OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BIZIA UTZI. a) Morir. "Ehun urthetan utzi zuen bizia, il mourut à l'âge de cent ans" Dv. Ürüñe üngürünian / biziaren üzteko. Xarlem 579. Mendea bizi eta bizia uzteko. Hb Esk 17. Ene biziaren üzteko. CatS 29. Geienak emen bizia itxirik. AB AmaE 46. Lore sortu orduko histu baten pare, / Biziaren uztera guti naiz herabe. Elzb Po 179. Bizia uzteko ta berriro artzeko eskubidea duna. Or Aitork 300. Bizia uztera Donostiatik oneraño etorri! Anab Arpika 49. Teruelko lurretan utzi zuan bizia. AZink 58. Ba diau mutiko gazte bat xarmanta bere bizia han utzi duena. Etchebarne 124. b) (Con dat.). Perdonar la vida. Kutxan gordeai bakar bakarrik bizia utzi zitzaien. Lard 9. Nere esposaz eta semeaz kupitu, eta oiei bizia utzi ziñietela. Arr GB 119. Zure grazia merezitu dudanaz geroz, bizia utz dezaguzu eni eta ene populuari. Zerb IxtS 74. Nahibada, hitza bazien bizia ütziko zerela, hanitx zathikatürik, phuskakatürik izan zütian. Mde Pr 49.

bizia utzi 3: Berria 2, Karmel.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bizia utzi 6: Herria 4 (“Lur huntako bizia utzi eta haur horiek gure etxetako aingeruak bilakatu dira”), Xabier Amuriza (“Eta ez dago beste arrazoirik, loak gorputza bertan behera daukanean, gogo-adimenek itzarrik segi dezaten, gure gogoa itzarrik gagozeneko simulakro berek jotzen dutela baizik, hala nola egitan ikusi uste dugun, bizia utzirik, heriotzaren eta lurraren mende dagoena”), Patziku Perurena (“Bular gorri ura puztuta, zer janik ezin billaturik, legorpe edo ukulluetan barrena, zenbatek ez du katu ta pizti artean bere bizia uzten!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta erabilia; adibide gisa jasotzekoa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa bizi sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

biziagotu, biziago(tu), biziagotzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

biziagotu, biziago(tu), biziagotzen

Ongi eratua da

Euskaltzaindiaren Arauak

bizialdatu, bizialda, bizialdatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

bizialdatu, bizialda, bizialdatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

biziarazi, biziaraz, biziarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

biziarazi, biziaraz, biziarazten

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aro.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) bizi + arteko 1: Cb Eg III ("Bizi arteko pausoak oker, edo gaizki emanarren, Jainkoaren graziaz, ta penitenziaz zuzendu, ta erremedia ditezke"); b) hil + arteko: Mb IArg I ("Hau izandu zen Jesusen jait-hordutik ill arteko bizia; orra gurutzez, nekez ta penaz zein betea"; "Ta bere erregek orri baño beste mil miletan gaitz edo on geiago egin bear digu, nola izaten den ill arteko gure bizitza"); AA I ("Lenengo bost Sakramentuakin ederki prestatuak utzi zituan Jesus onak, ill arteko denboran, Zerua irabazteko bear ditugun, gauza guziak"); fB Ic III ("Au da ezkontzako sakramentubaren iraun santuba; senarra edo emaztia ill artekua"); Añ EL2 ("Eskiñiten deutsudaz yaio zanik eta kurutzean il arteko bere atsakaba, naibaga, larritasun, ta nekaldi ezin geiagokoak"); Azc PB ("Iagiten da goizean gizon nekatua iaso ezinik egunaz il-arteko adua"); Zait Sof ("Ildakoari illartekoak, berriz egitea, indar aundia ote?").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

