Euskaltzaindiaren Arauak

birrindu, birrin(du), birrintzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

birrindu, birrin(du), birrintzen

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

birringailu : AB38 1 (triturador), HiztEn (1 Likidoa tanta txiki-txikitan botatzea ahalbidetzen duen tresna; 2 Elikagaiak xehatzeko tresna; 3 teknol. Material bat zatitan txikitzen duen makina), Euskalterm 5 (1 'triturador' itzulia, beste 1 'pulverizador'; eta birringailu orokorra: trituradora universal; zabor-birringailu: triturador de basuras; motorgabeko birringailu eta hauskailuak: pulverizadores y espolvoreadores sin motor) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE // 'rallador' itzulitako bestea arraspagailu 2: Euskalterm 1 (arraspagailu xehe: rallador de paso fino; arraspagailu larri: rallador de paso grueso).

Sektore jakin bateko informazioa

Bazar Hiztegia: arraspagailu ('rallador') // DenSuk: birrindu : rallar / râper; birrineztatu : empanar / paner; Birrineztatu: Arrautza irabiatuan eta ogi birrindutan pasa jaki bat, oliotan edo gurinetan frijitu aurretik. Birrineztatzeko modu bat baino gehiago dago; xehatu : picar, triturar / hacher, broyer; eta gazta birrindua: 58, 80, 96; ogi birrindua: 60, 74; ogi-mami birrindua: 48; koko birrindua: 130, 150; limoi-azal birrindua: 154, 160, 164 // Cocinan: arrallatu (ogi a., gazta a., limoi a., dultze a.).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

birringailu : HiruMila (1 (aparato) triturador / 2 (aparato) pulverizador / 3 (aparato) rallador); ElhHizt (triturador; rallador); Casve EF (1 racloir / 2 pulvérisateur); PMuj DVC (pulverizador, rallador, triturador) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal rallador / râpe formen ordainak: arraspa : XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF; berega : PMuj DCV (rallador, rallo), Azkue Aurkibidea (rallo); birringailu : HiruMila, ElhHizt; karraka : XarHizt, Casve FE (eta karrakalarri; karrakaxehe), HaizeG FB (karraka-larri: râpe à gros grains; karraka-xehe: à grains menus), T-L LBF // eta beste hauek: HiruMila: xehagailu; XarHizt: harraskailu; Casve FE: braska; HaizeG FB: karrakakin; PMuj DCV: apurtailu; rallo: (rallador) 1 apurtailu; 2 (raspador): karraska, arraska // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "birringailua = rallador de pan, queso...".

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri, egoki, premiari erantzuten diona.

Atzizkien araberako erabakiak

-gailu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

birritzaile (El) que destroza. Artoaren ereilea esaten da, kateen birrintzailea, kristauen salataria, eta abar eta abar MEIG VI 172.

LB 37 (Argia 6, Berria 8, Elhuyar 2, Elkar 11, Consumer 3, Jakin 2, Laneki 4, UEU 1); ETC 122

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: birrintzaile iz./izond. triturador, -a makina birrintzailea: máquina trituradora / Adorez: birrintzaile iz. eta izond. triturador/ra, demoledor/ra, destrozador/ra / Labayru: birrintzaile 1 iz., adj. demoledor -a, destrozador -a; que demuele, que destroza / NolaErran: Ez dugu aurkitu // Euskalterm: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia; hiztegi orokorrek ere jaso dute.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: behin eta birritan

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

behin eta birritan

Forma baten adiera(k)

bi aldiz

Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan

-rts- egin ez dadin

Euskaltzaindiaren Arauak

birsaldu, birsal, birsaltzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birsaldu, birsal, birsaltzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 46 (Berria 11, Deustuko Unibertsitatea 3, Euskal Herriko Agintaritza 1, EiTB 11, Consumer 1, Espainiako Gobernua 19); ETC 71.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: birsalmenta iz. reventa sarreren birsalmenta: la reventa de las entradas / Adorez: birsalmenta iz. reventa / Labayru: birsalmenta 1 iz. reventa / NolaErran: berriz saltze – birsalmenta (g.er.) revente.

