Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

LBeh (2016-10-26): bioteknologiko 29: Elhuyar 14, Consumer 2, Berria 8, EiTB 3, Argia 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bioteknologiko : Berria 6, Iñaki Heras.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Euskalterm: prozesu bioteknologiko, es (proceso biotecnológico), fr (processus biotechnologique).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu bioteknologiko formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es biotecnológico / fr biotechnologique: Elhuyar: bioteknologiko; bioteknologia- (hitz-elkarteetan) / NolaErran: - / Zehazki: bioteknologia-, bioleknologiko / Labayru: - / Adorez5000: bioteknologiko, bioteknologia-.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Tekniko samarra, baina nazioartekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

biotiko 3: NZ/BBB1 ("Eskema ikusirik, esan itzazu ondoko faktoreei dagozkien zenbakiak: a) Faktore biotikoak, zenbaki bakoitzak zer adierazten duen zehaztuz"), Ingurugiro 1997 ("Unitate biotiko nagusiak espazioan eta denboran identifikatzea"), GeolBiol ("Atmosfera hartan lehen molekula organiko "biotikoak" eratu ziren").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

biotiko : AB38 1 (faktore b.), HiztEn (Ekol. 1 bizidunei dagokiena, bizidunen eraginez gauzatua; 2 bizitzaren garapena ahalbidetzen duena), LurE (Biol. izaki biziena edo haiei dagokiena), Euskalterm 5 (hauetan 1 komunitate b.; 1 faktore b.; 1 ingurumen b.; 1 potentzial b.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

biotiko : ElhHizt (Ekol. biótico, -a), HiruMila (Biol. biótico, -a), EskolaHE (Biol. izaki biziena edo haiei dagokiena) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Biol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

biozenosi 1, S. Ott ("Bere landetan edo basoetan biozenosi batzuek beren dinamika biologiko propioak edukitzeak abeltzaina ez du kezkatzen, baldin eta produktu batzuk kontsumitzerik badu"); biozenosis (eta biozenosis aberastasun) 3: L. Oihartzabal 2 ("Edozein izaki bizik janariak beharrezko ditu; hori lortzeko taldetan bildu ohi dira, Biozenosis izeneko taldeak osatuz", "Biotopo-ak eta biozenosis-ak osatzen duten multzoari, berriz, ekosistema izena ematen diogu"), J.A. Berriotxoa ("Bardeetan aurkitzen den biozenosis aberastasun handiari buruzko begirada honekin amaitzeko beharrezkoa dugu lurralde osoko inguru egokienetan aurkitzen diren hegazti harrapalariak aipatzea"); biozenotiko 2, UZEI ("Biogeografia deskriptiboa, fenomeno bizien nahaspilaren deskribapen eta taxuketan subsidiarioren laguntzaz baliatzen da: korologia, biogeografia sistematikoa, biogeografia biozenotikoa eta faunistika eta floristika", "Biogeografia biozenotikoak, modu berean, komunitateen banaketa eta dinamika ikertzen du").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

biozenosi : HiztEn, LurE, Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

biozenosi : ElhHizt (Ekol.), EskolaHE (Biol.) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-s.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 42 (Berria 6, EiTB 1, Elhuyar 6, Consumer 6, Espainiako Gobernua 3, Goiena 2, Jakin 1, Laneki 14, UEU 3); ETC 74

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0; Euskalterm: biozida (Ingurum.)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Termino erabilia da, eta jasotzekoa.

LBeh (2016-10-26): bipartidismo 25: Berria 19, EiTB, Argia 5; alderdi(-)bitasun 43: Berria 28, EiTB 15.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bipartidismo 6: Berria 5, Pako Aristi; alderdi(-)bitasun 2, Berria. .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: bi alderdiko sistema, alderdi-bitasun (Pol.).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: bipartidismo. Bi alderdiko sistema.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es bipartidismo / fr bipartisme: Elhuyar: alderdi-bitasun / NolaErran: alderdibitasun / Zehazki: alderdibitasun / Labayru: alderdibitasun / Adorez5000: alderdi-bitasun, bi alderdiko sistema.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ondo osatua, eta premia dago

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

piper da nagusi, 23 ager.ekin (G 6, B 5, EB-EgAs 15: piper, piper egin, pipertu); pipar- Bn 7; bip(h)er IEn 2, EB 4.