biziarteko 1: E. Zabala ("Estaduak inkautatu zien komentua Bilboko Aduana bertan jartzearren, monja bakoitzarentzat biziarteko pentsiotzat pezeta bat ordainduz"); ez dugu hil + arteko segidakorik aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: hil arteko 1 ("Pertsonaiatzat xxxrrak dituelarik xxx hil arteko planetan") // AB38: bizi guztirako 1; bizirako 1 // HiztEn: biziarteko ; biziarteko kargua (adib.) // Euskalterm: biziarteko 7 (horietan biziarteko errenta, biziarteko pentsio, biziarteko kargu, biziarteko monokratismo, biziarteko funtzionario, biziarteko kidea) // Ez dugu aurkitu ap. AB50; LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ez dugu aurkitu Admin. eremukootan: AdmMila; AdminEL; AgAld hitz-bilduma; AdmHizt; LurraldeAntol; HezkAdmin; EurItune.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietako formak: bizi guziko : Lur EF/FE; biziarteko errenta : HiruMila; biziarteko kargua : ElhHizt; biziarteko : ElhHizt; HiruMila; Lur EG/CE eta EF/FE (AS: bizi arteko); PMuj DVC (bizi-arteko); ilarteko : PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt; EskolaHE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

erdal vitalicio; viager, à vie formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: biziarteko, hilarteko, bizitza guztirako // HiruMila: biziarteko, bizitza osoko; biziarteko errenta; biziarteko senatorea // XarHizt: bizi guzikotz // Casve FE: bizigüziko, bizidenoko, hilarteko, hilartinoko; (rente) bizi-sari // HaizeG FB: bizi-dena, bizi-guziko; (rente) bizi-sari // T-L LFB: bizi denoko // PMuj DCV: 1 bizi-arteko, bizirako, il-arteko, bizidañoko, bizi-bitarteko, bizi-guztiko, bizi-aldiko, il-da-biziko, bizi-; 2 (pensión) bizi-sari, bizkari // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (DLLF): viager, à vie; it (S. Carbonell): vitalizio; cargo carica vitalizia; pensión, renta pensione, rendita vitalizia; senador, senatore v., a vita; ca (DCC): vitalici; pensió vitalícia; en (Collins): for life; cargo post held for life; interés life interest; 2 life annuity; de (Langenscheidts): lebenslang, auf Lebenszeit (Amt, Rente); funcionario Beamte(r) aur Lebenszeit; renta Leibrente.

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Biziarteko errenta: Renta vitalicia".

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

onartzeko prest ageri dira 3 kide, osaera zalantzazkoa duen arren (ekintza burutuko aditzekin arrunta da arteko #mdash# baina burutu gabekoekin?); adierazkizun hori ez al da hil arteko esapideaz adierazten (cf. "hil arteko afariak apustu!")?

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, espetxe-zigorra ezarri ohiko lexien atalean jasotzea proposatu da.

Euskaltzaindiaren Arauak

biziatu, bizia, biziatzen. da ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

biziatu, bizia, biziatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

biziberritu, biziberri, biziberritzen. da/du ad.: euskara poesiaren indarraz biziberrituko zuena.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

biziberritu, biziberri, biziberritzen

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

euskara poesiaren indarraz biziberrituko zuena

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'minbizia'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. minbizi

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bizierrule 3: X. Kintana ("Erruleak, arraultzebizierruleak eta bizierruleak izan daitezke"), Ingurua/3 2 ("Behia bizierrulea da", "Zergatik da behia bizierrulea eta ugaztuna?"); arraultzebizierrule 1, X. Kintana (cf. supra).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bizierrule : HiztEn (ik. obobibiparo), Euskalterm 1 (sugandila b. 'lagartija de turbera') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bizierrule : ElhHizt (iz./izond. Biol. ovovivíparo), HiruMila (izond. Zool. ovovivíparo), PMuj DVC (bizi-errule: ovovivíparo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal ovovivíparo / ovovivipare formen ordainak: bizierrule : ElhHizt, HiruMila, Casve FE (bizierrüle), PMuj DCV (bizi-errule); obobibiparo : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. HiztHand, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG FB.