Erdaretako formak

es reventa / fr revente: Elhuyar: birsalmenta / Adorez: birsalmenta / Labayru: ostera be/barriro/atzera/berrian saltze, birsalmenta // Euskalterm: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia; hiztegi orokorrek ere jaso dute.

birsorkuntza 11: Juan Mari Arregi, Nagore Irazustabarrena, EiTB.com 9. // birsorkuntza 69.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: birsorkuntza 14: Berria 12, Filosofia apaingelan, Xabier Olarra.

birsortu da/du ad. Berriz sortu. Ik. sorberritu; birjaio. Piztueraren bidez itxaropen bizi baterako birsortu gaituelako

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm (Ingur.): regeneración – birsorkuntza (TN).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es regeneración / fr régéneration: Adorez: - / Elhuyar: (Biol.) birsorkuntza / Labayru: 3 (biología) birsorkuntza / Zehazki: (biol) birsortze, erregenerazio / NolaErran: -.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioan finkatu gabea

Bebil (forma berri finkatu gabea; cf. birsortze).

Tradizioak baztertu duen forma

Hedatu gabea da; oraingoz ez da sartuko.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Hainbat arlotan erabilia, eta jasotzekoa.

Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan

-rts- egin ez dadin

Euskaltzaindiaren Arauak

birsortu, birsor, birsortzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birsortu, birsor, birsortzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 74 (UEU 26); ETC: 108.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: birsortzaile iz./izond. regenerador, -a; regenerativo, -a; medikuntza birsortzailea: medicina regenerativa; Adorez: birsortzaile: adj. regenerador/ra, reproductivo/va; Labayru: 0; NolaErran: 0; Euskalterm: 0.

birsortu, birsor, birsortzen da/du ad. Berriz sortu. Ik. sorberritu; birjaio. Piztueraren bidez itxaropen bizi baterako birsortu gaituelako.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

birtualitate 5: GAO 1993 2 (adib.: "Zordunari, kargen titularrei, baleude, eta helbide ezezagunean egoteagatik zuzenean jakinarazi ezin zaien interesatu guztiei, ediktu hau argitaratuz legezko birtualitate osoarekin jakinarazitzat hartuak egon daitezen"), UZEI 2 ("Gehienez ere halako txosten batek balio dezake baliabide horren diskurtso teknikoari buruz [...] horren birtualitate teknikoei buruz aritzeko", "Baliabide bezala dituen birtualitate teknikoak"), J.A. Leizaola ("Egoera paradogikoa da benetan: alde batetik itsumustuan jasaten ditugu gure inguruari ez dagozkion ustezko merezimenduak eta inork ez deritzo beharrezko merezimenduon birtualitatea azaltzeari"); birtualtasun 2: J. Apalategi ("gizaki-anderekien jomugen mugagabetasuna eta birtualtasunen aberastasuna kontutan, beharrak ere ezin hesituzko direla adierazi behar dugu"), ELA/STV 1992 ("moneta defentsa edo kanpo harremanak estatuzgaindiko instantziei transferitzen ari dira mugen birtualtasuna bitartean zirriborratzen doalarik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

birtualtasun : HiztEn (birtuala denaren nolakotasuna), LurE (birtual denaren nolakotasuna), Euskalterm 1 (izangaitasun sinonimoarekin) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

