OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

brikolaia EB 1 (HezkSaila: "Brikolaiaren oinarrizko teknikak ezagutu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

brikolage : AB50 1; brikolaia : AB38 2 (hauetan bat brikolaiazko lantegi); brikolaje : HiztEn, Euskalterm 6 (hauetan etxeko brikolaje; brikolaje-denda; automobil eta brikolajeko sekzioen koordinatzaile); brikolatzaile : AB38 1. // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

brikolaje : HiruMila, ElhHizt; brikolatu : HiruMila, XarHizt; brikolaketa : HiruMila (ik. brikolaje) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal bricolaje / bricolage formen ordainak: brikolaje : HiruMila, ElhHizt; kulumulu : HaizeG FB, T-L LBF; lan txiki : Lur EF/FE; lantto : Lur EF/FE (bricole), Casve FE, HaizeG FB (bricole), T-L LBF (bricole); lanxehe : Casve FE; puskila-muskila : XarHizt (bricole), Casve FE; txintxuka : XarHizt; xintxuketa : Lur EF/FE, XarHizt (txintxuketa), HaizeG FB, T-L LBF (xitxuketa); b) Erdal bricolar / bricoler formen ordainak: brikolajea egin : ElhHizt; brikolatu : HiruMila, XarHizt; pitzikatu : HaizeG FB, T-L LBF; txütxükatü : Casve FE:; xinxuketa ari : XarHizt, HaizeG FB (xintxuketan ari), T-L LBF; c) Erdal bricoleur / bricolador formaren ordainak: pitzikari : HaizeG FB, T-L LBF; txütxükari , txütxükazale : Casve FE:; xintxuketari : Lur EF/FE, HaizeG FB, T-L LBF (xitxuketari); Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

a) fr (DLLF): bricolage; it (S. Carbonell): ø; ca (DCC): bricolatge; en (Collins): do-it-yourself (work); de (Langenscheidts): Heimwerken, Basteln; b) fr (DLLF): bricoler // Ez dugu aurkitu hauetan: it (S. Carbonell), ca (DCC), en (Collins), de (Langenscheidts).

Lexemen erregulartasuna

-aia/-aje.

Zerrenda osagarriak

PUrib: brikolatu 'bricolar'.

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

forma berri, lantaldearen ustez onartzekoa.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

brikola, brikolatzen.

Aditz-erregimena

du ad. (nor kasurik gabea).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

brillant 4: UskLiB ("Sen Grat gure herriaren argi brillanta"), Gy 3 ("Mirailleko itxura brillanta ikhusirik / Aillauda ariñ bat zen hurbilldu hartarik", "Lurrean herrestan nekhez dabillana [xunaurria] / Atrebi dadintzat erratera niri, / Airearen ume brillant, ariñari [uliari] / Berdiñtzen zaitala niri!", "Yauregi brillant hautarik / yalgi gaiten oraikotik"); brillante (eta brillantedun) 3: Enb ("Zordun aurkitzen giñan Ama ain onagaz. / Ipinteko Begoña'n koroi ederragaz. / Eun da amazazpi txingar brillantedunetan, / Eta ogeta zortzi txingar artañetan, / Ta larogeta amasei txikizkotietan. / Ta zenbat nai txikigaz adoraturikan"), Arti Ipuin 2 (adib.: "Hor daramazki, lepotik zintzilizka, diamanteak eta brillanteak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

brilante : DFrec 1 (ZArg: "Ez bada hain brilantea izan azken denboraldian [...]"); briliante : HiztEn (Biribildutako diamantea...) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

briliante : HiruMila (brillante, diamante tallado); brillante : ElhHizt (diamante tallado, brillante) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdaretako formak

fr (DLLF): brillant, -e; en (Collins): brilliant, etab.; it (S. Carbonell): brillante; de (Langenscheidts): brillant; Brillant, etab.

Nazioarteko forma da

-illa- da forma nazioartekoa (ingelesak egiten du -illia-).

Lexemen erregulartasuna

-ll-.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(diamante landua).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

brinda, brindatzen.

Aditz-erregimena

du ad. (nor kasurik gabea).

Erabileremu dialektala

Heg.

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

topa egin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

topa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bringau 1, AB AmaE ("Ogeitxo bat makilla, ainbeste urtean, / Gitxienez eutsazan, bringau bizkarrean, / Pagaurik beti ondo Martaren saietsak, / Asten zireanean ezetz, ta baietzak") // Ik. OEH argitaratuan Iz ArOñ.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bringatu (eta bringau) 8: D.M. Bernaola ("Ikara egin eban lurrak eta arriak bringau zirean"), Txondorrak 7 (adib.: "Bringatzia zer da, erdittik?", "da bestia, berris, e, adarra, da adarra bringauta eitten da, bringauta, bringau bari pe, bai eiñ, baiña bringauta iketz obia urtetzen dau").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elexp Berg: " bringau [...] Lenengo motoserriakin zatixak eiñ da gero aixkoriakin bringau. / Jo zeban zezenak maixa ta bringauta laga zeban".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bringatu : DRA (astillar); bringau : DRA (astillar) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

bringa, bringatzen.