Erdaretako formak

fr (Le petit Robert): ovovivipare; it (S. Carbonell): ovoviviparo; en (Webster): ovoviviparous // Ez dugu aurkitu ap. de (Langenscheidts).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

erabili izan da forma hau, baina iluna eta berezia da osaeraz; eta bada obiparo eta obobibiparo maileguak hobetsiko lituzkeenik.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: bizigabeko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bizigabeko (eta bizi gabeko 3, bizi bagako 1) 8: fB Ic III ("agiri dirian gauza bizidun ta bizi bagako guztiak"), Lard 2 ("Bostgarrenean Jainkoa gauza bizi gabekoetatik bizikorretara igaro zan", "Ikusirik, idolo bizi gabekoan egindako kastiguarekin etzuela ezer aurreratu, bizidunakin asi zan"), TAg Uzt ("Jaungoikoaren beatzetik zintzilika dabiltzala bizidun eta bizigabeko danak"), Vill Jaink 4 ("Lehenbizi kaos utsa besterik etzen; gero, bizigabekoen kimika eldu zitzaigun; geroago bizia sortu zan", "Ezpaita sekula naturalistarik azaldu, bizigabekoen eremutik bizidunetara lerro jarraitu eta etengabeko ori aurkitu duenik", "olako adimendua landareetan ere ezagun da, eta bai bizi gabeko arri ta meatzetan ere", "Bizigabeko materia").

Lexemak daude lehian

bizigabeko (eta bizi gabeko 2) 6: JBDei 1963 ("Jakintsuak diotenez antziñako errientzat, antropomorfismoa sartu arte, bizigabeko izakiak ez omen zuten generorik"), J.M. Iraola ("Bizidun nahiz bizigabekoekin erabilten da, genitibo edutezkoarekin egin ohi den bezala"), DurangoIpuin 1985 ("Heuren bizi gabeko gorpuek, egun batean, zoriontsu izan ziren lurrean, betiko atsedena hartu zuten"), A. Irigoien ("hala gertatzen da zentzu bizidun edo bizigabeko izen-syntagma syntaxiaren aldetik asymmetria dakartenen kontuan ere"), FisKim/BBB 2 ("Fisika eta kimika zientzia esperimentalak dira eta helburutzat daukate naturaren eta bizi gabeko materiaren portaeraren ikerketa eta baita bizi garen unibertsoak betetzen dituen legeak aztertzea ere", "ez fisika eta ez kimika ez dira mugatzen bizigabeko materiaren ikasketara").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bizigabeko : Euskalterm 1 (bizigabeko faktoreak) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bizigabeko : EuskHizt (AS, izlag. 1818), PMuj DVC (bizi-gabeko: inanimado, exánime; eta bizi-bako: inorgánico, inanimado, exánime, sin vida) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-gabeko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bizigabe sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

-gai agintzen du erregulartasunak, erabilixeagoa den bizikai hobesteko arrazoi sendorik ez baitago

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'bizigaia, janaria'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. bizigai, janari

Euskaltzaindiaren Arauak

bizigarri: gauza biziak eta bizigarriak; aho-bizigarria.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gauza biziak eta bizigarriak; aho-bizigarria

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu bizigarritasun formarik.

bizigarritasun 72: Argia, Berria 9, Deia, Deustuko Unibertsitatea 4, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB 3, Elhuyar, Consumer 35, Espainiako Gobernua 4, Gomylex 7, Jakin, Laneki 4, UEU.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bizigarritasun 1, Herria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: bizigarritasun (habitabilidad; Eraikuntza).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioan finkatu gabea

Bebil (ik. oh. s.u. bizigaitasun).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bizigiro 1. bizgiro (Lar). "Vitalidad" Lar. 2. Ambiente, modo de vida. Etxeko bizigiroa zenbat eta mingotsago, oituretan zabartzenago zijoan gure Piarres. Etxde JJ 33. Etxea, miztua zerion subetegi irudi zitzaion eta arerioz inguratutako bizigiro artan arnasa eziñezkoa zun. Ib. 56.