birtualitate : Barthes 68: "hitz poetiko bakoitza ezusteko objetu bat da, Pandoraren kutxa halako bat, zeinetik haizetaratzen baitira lengoaiaren birtualitate guztiak"; birtualki : EFrom: "askatasunaren aldeko burrukaldi luze eta birtualki taigabekoetan, etapa jakin batean zapalkuntzaren kontra burrukaturiko klaseak", "gizabanakoak birtualki berbera dirau, eta gizarteak bere bulkada naturaletan presio handiagoa egiten dionean bakarrik izaten ditu aldaketak", "negoziogizon txiki edo ertainak, bere burua kapital nagusiaren botere itogarriak birtualki mehatxaturik ikusten duenak", "Gaurregun kanpoko tabua ezabatu egin da birtualki, baina barne-oztopoek oso indartsu diraute"; Feud: "Arimaren iraganaren izakerazkoa bilakatuko da, beraz, bere ondorengoek ez dutela desagertaraziko, iragan historikoan gertatu ohi denez; bere ondorengoekin batera indarrean jarraituko du, birtualki edo aldiberekotasun errealean"; Barthes 142: "Horrenbestez, birtualki, lengoaiaritza guztia gainbehera erortzen zen, ezen zientzia horrek ez du sinesten esaldian baino...".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

birtualtasun : ElhHizt (virtualidad), EskolaHE (birtuala denaren nolakotasuna), PMuj DVC (birtualidad) // Ez ditugu aurkitu ap. HiruMila, EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hainbat irizpide gurutzatzen dira

birtualtasun egokiagoa dela uste du lantaldeak, birtualitate erabiliagoa den arren.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tasun/-tate.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

birtualki 3: Hitz-ordena ("Elementu nominal guztiak birtualki bederen galdegai izan daitezkeelarik, hona hemen gainontzeko posibilitate guztiak"), F.J. San Martin ("Ezaguera berri honek, argitasun pragmatikoz errebindikatua, aurretik pintura eta eskultura birtualki gainditzea zekarren"), A. Gabikagogeaskoa ("Gaurregun kanpoko tabua ezabatu egin da birtualki, baina barne-oztopoek oso indartsu diraute, plazer zentzualak onespen kontzientea jaso arren"); birtualizazio 1, E. Antxustegi ("Klase-antagonismo iraunkor horren birtualizazioak zera suposatzen du...").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

birtualki : Vill Eliza (237: "Agerkundean formalki dagoena [...] Jainkoaren Agerkundean birtualki dagoena"; 239: "Formalki ez, baina birtualki goi-agertuak dei daitezkeen gauzak"); KFedea (148: "Egia horiek [...] Eskrituran edo Tradizioan egon behar dute #mdash# esplizitoki, inplizitoki, birtualki edo nola, hori beste kontu bat da; hemen ez gara horretan sartuko"); EFrom (17, 22, 102, 143: "askatasunaren aldeko burrukaldi luze eta birtualki taigabekoetan, etapa jakin batean zapalkuntzaren kontra burrukaturiko klaseak", "gizabanakoak birtualki berbera dirau, eta gizarteak bere bulkada naturaletan presio handiagoa egiten dionean bakarrik izaten ditu aldaketak", "negoziogizon txiki edo ertainak, bere burua kapital nagusiaren botere itogarriak birtualki mehatxaturik ikusten duenak", "Gaurregun kanpoko tabua ezabatu egin da birtualki, baina barne-oztopoek oso indartsu diraute"); Freud (Arimaren iraganaren izakerazkoa bilakatuko da, beraz, bere ondorengoek ez dutela desagertaraziko, iragan historikoan gertatu ohi denez; bere ondorengoekin batera indarrean jarraituko du, birtualki edo aldiberekotasun errealean); Barthes (142: "Horrenbestez, birtualki, lengoaiaritza guztia gainbehera erortzen zen, ezen zientzia horrek ez du sinesten esaldian baino...").

