenekoa), B- (Bizkaia), B-ald. (Bizkaia aldamenekoa), G- (Gipuzkoa), N- (Nafarroa), N-ald. (Nafarroa aldamenekoa), L- (Lapurdi), NB- (Nafarroa Beherea), Z- (Zuberoa), Z-ald. (Zuberoa aldamenekoa), Pir. (Pirineoak).
Euskal Mendizale Federazioak 1950 eta 1982 bitartean argitara ateratako Euskal Herriko Mendien Katalogoak (Ehun Mendien Lehiaketarako balio duena, alegia) izan dituen argitaraldi guztietan jasotako datuak erroldatu dira.
ECO zerbitzuko Patxi Galék EMFren Mendi Katalogoko datu-baserako egindako erauzketa erabatekoa.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
IGNE.50 - Mapa Topográfico Nacional
Laburdura: IGNE.50
Egilea: Instituto Geográfico Nacional
Titulua: Mapa Topográfico Nacional
Lan oharra: 1:50000
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Instituto Geográfico Nacional
Tokia: Madril
Data: 1942-1990
Erreferentzia:
Oharrak: Edizio zaharrak Servicio Geográfico del Ejército delakoak eginak dira eta argitaraldia Instituto Geográfico y Catastral zuen izena eta oraindik ez ziren Mapa Topográfico Nacional deitzen, Mapas del Instituto Geográfico y Catastral, escala 1:50000 baizik (IGC, 1:50000).
Erreferentzietan orri zenbakia adierazten da. Testuinguruan, ordea, altitudea eta erpin ikurra ote daraman. Honako orri hauek erabili dira:
37-Guecho (1953), 38-Bermeo (1953), 39-Lequeitio (1950), 40-Jaizquibel (1952), 41-Irún (1952), 60-Valmaseda (1954), 61-Bilbao (1958), 62-Durango (1952), 63-Eibar (1954), 64-San Sebastián (1953), 65-Vera de Bidasoa (1953), 66-Maya del Baztán (1952), 85-Villasana de Mena (1942), 86-Orozco (1954), 87-Elorrio (1952), 88-Vergara (1954), 89-Tolosa (1953), 90-Sumbilla (1953), 91-Valcarlos (1950), 91bis-Mendi-Zar (1950), 110-Medina de Pomar (1990), 111-Orduña (1950), 112-Vitoria (1963), 113-Salvatierra (1954), 114-Alsasua (1953), 115-Gulina (1954), 116-Garralda (1953), 117-Ochagavía(1990), 118-Zuriza (1951), 136-Oña (1961), 137-Miranda de Ebro (1953), 138-La Puebla de Arganzón (1954), 139-Eulate (1954), 140-Estella (1954), 141-Pamplona (1954), 142-Aoiz (1952), 143-Navascués (1952), 169-Casalarreina (1952), 170-Haro (1953), 171-Viana (1954), 172-Allo (1954), 173-Tafalla (1954), 174-Sangüesa (1979), 175-Sigüés (1952), 203-Nájera (1952), 204-Logroño (1952), 205-Lodosa (1953), 206-Peralta (1979), 207-Sos del Rey Católico (1979).
ECO zerbitzuko Patxi Galék EMFren Mendi Katalogoaren datu-baserako eginiko erauzketa partziala, Katalogo horretako mendien gaineko informazioa bakarrik jasotzen duena.
Mota: kartografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
JM - Mapas montañeros
Laburdura: JM
Egilea: MALO ICÍAR, Javier.
Titulua: Mapas montañeros
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Javier Malo Icíar
Tokia: Bilbao
Data: 1968-1993
Erreferentzia:
Oharrak: Laburduraren ostean maparen erreferentzia gaineratzen da.
Erabili diren mapak honako hauek dira:
B-5 Soba-Ampuero-Ruesga (1983),
B-7 Montes de la Peña-Burdieta-Ordunte (1976),
B-9 Tobalina-Valdegobía (1979),
B-10 Salvada y Urkabustaitz (1983),
B-11 De Valdegobía a Losa (1974),
B-12 Sierras Badaya-Arkamo-Guibijo (1982),
B-13 Encartaciones-zona central (1978, 1991),
B-14 Encartaciones-zona oriental (1980),
B-15 Macizo de Ganekogorta (1985),
B-17 Macizo de Gorbea (1975, 1991),
B-19 Aramotz-Eskubaratz (1983, 1993),
B-20 Duranguesado-Aranguio (1984, 1992),
B-21 Cuenca alta del Deva-Udala (1980),
B-22 Arlaban-Zaraya-Elguea (1978),
B-23 Aizkorri-Aloña-Urkilla (1968),
B-24 Alzania (1980),
B-25 Aralar (1996),
B-26 Urbasa-Andia (1977),
B-27 Cantabria (1979),
B-28 Iturrieta-Enzia-Lokiz (1979).
ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako erauzketa partzialak, EMFren Mendien Katalogoko datu-basea osatzeko jaso baitziren datu hauek eta, ondorioz, Katalogo horretan dauden mendiei dagozkienak bakarrik hartu baitziren aintzat.
Mota: kartografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
BEL.DEMR - Diccionario etimológico de los nombres de los montes y ríos de Navarra
Laburdura: BEL.DEMR
Egilea: BELASKO ORTEGA, Mikel
Titulua: Diccionario etimológico de los nombres de los montes y ríos de Navarra
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Pamiela
Tokia: Iruñea
Data: 2000
Erreferentzia:
Oharrak: Erreferentzietan orrialde zenbakia ematen da aditzera.
Helena Pérezek eskaneatu eta ECO zerbitzuko Patxi Galék datu-taula itxurara isuritako datuak.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
NA.TOF - Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Laburdura: NA.TOF
Egilea: ZZ. AA.
Titulua: Nafarroako Toponimia Ofiziala / Toponimia Oficial de Navarra
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Nafarroako Gobernua
Tokia: Iruñea
Data: 2019tik
Erreferentzia:
Oharrak: 2019. urtetik datutegi osoa deskargarako eskaintzen da: https://gobiernoabierto.navarra.es/eu/open-data/datos/toponimia-oficial-navarra
Mota: datu baseak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.