LB 31 (Argia 1, Berria 3, Deia 1, EiTB 18 (Hazten eta hezten dokumentala, ‘habitat’ adieran), Elkar 4, Euskaltzaindia 4); ETC 21.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: bizigiro 1 iz. ambiente, modo de vida / NolaErran: 0.

habitat iz. Animalia edo landare mota baten berezko eremua. Habitatak suntsitzea animalia eta landare espezie askoren desagerpena eragiten ari da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da; gehitu es ‘ambiente’ adierako adibideak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bizigune 4: A.M. Toledo 3 ("Pertsonaia hauen biziguneak eta bizimodua eraman ditu eleberrietara; baina bizigune eta bizimodu hauek sortutako kezka, neke, estuasun, larrialdi, egonezin, poz, negar eta abarrik gabe igaro dira fikziora"); M. Lorda: "Espora-jalkin beltza duten beste onddoak bezala, onddo hauek nitrofilia handiko bizigunetan kokatzen dira, zenbait gorotz gainean bilakaturik, motzondo edo asko humifikaturiko hondakina eta organiko jatorriko amoniako kopuru handi gainean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm) ez eta hiztegietan ere (EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

bizigune 19: Juan Luis Zabala, Berria 7, Allande Sokarros 3, Jokin Sagarzazu, Naiara Elola, EiTB.com 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bizigune 64: Berria 55, Karlos Zabala 2, Xabier Olarra, Mirentxu Larrañaga, Joxan Elosegi, Felipe Juaristi, Txillardegi, Juan Garzia, Asisko Frantzizko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

sartzekoa da, hedatua eta ongi eratua baita.

Tradizioan finkatu gabea

Bebil (eraikuntza librea da, beste gabe molda litekeena; baina finkatu-hedatu gabea).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gune.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. iz. eta izond. 'bizinahia'.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. bizinahi

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: bizikizun 'vivencia': Aran SIgn ("ibilli bear dute espirituzko bizikizunean"); Lar ("Vividero, bizigarria, bizikizuna"); bizimen 'modo de vida': EG 1956 (5-6) ("itzuli zan bizimen egokiaren atsegiña"); bizipen 'modo de vida': Egiat ("Halako zen gure aita lehenen bizipena, maiñateki bizi ziradian").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bizikizun EB 9: E. Kortadi ("Beti errealitatea izango du abiapuntu, berau sentsazio, itzal, bizikizun, ñabardura edo estilizazio bakuna bada ere"); J.M. Lekuona ("Artista bera da garrantzitsuena, eta honek jendaurrean, bizikizunez emanik, egiten dituen bertso-saio erreberoak"); Sinesterik ezak zer? ("Horrelako bizikizunik eduki badugu geure bizitzan, horrek esan nahi du, nolabait Jainkoa bera aurkitzeko grazia izan dugula"); Mintzo eta kantu 2 ("Ohizko giza bizikera "eten" egiten da, Kristoren graziaren sakramentuzko eta egiazko esperientzia eta bizikizun berri batean sartzeko"; "Pedagogi bidetik, apaizari berari eta batzu osoari Kristorekin aurkitzearen bizikizunera egokiago sartzen lagunduko dietenak"); Herria 2000 Eliza 1988 ("Gure problema da herriaren bizikizun erakargarrienetan parte hartuz (eta horri uko egin gabe), gure kristau izateari eustea"); G. Barandiaran 2 ("Holako bizkizun denetan, ordea, izatezale den jakintzalea, erdiko bidetik, ez albokotik, ez ingurutik saiatuko da ahaleginez arazoa adierazten"); Jesusen jarraitzaile eta herri ibiltari ("Irugarren zatian, elizkizun bat eratzea litzake egokiena ta orixe litzake saio ontako sinismen-bizikizuna"); bizimen G 4: J. Iturria 2 ("Ez diteke zeruko bizimenik izan; Jaunaren itzak zeruko bizimena ematen bai digu"); J. Elizondo ("Etzan zomatzen bizimenaren txintik ere, ez gizonik, ez abererik, ez egaztirik"); G. Barandiaran ("Sayets barrenian zauriturik, bizimena erauzi behar izan nian"); superbizimen EB 1: X. Mendiguren B. ("Giza superbizimenerako funtsezkoak diren gauzak ezagutzen irakasten diete haurrei: janaria, babespea eta beroaren berri").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bizipen (vivencia): AB38 1, AB50 2, Euskalterm 14 (hauetan bizipen-maila); bizikizun : LurE. Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bizipen : ElhHizt, HiruMila, Casve EF, DRA; bizikizun : EskolaHE, Lh DBF, DRA, PMuj DVC; bizimen : DRA. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FB, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Jatorrizko forma

bizikleta, [(t)xirringa)]

Jatorrizko forma

motordun bizikleta

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. Lehendik zaldi(-)lasterketa dugu azpisarrera gisa jasoa, baina ohiko lexien atalean jasotzea aski izan liteke. Aldatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari/-dun.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

bizikletaria.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. txirrindulari.