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

birtualki : HiruMila (virtualmente), PMuj DVC (virtualmente) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

LBeh (2014-04-03): birtuosismo 42: Consumer (“Musika eta telebista alorretako birtuosismoaren agerpen bikaina, zinez”), Berria 28 (adib.: “Orain teknika ikasteko gogoa daukat berriz; baina, kontuz, birtuosismoan erori gabe”), EiTB 3 (adib.: “Piezek birtuosismo handia eskatzen dute, eskuak gurutzatzea eskatzen baitute eta teklatuan zehar salto egitea”), Argia 6 (adib.: “Birtuosismoa azala da. Mikel Laboa kantari eta gitarrista ona zen? Ez, baina izugarri transmititzen zuen”), DiarioVasco 4 (adib.: “Birtuosismoa eta sentimenduak txistuz bat eginik. Betikoa eta betirako”). // birtuosismo 79: Argia 14, Berria 48, Deia, DiarioVasco 8, EiTB 3, Elkar, Erlea 3, Consumer.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: birtuosismo 17: Berria 10 (adib.: “Euskal kantariaren musikak ihes egiten du birtuosismotik, zertzelada gutxirekin asko esan nahian”), Jon Alonso (“Lisboako Setio honen birtuosismo teknikoa tesi asko eragiteko modukoa da, dudarik gabe”), Josu Zabaleta (“Garai horretan Alemanian egin ziren zenbait filmetan, kameraren birtuosismoaren zaletasunak "kamera jaregina" (entfesselte Kamera) deitu zena ekarri zuen”), Iñigo Aranbarri (“Birtuosismoa bai, ondo jotzea, baina sormena? Gertuago zegoen folkloretik, etnologiatik, atabismotik”), Markos Zapiain (“birtuosismo ikusgarriz, narratzaileak, autopistan galduriko gizasemearen kontzientziatik, berton betirako galdurik utziko duen auto-gidariarenera jauzi egingo du ezustean ipuinaren azken paragrafoan”), Xabier Amuriza (“Hareen buruan, birtuosismoa ez neuke esango, baina baegozan efektu batzuk, hauspoaren erabilkeran, batez bere”), Koldo Izagirre (“Birtuosismo horren errudun handienak txapelketak izan dira”), Alberto Barandiaran (“Birtuosismoa, partituraren irakurketa pertsonala egiteko ahaleginik gabe, errepikapen mekaniko eta hotza baino ez da”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es virtuosismo / fr virtuosité/virtuoso: Elhuyar: birtuosismo / Nolaerran: jeinu/dohain/antze handi, birtuosotasun / Zehazki: birtuositate / Labayru: birtuosismo; habilidad trebetasun, trebezia / Adorez5000: iaiotasun, trebetasun, birtuosismo.

Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

ez du baldintza minimoa betetzen (virtuosismo / virtuosité) eta oraingoz ez da sartuko.

Erabili da, eta jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

Trebetasun handiko artista, batez ere musika jotzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: birundan.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

birundan

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

biraka.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

birunda(tu), birundatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

LBeh (2016-10-26): birzentralizazio 25: Deia, Berria 16, EiTB 3, Jakin 2, Argia 3; berzentralizazio 3: Berria, EiTB, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: Ez dugu aurkitu birzentralizazio formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu birzentralizazio formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilgarria, eta erabilia.

LBeh (2014-04-03): birziklagarri 40: Elhuyar 6 (adib.: “Foamak baino toxikotasun txikiagoa du, eta birziklagarria da”), Consumer 6 (adib.: “jatorri naturaleko gaiak erabiltzea eta material eta sustantzia biodegradagarriak edo birziklagarriak erabiltzea”), Berria 7 (adib.: “zenbait metal, zeramikak, portzelanak, beira arrastoak, behin erabiltzeko elikadura osagarriak, birziklagarria ez den bulegoko materiala, zigarro-mutxikinak, erraztatu ondorengo hondakinak...”), EiTB 4 (adib.: “'Ekosfera", energia birziklagarriak eta ekologia ardatz hartzen dituen saioa, Euskadi Irratian, astelehenetan 21:30etan!”), Argia 10 (adib.: “Zentral nuklearrek sortzen dituzten hondakin erradioaktiboak ez dira inoiz hondakin hilak, birziklagarriak, arriskurik gabeak, desegingarriak edo dena delakoak izango, nuklearraren lobbyak darabilen hizkera anbiguoak hori iradoki nahi badigu ere”), DiarioVasco 7 (adib.: “Apaingarri jasangarriak proiektuaren bidez, material birziklagarria erabiliz, plaza eta kultur etxea apaindu dira”); berziklagarri 1, DiarioVasco (“Saltokiek paper eta plastikoetan aurreztu ahal izango dute herritarrok ontzi berziklagarri hauek erabiltzen baditugu”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: birziklagarri 2, Berria (adib.: “Sistema horrek honakoa esaten digu: lehenik eta behin, ahalik eta hondakin gutxien sortu behar da; bigarrenik, zaborra baliabidetzat hartzea eta haren kudeaketa optimizatzea, material birziklagarriak errekuperatuz eta duen energia baliatuz; eta, azkenik, ahalik eta gutxien isurtzea”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es reciclable / fr recyclable: Elhuyar: birziklagarri, birziklatzeko / Nolaerran: birziklatzeko, birziklagarri, birzikla daitekeen / Zehazki: birzikla daitekeen, birziklagarri / Labayru: - / Adorez5000: birziklagarri, birziklatzeko, birzikla daitekeen.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta horren premia dago.