Euskaltzaindiaren Arauak

biper* e. piper

Baztertzekoa da, ez baita bizkaiera eta gipuzkera euskalkietakoa

B eta G piper da; Ipar. biper, baina piperrada

Baztertzekoa da, beste bat nagusitu baita

piper da nagusi gaurko erabileretan

Lexemen erregulartasuna

b-/p-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

"Documentado exclusivamente en autores septentrionales"

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'sugegorria'

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. sugegorri

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

bipilarazi, bipilaraz, bipilarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

bipilarazi, bipilaraz, bipilarazten

Jatorrizko forma

larrua bipildu, uldu

Euskaltzaindiaren Arauak

bipildu, bipil(du), bipiltzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bipildu, bipil(du), bipiltzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BIPILIK. Decididamente, directamente, sin titubear. Nahiko nuen xanfarin ergelari biphilik ihardetsi. Arb Erlis 103. --Hik diokan bezala egin balezate denek, lurrak dauzkan gizon eta emazte guziak jar balite elgarri so, elgarren koi, ondoriorik uzteko axola izpirik gabe, laster gure motakorik ez litakek ageri nehon nehor? Gure mota ezezta litakek? --Amodioz litakek ezezta!, zaundan ihardetsi bipilik. JE Bur 99. Zango puntetan zaizko / Etorri biphilik, / Aizkora eskuetan / Ixil gibeletik. Larz Senper 102. (Estar, etc.) dispuesto, pronto. Artzain batek hiru hartz / oren batez hilik, / Hori aipatu gabe / nor egon ixilik? / Mañex berearekin / han baitzen bipilik, / Lau hartz ezarri tuzte / metara bildurik. Etcham 233. Atorra xuri, / gerriko gorri, / gainetik xamarra, / Lerden eta bipilik / beti garaztarra. Ib. 126. Bazoala, urhatsa bipilik, etxe batetara. JE Bur 191. Familiako notaria ere han, nausiaren ezkerretarik, begiak bipilik. JE Bur 130.

adib: xamar1 iz. Ipar. eta Naf. Gizonezkoen soineko luze mahukaduna, atorraren gainean janzten dena. Ik. brusa. Gizon gaixoek atorra dute gerrian xamar petik ageri. Atorra zuri, gerriko gorri, gainetik xamarra, lerden eta bipilik beti garaztarra.

Ez dugu aurkitu bipilik formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu bipilik formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa -ik atzizkiaz sortutako gainerako adberbioak bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bipil sarreran.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Teknol.

Kategoria

izond.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bira eman aditz-esapide soila 11 aldiz ageri da: Anab Poli 6 eta Aprika 4; Enb; bira + det. osaerakoak (bira bat eman, bira osoa eman, bira batzuek eman...) 9 aldiz: JMB ELG 3, Vill Jaink 1, Anab Poli 3, Txill Let, NEtx LBB.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bira eman (bira emon) aditz-esapide soila 14 aldiz: B 1 (I. Etxeberri), G 4 (A RIEV, Garit, El Día 1932, ZArg 1929), EB 9 (I. Sarasola, X. Goia, J. Iturralde, A. Sarriegi, M. Etxezarreta 2, X. Mendiguren Bereziartu 3); bira + det. osaerakoak 19 aldiz: B 1 (J. Legarreta), G 6 (E. Mujika, Zumalabe, F. Zubiaga, Garm Bidasoa, YAzp, GAO 1989), EB 11 (Elhuyar 4, X. Arregi, HezkSaila, I. Mendiguren, J. Lasa, M. Altuna, JMB, Egin 1990), IE 1 (HerrizH 1988); biradera 7 aldiz: TeknolMekan 6, M. Dupac 1; biragune EB 5 (K. Igea, J.L. Aramendi, X. Olarra, N. Azurmendi, I. Tapia: "biragune sistema").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bira eman : AB38 2, HiztEn (adib.), LurE (adib.: determinatzailearekin); biradera : AB38 9, HiztEn, Euskalterm; biragune : HiztEn, AB50; Ez dugu aurkitu ap. DFrec.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bira eman : EuskHizt (adib.: aditz-esapide soila eta determinatzailearekin), ElhHizt (adib.), EskolaHE (adib.: determinatzailearekin); biradera : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, PMuj DVC; birader : DRA; biragune : HiruMila, ElhHizt, Lur EF/FE, Casve EF, PMuj DVC. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