LBeh (2016-10-26): bizikletazale 30: Aizu 3, Berria 23, EiTB, Argia 2, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bizikletazale : Berria 2, Patxi Zubizarreta.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu.

LB: 43 (Aizu 4, Argia 2, Berria 27, DiarioVasco 1, EiTB 1, Elhuyar 1, Elkar 7); ETC: 88

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: bizikletazale 1 iz. ciclista / NolaErran: 0. // Euskalterm: (es ciclista; fr cycliste) txirrindulari, ziklista, bizikletari (TN dira).

azkenaldi iz. Azken bolada. (Batez ere leku-denborazko atzizkiekin erabiltzen da). Azkenaldi honetan istripu asko izan dira errepideetan. Zirkulazio araudia; horratx, azkenaldian Donostiako bizikletazaleen ahotan bolo-bolo ibili den gaia. Azkenaldiko murrizketa sozialek langabeziaren igoeran zerikusi handia dutela onartu behar izan dute arduradun politikoek.

Tradizioak baztertu duen forma

Librea da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Sarrera gisa jasotzekoa da, bi adieratan banatua: bizikleten zalea dena eta bizikletan ibiltzen dena. Gainera, dagokion markarekin jasoko da.

Erabileremu dialektala

Gip.

Euskaltzaindiaren Arauak

gorputza hilkorra da eta arima bizikorra.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gorputza hilkorra da eta arima bizikorra

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'bizikidea, ezkontidea'. 2 'auzokidea'. 3 'biztanlea'.

Forma baten adiera(k)

1. bizikidea, ezkontidea; 2. auzokidea; 3. biztanlea

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu bizileku-baimen formarik.

bizileku(-)baimen 74: Argia 7, Berria 6, Deustuko Unibertsitatea 19, Europar Batasuna 2, EiTB 5, Elkar 4, Erlea, Consumer 2, Espainiako Gobernua 3, Jakin 3, Laneki 22.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bizileku baimen 2, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: bizileku-baimen (4, permiso de residencia; Zuz.).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, baina, nahiko gardena denez, aski izan liteke adibide gisa jasotzea.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa bizileku sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

biziliar 2: Herr 1945 2 (“Amerikak [...] eman dezaken lan baino biziliar gehiago du”, “plaza guzia kaskoin biziliarrez bethea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Kategoria