birziklapen 23: Jon Torner, Berria 4, Irune Berro, Urtzi Urkizu, Iñigo Astiz 3, Eñaut Gantxegi, Ainara Arratibel, EiTB.com 11.// birziklapen 405: Aizu 2, Argia 56, Berria 65, Deia 10, DiarioVasco 155, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB 31, Elhuyar 30, Elkar 2, Erlea 3, Consumer 14, Goiena 3, Jakin 2, Laneki 17, UEU 3, Uztarria 11.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: birziklapen 21: Berria 20, Edorta Agirre.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, osaera okerrekoa denez

ik. oh. s.u. birziklatu.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

aski da birziklatze hedatuagoarekin.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Maiztasun handia du eta jasotzekoa izan liteke.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, osaera okerrekoa denez

zilegi al dira kalko bidezko eta oinarri gabeko eratorriak? Hau da: *ziklatu, dakigula, ez da euskal hitza, eta hor egin dena da, zerbaiti re- kendu eta bir- erantsi. Atzizkiei dagokienez, bestelako bidea markatu du Euskaltzaindiak, laborategi bezalako salbuespenen bat gorabehera (eta cf. maileguetako -ario amaierari buruzko araua).

birziklatze 28: Urko Apaolaza (“birziklatze tasa oso handia lortzen du”), Mikel Carramiñana (“Arazoak, hartara, ez dauka konponbide errazik. Baina badira birziklatzea, konposta, zabortegi edota errauste plantei buruz eztabaidatzeko prest daudenak”), Ainara Arratibel (“Ekimen horren bidez, birziklatzearen eta zaborren gaiako bilketaren alde egingo duen lege bat bultzatu nahi du”), Miren Korta (“birziklatzearen eta sexu seguruaren aldeko mezuak”), Berria 8 (adib.: “fluoreszenteen birziklatzea hobetuko duena”, “prebentzio, birziklatze edo konpostaje programak”, “birziklatze maila txukun batekin”), Urtzi Urkizu (“birziklatzeaz maiz aritzen gara”), Iñaki Petxarroman (“Hegoaldeko hiriburuetan dagoen birziklatze tasarik altuena”), Iñigo Astiz (“artea eta birziklatzea lotzen zituen”), Aitor Renteria (“plastikoaren birziklatzea egoki egiteko aholkuak"), Jon Ordoñez (“birziklatze politika bultzatzea”), Jose Luis Paulin (“birziklatze eta berrerabiltze mailarik altuena”), Mikel Peruarena 4 (adib.: “zaborren birziklatzea % 27tik % 82 ingurura igaro da”), Xabier Errekondo 2 (adib.: “birziklatze eta konpostatze programa”), Edu Lartzanguren (“ordenagailu zaharren birziklatzea asko hobetu da”), EiTB.com 3 (adib.: “birziklatze plana”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: birziklatze 59: Berria 46, Koro Navarro 9, Iñaki Heras 2, Bernardo Atxaga, Amaia Lizarralde.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: reciclaje.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, osaera okerrekoa denez

ik. oh. s.u. birziklatu.