g.er. Ik. bira egin.

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bira sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

b/min: Harluxet.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bira 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

b/s: Harluxet.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bira 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bira sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

biraka sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

biraka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

biragarri 4: P. Alkain ("Estrukturaren kostuak ahalik eta txikiagoak izan daitezen, oinarri biragarri baten gainean ispilu-multzoren bat muntatzea pentsatzen ari da"), Informatika Atlasa ("Diskoek osatutako multzoa unitate biragarri batetan ezarria dago, honek azalerak irakurketa / idazketarako buruetatik gertu mugitzea bideratzen duelarik"), TeknolMekan ("Loturiko piezen artean desplazamendu erlatiboak, desplazamendu libreak edo gidatuak, irristakorrak edo biragarriak burutu daitezkeeneko loturei, giltzadurazko lotura deritzegu"), P. Zabaleta ("Ordaindu eta ate biragarritik kanpora atera zen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

biragarri : AB38 22 (hauetan ardatz eragile b. 'eje motor giratorio', danbor, gorputz, kaskilo, labe, oinharri, pieza, plataforma, plater, torlojo b. 'giratorio', tornu b. 'torno revólver'), Euskalterm 5 (hauetan beso b. 'brazo girable', makurdura b. 'flexión rotativa', dorretxo, plater, tornu b. 'torreta, plato, torno revólver') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-garri/-kor.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

(norbaitek edo zerbaitek) bira dezakeena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gune.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: bira-biraka .

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

Euskaltzaindiaren Arauak

ate birakaria.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

ate birakari, motor birakari

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

biraka(tu), birakatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-katu.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

biratu.

LB: 91 (horietatik 72 Laneki); ETC: 316

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ElhHizt: 0; Adorez: 0, Labayru: 0, NolaErran: 0. Euskalterm: biraketa-abiadura (velocidad de rotación/velocidad de giro, vitesse de rotation, rotational speed/velocity of rotation, Industria / Makina-erreminta, TN).

[bira1] bira minutuko iz. Biraketa-abiaduraren unitatea, zerbaitek bere buruaren inguruan edo ardatz baten inguruan minutuko egiten duen bira kopurua adierazten duena. Errekorra: milioi bat bira minutuko. // bira segundoko iz. Biraketa-abiaduraren unitatea, zerbaitek bere buruaren inguruan edo ardatz baten inguruan segundoko egiten duen bira kopurua adierazten duena. Bi buruko danbor baten biraketa-abiadura 50 bira segundokoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa biraketa eta abiadura sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu biral formarik.

biral 52: Argia 4, Berria 15, Deia 6, EiTB 8, Elhuyar 7, Consumer 1, Jakin 4, Laneki 6, UEU.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

biral 2, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: biral, biriko (TN, Med.); marketin biral, bideo biral (TN, Informat.).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es viral / fr viral: Adorez: biral / Elhuyar: 1 (Biol.) biral, 2 (Inform.) biral / Labayru: 1 (Med.) biral, 2 (Inform.) biral / Zehazki: birus-, biral / NolaErran: birus-, biral.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, jasotzekoa. Nazioartekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: birao egin.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