izlag. edo izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

biztanlea, bizilaguna.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bizimaña (eta bizi-maña) 2: Ir YKBiz ("Pazko-aste osoa Yerusalemen egin ondoren, Apostoluak biurtu ziran beren errialdera, Galileara, eta arrantzatik ateratzen zuten beren bizimaña, lenago egiten zuten bezela"), NEtx Antz ("Bizi! naiz ta besteak il... Au al da gure bizi-maña?"), eta OEH argitaratuan, EEs 1913 ("Monjatxe onen iru irasleak 14.000 amarrealeko utzi zituzten monjaen bizimañarako"); bizi manera 1, Ardoy SFran ("Frantses saindutasun gorenerat goizik igan balinbada, bazituela bizkitartean denek badituzten jaidurak, eta ez balinbada bekatu zonbaitetan erori, jastatu dituela bederen bekaturat gaztea ereman dezaketen bizi manerak"); bizitze manera 2: SP Phil ("Konsiderazazu noizbaitetik noizbaitera zer pasionek nausitzenago duten zure ariman, eta hek ezaguturik, harezazu gogoz, hitzez eta obrez hekin kontrako bizitze manera"), Dh ("maitha nezazue beraz, eta maite banauzue, nere gogara eta niri atsegin egin diezakedan bezala erregela zazue zuen bizitze manera guzia"); eta OEH argitaratuan, Ber Trat ("Gloriako bizitze maneraren konforme").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bizimaina (eta bizi-maña, bizimaña) 4: A. Arozena ("Bear bada, askotan, eguneroko bizimañetan murgilduak gabiltzalako edo, ez gera aldaketa orretzaz oartzen"), Lab ("Nora goaz?... Zoritxarrez oraingo bizi-mañan gezurra bakarrik dago merke"), I. Baztarrika ("José Guillén-ek erromatar hiritarren bizimaina zabal bezain zehatz aztertu digu"), L. Dorronsoro ("azkenik, bizimaina ateratzeko trebetasun handia dugu"); bizimanera (eta bizi manera) 4: Herr 1945 ("Badea zapetainik, eletrika-langilerik ile moxlerik; potreta jalitzalerik, nik dakita zer? Ez duzia ikusten, frangotan, plaza guzia kaskoin biziliarrez bethea? Hek aurkhitu dute gure herrian bizi manera. Zerendako ez gurezat hek hartzen dauzkiguzten ofizioak?"), Ttipi-ttapa 1995 3 ("Zertarako? Funtsean, bakoitza bere aldetik dutena baino bizimanera hobea izateko lauak elkarturik", "Elgarretaratzearen Arrazoiak: Omordiko Jan Battite Indartek ez du inolako zalantzarik lehendabiziko arrazoia zein den erraiterakoan. Lehenbiziko gauza bizimanerarengatik", "Guk hala pentsatua dugu; bakoitzak bi igandetik bat libro izaitea, eta urtean hamabortz bat egunez bakantzak. Ideia horrekin abiatuak gira bizimaneraren hobetzeari buruz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bizimaina : AB38 1 ('alimento') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bizimaina : Alustiza Baserria 248: "sukaldeko bizimaina ere ez dute ahazten"; eta bizimaina hornitu , 99: "artoari lotu behar, bizimaina nolabait hornitu beharrez"; 124 eta 262: "gaztainak hornitu ohi zuen euskaldun asko eta askoren bizimaina"; 255-256: "artoa izan da gure sukaldeko bizimaina hornitu duena mendeak mende"; 268: "sukaldeko bizimaina urte guztirako hornitze horrek zer esan nahi zukeen gure asaba zaharrentzat".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bizimaina : PMuj DVC (1 alimento, comida, manjar, sustento, alimentación, bizimainan ari [egon, jardun]: comer, hacer por la vida; 2 modo de vida, tren de vida, género de vida), DRA (bizimaiña: 1 sustento, alimentación; 2 modo de vivir, trazas que uno inventa para ganar honradamente la vida) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

mendeetan artoak hornitu izan du gure sukaldeko bizimaina.

Erabileremu dialektala

Gip. marka dagokio seguru asko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bizimin (eta bizi-min eta bizimin egarri) 4: Mde 2 ("Gizendak eri zirelarik / Bizi-min deithu minbiziaz, / mintzo zan, ixil, ez-jainkoa" #mdash# bis), Etxde JJ ("galsoroak zeruaren urdiña atxi naiez bezela lepoa luzatuz ari dituzu bizimin egarriak eraginda"), Erkiag Arran ("[itxaropena] irmo ta zutik eta bizimiñez jarten gaituan goitik-beeraiñoko bultzada zoli ta eragiña da").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bizi-min (eta bizimin) 3: Gand Uda 2 ("... biziki bizi duela bakoitzak / bizitzaren bizi-min bizitza betekoa", "Ingurutara zabalik, inguru katramila handikotan barna gizona / bizitza beteko bizi-minaren sena gidari duela arriskuen erdiz..."), PPer ("Horra euskararen bizimina, euskaldunon lurmina; gure bizikera eta historia xarpail maitagarria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bizi-min : DFrec 1 (Gand: ut supra) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Mailak

Liter.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

biziki bizi du bakoitzak bizitzaren bizimina.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.