Ez du "baldintza minimoa" betetzen, baina onartzekoa da

hedatua eta erabilia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bis 3: Xikito ("Bis ahaire berrian"), JMB ELG ("29 bis irudia"), Mde Pr ("34-garrena #mdash# bis").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bis 105 (adib.: "Txibita paluaren ankakin / Santi Altuenekue (bis) / Aren parien jantzan eiteko / Joakiñ Garauntzakue (bis)", "Bertendona kaleko zenbaki ezpareen fatxada-lerroa, 3 bis", "IV. Titulua [lehengo III bis titulua]"): Lek 3, E. Laxague 2, Luzaideko eliz kantak 5, Alzola 13, J. Duoandikoetxea, J.L. Davant 4, BerTxapel 1986 4, NEtx, J.M. Apalategi 2, Eskolarteko bertso VIII 8, M. Arozena 3, EHAA 1989-1993 bitartean 7, GAO 1990, Usarraga, Lantziri, A. Legarreta 4, NPAO 1994, S. Mitxelena 4, Bapatean/94 eta /98 38, EuropaBI, M.L. Odriozola.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bis : AB38 2 (bis), HiztEn (1 adb. zerbait errepikatua dagoela edo errepikatu behar dela adierazteko hitza; 2 iz. entzuleen eskakizun edo txaloei erantzunez errepikatzen den musika-obra edo obra-zatia), Euskalterm 1 (Antz.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bis : ElhHizt (1 adb. Mus. bis; 2 adb. zenbaki errepikatuetan bis; 3 iz. musika-emanaldian bis), HiruMila (adlag. bis) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa da, aipatu gabe uztekoa

erdal hitza; hots, euskarazko testuinguruan erabiltzen da, eta erabil liteke, baina erdarazko geratzen da (idatzi, letra etzanez idazten dira honelakoak, eta hala jaso litezke hiztegian: kurtsiboz, alegia).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Corpusean eta OEH argitaratuan ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bisatu EB 4: Gipuzkoako Ekonomia 2 ("1985ean bisatutako proiektuetan sartzen ziren etxebizitzak"; "Arkitektoen Kolegioek bisatutako proiektuak"); EHAA 1990 ("... dagokion Lanbide Elkarteak bisatu beharko duela Proiektu hori / visado por el Colegio Profesional correspondiente"); Hemen 1986 ("Mugen kontrol handiagoa, eta bereziki herrialde ez komunitarioen biztanleei bisatu eskatzearen asmoa da Margaret Thatcheren gobernu atzerakoiak proposatzen dituen neurritako bat").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bisa : AB50 6 ('visado'; eta "txartel-bisa" 3), LurE; bisatu : AB50 2 ('visado' eta 'visar'), HiztEn, Euskalterm 3 ('visado' 2 eta 'visar'); visa : Euskalterm 15 ('tarjeta visa'). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bisa : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE; EEgunk (†bisatua); bisatu : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "bisa († bisatua)".

Aski nazioartekoa da

es, fr eta en behintzat horrela da.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