birao egin

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BIRAOA (BIRAOAK, etc.) BOTA. Echar una maldición (maldiciones, etc.); blasfemar. Asko birau edo maldizio mota, aserre aldian erraz botatzen diranak. Gco II 16. Etzaitezela oitu juramentuak erraz egitera eta birauak botatzera. AA II 33. Bota diozu lagun urkoari birau edo madarikazio bat. AA III 526. Birao andijak botaten. JJMg BasEsc 12. Zergaitik alan bota birao añ gaiztoak? AB AmaE 208. Zeruetako Jaunaz birau izugarriak botatuaz. Arr May 65. Patxik, birau izugarri bat boteaz, jo zuan ostikuaz lurra. Apaol 41. Ta ordun jentillek burroa bota zuela: etxe ortan etxekoandre izeten zenak ez altzuela izenen osasunik. (AN-larr). JMB Mund I 38. Amandreak atea ez idikitzera, / botako dute igazko biraua ber-bera. Or Eus 141. Gorrienak ere etzuten emen biraorik botatzen. Or QA 83. Baiñan ez dezadan biraurik bota. Txill Let 53. Azkora-kirtenari bere biziko birao ikaragarri au bota eutson. Akes Ipiñ 33. Agura ugerdoari birao bat botauaz. Erkiag BatB 115.

adib: birao 2 iz. Norbaiti kalteren bat opa izateko erabiltzen den esaldia. Ik. madarikazio. "Eztanda egingo ahal duk", "itoko ahal haiz", "Deabruak eramango ahal hau" eta antzeko biraoak esan. Ea bere buruari biraorik ezarri dion. Biraoak botatzea ez dela berez bekatua. Bilbao, han ere dongeak birao (esr. zah.).

biraoa bota 4: EiTB (“inoiz ez du biraorik botatzen…”), Jakin (“neskek gure etxean kontatu zutelako biraoa bota nuela”), Argia 2 (adib.: “Jentilak ere konturatu ziren atsoak ikusi zituela eta biraoa bota zioten”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

biraoa(k) bota 26: Iñaki Zabaleta 3 (adib.: “Ezker ukabila beste eskuaren sagarrean kolpatu zuen indarrez eta biraoa bota”), Jose Morales 3 (adib.: “Tsiganokek hortzak karraskatu, biraoak bota eta tu egiten zuen”), Karlos Zabala 2 (adib.: “Ez da arrazoi txarra madarikazioak eta biraoak botatzen hasteko”), Elizen arteko Biblia 2 (adib.: “Harresiak sendo eta janari aski zutela-eta, inguratuak lotsagabe agertu ziren Judasen gudarien kontra, berauek irainduz, biraoak botaz eta zilegi ez diren gordinkeriak esanez”), Xabier Olarra (“zaunka eta ekinaldi kontrolgabeak, aurpegi-imintzio eta keinu bitxiak egiten zituzten pertsonen kasuak edo nahi gabeko zantarkeria eta biraoak botatzen zituztenenak ia duela bi mila urte gogoratzen zituen Areteo Kapadoziakoak”), Josu Zabaleta (“halako biraoak bota zituen non doktore gaixoak, Dekanoari begirune handia bazion ere, haren itsumena deitoraturik, ez baitzekien non ezkutatu”), Javi Cillero, Koldo Izagirre, Koldo Biguri, Itziar Otegi, Anjel Lertxundi…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Egokia eta adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. Eta pluraleko adibideak jaso.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa da birao sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BIRAOA (BIRAOAK, etc.) ESAN (Añ). "Maldecir, echar maldiciones [..] biraoa esan" Añ. Cf. A Morf 745: "Prolativos llamó [Arana Goiri] a on-esan, gaitz-esan, guzur-esan, egi-esan, birau-esan, que según el tratadista significan decir bien, decir cosa mala, mentir, decir verdad y blasfemar. Yo siempre he oído ondo esan, txarto esan (gaizki fuera del V), guzurra esan, egia esan y birauak esan". Ardura gabe gezurrezko juramentuak, eta birau, edo maldizioak, eta blasfemiak esaten dituenak. Gco I 414. Esan izan dozunez biraoak eta arranak. Añ EL2 137. Entzun duzue erran duen burhoa; zer zaitzue? HeH Mc 14, 64. Patxik [...] esan zuan birau izugarri bat. Apaol 100. Burhau itxusienak erran zeitzon Jesü Kristen Erlejioniaren kontre. Ip Hil 10. Buonaparte Iaun andia / munduen itzalgarria / il zan aitz baten / birao esaten / egon etzalako beti / mundu guztian ganeti. Azc PB 215. Aora etorri iakozan biraorik ikaragarrienak esan da gero. Ag AL 78. Itz gaistoak erran ttuten edo birau edo blasfemiak Jen. edo Sanduen kontra. (Larrainzar, 1906). FLV 1988, 283. Biraoak esan eta alperrik zin-egitea. KIkV 64. Zer dio onek? Biraoa esan du onek. Ir YKBiz 90. Olako beste txarkeri ta birao asko ere esaten zizkioten. Ib. 481. Birao au esan gabe ez nadilla gelditu. Zait Sof 131. Ez dozu Jaunaren aurka biraorik esango. Ker Ex 22, 27. Biraoa esan du; ba ote dugu lekuko beharrik? IBe Mt 26, 65.