Estatu batzuetan sartzeko, pasaporteaz gain behar den agiria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bisagra EB 2, erabilera markatuan (Hitz 1974: "[Euskal Herria] Kastilla eta Europaren arteko "bisagra" litzateke", "Aitzinean ere, Euskal Herriaren papera Kastilla eta Europaren arteko "bisagra" izan zen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bisagra : AB38 3, AB50 1, HiztEn (ik. banda), Euskalterm 2 (hauetan bat bisagrazko biraketa-sistema: sistema de giro con bisagra) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec eta LurE // 'bisagra' itzulitako besteak: erro : AB38 2; bisagara : AB50 1; banda : Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bisagra : HiruMila ("ik. erro") // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal bisagra / charnière formen ordainak: banda : HiruMila, ElhHizt, PMuj DCV; erro : HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, T-L LBF, PMuj DCV; gontza : HiruMila, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF; kuntze : Lur EG/CE eta EF/FE; ontza : HiruMila, PMuj DCV; opo : HiruMila, HaizeG FB (ate-opo), T-L LBF, PMuj DCV; partadera : XarHizt, Casve FE, HaizeG FB // Eta beste hauek: HiruMila: orpo, ar; ElhHizt: (fig.) giltzarri; Casve FE: guntz; T-L LBF: huntza; (de cuir) opuhal; PMuj DCV: anillo de bisagra: erro; calzos de bisagra: itzul-zapatak; ar-emeak "bisagra y pernio": HiruMila, PMuj DCV (arremeak) // Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea.

bisagra [Oharra: Euskaltzaindiak, bisagra-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gontz; erro 6].

bisagra 15.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bisagra 7.

Debekua bere horretan uztea proposatu da, baina banda baliokidea ere gehitzea komeni da. Bide batez, banda sarreran ‘gontz’ adierakoa gehitzea komeni da.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. gontz, (atearen) erro.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bisaia : EZ Man; EZ Noel; Harb; Ax; SP Phil; Gç; ES; Urt Gen 3; Ch III 50; He Phil; Lg II; Brtc; Monho; Jaur; Arch Fab; Gy; Hb Esk; ETZ; Elzb PAd; Ox; Iratz; Lf Murtuts; Larz Iru; Larz Senper; bisaje : Cb Eg II; PPer Harrip

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bisaia forma 6 aldiz agertu da (IE: 4; EB: 1; EgAs: 1); bisaje behin (EBn)

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'aurpegia'. 2 (esapideetakoa): deabruen bisaia!

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-aia/-aje

Forma baten adiera(k)

1. aurpegia; 2. "Debruen bisaia!" moduko esapideetakoa

Euskaltzaindiaren Arauak

Herr. 'itxura harrigarria, zabarra'.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-aia/-aje

Forma baten adiera(k)

itxura harrigarri, zabarra

Euskaltzaindiaren Arauak

gehienetan etsaiak bi lerrotan ematen dira bisean bis, taulatuan.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Gehienetan etsaiak bi lerrotan ematen dira bisean bis, taulatuan

Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean

LBeh (2013-06-10): bisexual 70: Berria 25 (adib.: “Elizak gay, lesbiana, bisexual eta transexualen aurka daraman ‘gurutzada’“), EiTB 38 (adib.: “Ez nago lotsatuta, bisexuala naiz eta kitto”), Argia 7 (adib.: “Alboko ikaslea gay, lesbiana edo bisexuala dela jakingo bazenu zein erreakzio izango zenuke?”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bisexual 22: Berria 4 (adib.: “Ameriketako Estatu Batuetako gay, lesbiana, bisexual eta transexualek gehiegikeria handiak jasaten dituzte”), Luis Elberdin 12 (adib.: “Hala, oraindik gaur egun ere, lesbianismoa, homosexualitatea, bisexualitatea, transexualitatea eta beste adierazpide sexual batzuk "desbideratzeak" direla diote”), Xabier Montoia (“Ongi oroitzen naiz hala eta guztiz, auzia nola garbitu genuen, zertan etorri ginen guztiok bat: Bisexualak dituk!”), Karlos Zabala (“Normala bisexualitatea da”), Joan Mari Irigoien (“Baina gehienak bisexualak gara, maila handiagoan edo txikiagoan”), Txiliku (“Bizitza osoan izan zuen jokaera bisexual hori”), Koldo Biguri (“Txirrindularitza-artegintza-herrigintza lehiaketa, bikote mistotan, Italiako hiri bisexualki alegorikoekin"?), Harkaitz Cano (“Daramaten pankartek dioen bezala, harro daude beren bisexualitateaz”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: AMPGYL. /ampgil/ Gay, Lesbiana, Bisexual eta Transexualen Gurasoen Elkartea; LGTB. /ele-ge-te-be/ Lesbiana, gay, transexual eta bisexualak.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es bisexual / fr bissexuel: Elhuyar: bisexual / Nolaerran: - / Zehazki: bisexual / Labayru: bisexual / Adorez5000: bisexual, sexu biko.

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 33 (Berria 2, EiTB 2, Elkar 25, Goiena 3, UEU 1); ETC 133

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: bisexualitate iz. bisexualidad / Adorez: bisexualitate iz. bisexualidad / Labayru: bisexualitate 1 iz. bisexualidad / NolaErran: 0

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia; hiztegi orokorrek ere jaso dute.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 40 (Berria 2, EiTB 2, Elkar 1, Karmel 21, UEU 14); ETC 79.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: bisigotiko izond. visigótico, -a / Adorez: bisigotiko adj. visigótico/ca / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia; hiztegi orokorrek ere jaso dute.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: bisigu ahobeltz: Beryx splendens; bisigu ahogorri: Beryx decadactylus; bisigu arrunt: Pagellus bogaraveo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bisigu : DurPl; Canc pop in Or Eus; Uzt Sas; bixigu : Sor Gabon; Zab Gabon; Iraola; Kk Ab I; Elizdo EEs 1925; Enb; Tx B; And AUzta; NEtx LBB; besigu : DurPl; Arrantz; Azc PB; Ag Kr; Ag G; Erkiag Arran; Bilbao IpuiB; bitxigu : Echag; besugo: Mdg; "En Dfrec hay 16 ejs. de bixigu y uno de besigu"

Euskaltzaindiaren Arauak

Pagellus centrodontus.

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

bisigu da gaur nagusi

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

ez dago sabaikariaren grafia onartzeko arrazoirik

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: bisigutan, bisigutara .

Lexemen erregulartasuna

-is-/-ix-

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan. AS gisa ematekoa da, ez baita deklinabide-kasu arrunta (cf. adiera: 'bisigu-arrantzan').

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bisigu sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bisigu sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-te 'aldia'.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

bisigu-arrantzako garaia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

'visión (sobrenatural), aparición' adierakoak dira guztiak: bisione L-Zu 28 (Lç 20, SP Phil, Tt 6, Ch). Eta OEH argitaratuan: Urt Gen 15,1; Urt Ex 3,3; CatLav; EvL Mt 17,9; biziño B 1 (Bilbao IpuiB).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bisio EB 6 (L.D. Izpizua: "Ideologia dialogikoak osotasuna du, munduaren bisio bati dagokio, baina antidogmatikoa da, kontrapundua duelako, irekirik dagoelako"; Azurm: "Azken honetako poesian nabari zitekeen gauza da: zenbait eta buelo haundiagoko teoriak eta bisioak eta poesia are apalago ari zen jartzen"; F. Olariaga 3 adb.: "Eta orain ere askotan izan zituela bisioak, batez ere gorago esandakoetakoak, Kristo eguzki bezala ikustearena, etab."; M. Onaindia: "Aztarna guztiak erabat galdurik nituen amesgaizto edo bisioren bat balitz modura").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu ohiko iturriotan aurkitu: DFrec, AB38, AB50, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bisione : EuskHizt. Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. ikuskari, ikuspen.

Kategoria

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: bisita egin

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

bisita egin

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

LB: 43 (Aizu 2, Argia 2, Berria 8, Deia 1, DiarioVasco 1, EiTB 8, Elhuyar 1, Elkar 12, Erlea 1, Jakin 1, Karmel 1, Laneki 2, UEU 3); ETC: 162

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: carte de visite bisita txartel. / Euskalterm: bisita-txartel (Inform. TN da).

eufemismo iz. Gogorregia gerta daitekeenaren ordez erabiltzen den hitz leungarria. Ik. leungarri 2. Borreroak ez du oraindik bisita-txartelean ipintzeko eufemismo gustukorik aurkitu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzea proposatu da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.