adib: birao 2 iz. Norbaiti kalteren bat opa izateko erabiltzen den esaldia. Ik. madarikazio. "Eztanda egingo ahal duk", "itoko ahal haiz", "Deabruak eramango ahal hau" eta antzeko biraoak esan. Ea bere buruari biraorik ezarri dion. Biraoak botatzea ez dela berez bekatua. Bilbao, han ere dongeak birao (esr. zah.). // def: birao egin Biraoa esan. Espiritu Santuaren aurka birao egiten duena. Aurretik igarotzen zirenek birao egiten zioten. Bere aitari edo amari birao egiten diona, hil bedi. Zer da birao egitea?, besterentzako gaitzen bat eskatzea.

biraoak esan 6: Consumer (“beste jokamolde batzuk ere hartzen dituzte haiengandik, biraoak esateko eta oihu egiteko ohitura, adibidez”), Berria (“Ezagutzen ditut armarrietan eserita daudela beren seme-alabei biraoak esateko baimena ematen dieten gurasoak, gero edukaziorik finena emango dietelako ustetan, kolegio garestietara eramaten dituztenak”), EiTB 3 (adib.: “Itzulera gaiztoko bide" hori Octave Lapize frantziarrak konkistatu zuen lehenengo aldiz 1910ean, antolatzaileen aurka biraoak esan eta hiltzailetzat jo zituen egun berean”), Argia (“Iñakirentzat oso garrantzitsua zen biraoak esaten ikastea, haiek bezala nahi zuen hitz egin”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

biraoak esan : Elizen arteko Biblia 2 (“Ba al da Job bezalakorik? Honentzat ura edatea bezala da biraoak esatea”), Koro Navarro (“Bisonte bat zeramala ematen zuen, hain estu heltzen zien uhalei, hain gogor astintzen zuen zigor luzea, halako biraoak esaten zituen bidean jolasean zebiltzan haurrei abisu emateko, hain tente zihoan zango polainadunak aparte jarrita eta bere pony kulunkariaren indar beldurgarria eta tema madarikatuz”), Lopez de Arana (“Aizak, Freddy, nickel bateko isuna biraoak esateagatik”), Koldo Biguri (“Orduan, etxetik irten eta haritz bati azala kentzeko moduko biraoak esaten hasten zen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Egokia eta adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. Eta pluraleko adibideak jaso.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa da birao sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

madarikagarria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

biraoka(tu), biraokatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

madarikatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ti.

Kategoria

izond. eta iz.

Erabileremu dialektala

Batez ere Bizk.

Forma baten adiera(k)

biraolaria.