Kategoria

du ad.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

printzatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: brinoi; nektarina: Prunus persica var. nectarina. / NekHizt: Sin. nektarina.

Zerrendako mailegu onartuaren pareko beste mailegua

Sin. nektarina.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Prunus persica var. nectarina.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Bot.

Forma baten adiera(k)

1 iz. Ipar. lorea ('bioleta'). 2 izond. Ipar. kolorea ('morea').

OEHko datuak [laburduren azalpena]

corpusean ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira brisa 2 (Geografia orokorra: "Aldizkakoak ere izan daitezke txandaka dabiltzanean, hau da, batzutan sentidu edo norantza batean eta bestetan alderantzizko direkzioan; monzoiak eta haizexka edo brisak ditugu honelakoak"; "Haize xuriak edo brisak kostetan eta mendietan sortzen dira"); brisara 1 (J. Sarrionaindia: "Kalatxoriek, hagen artetik silioka, luzaroan lagundu zuten, eta izurdeek ere, egun oskarbi eta gau izartsuan, bidaien arnasa den brisara hozkirriarekin").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

brisa : AB38 6 (hauetan itsas-brisa 1, lur-brisa 1), AB50 6 (hauetan glaziar-brisa, itsas brisa, mendi-brisa, haran-brisa), HiztEn (AS: haran-brisa, lehorreko brisa, mendi-brisa), Euskalterm 6 (hauetan itsas brisa, mendi-brisa, haran-brisa, glaziar-brisa). Ez dugu aurkitu ap. LurE // brisa itzulitako besteak: AB38: lur-haize 2, itsas-haize 2, itsas-brisa 1; Euskalterm: haize ahul 2, haize gogor 1, haize alai 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

brisa : EuskHizt (Ik. haizekirri), ElhHizt, DRA ("Escarcha. Antziar esaten da Bizkaian... "escarcha" gaitik. Oñati aldean brisa bere esaten dabe. Euskalzale, 1897, 132"). Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal brisa/brise-ren ordainak hiztegietan: ElhHizt: 1 haize leun, haize gozo; (meteorol.) brisa. 2 pats, mahats-lapa // HiruMila: haizetxo, itsas haize // Lur EG/CE: haizetxo, egurats // Lur EF/FB: haizetxo, itsas aire, haize xuri // Casve FE: itsasaide, hegoaxuri // HaizeG FB: (mer) itsas-aire; (air) haize-xuri // T-L LFB: haize xuri; itsas-aire, itsas-haize // PMuj DCV: 1 (airecillo) enbat, aizekirri, aizexka, aize xuri; (brisa del mar) itsas-aize; (b. de tierra) lurraize; (b. del valle) ibar-aize; (b. del monte) mendi-aize. 2 (orujo, hollejo de la uva) pats, graspa, fats, bats, kozkor maats-lapa, maats-fats // Azkue Aurkibidea: aize-kirri; (brisa agradable) enbat.

Erdaretako formak

fr (DLLF): brise (viento); marc (orujo); it (S. Carbonell): vinaccia, vinacce; ca (DCC): brisa; en (Collins): breeze; de (Langenscheidts): 1 Nordostwind; Brise; Land-bzw. See-wind; Ven. Passat. 2 Col. Sprühregen. 3 Cu. Hunger, Appetit.

Aski nazioartekoa da

aski nazioartekoa da (cf. es brisa, fr brise, en breeze, de Brise).

Kategoria

iz.

Mailak

Beh.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

briska (A DBols, PMuj) "Brisca (juego y carta de gran valor)" A DBols. "Brisca (juego); briskan, jugando a la brisca" PMuj.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

briska 1, L. Fernandez (“Poltsikoak beteta itzuli behar du etxera, bestela alferrik jokatu duela aitortu beharko baitu, eta han segituko du, jasotzen duen briska bakoitza bolada onaren seinaletzat hartuz”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

briska: HiruMila, Zehazki, Elhuyar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

kartak.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(karta-jokoa).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egin. Sarrerako adibidea (Luzaro aritu ziren briskan) azpisarrerara eraman denez, sarreran adibide bat jaso.

Ongi eratua da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

ablaut-taldeak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Mde Pr (“Britaindar eta Austriar miliondunak atzipetzeko”, “Britaindar gobernuak hilerazi egin zituen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ZTC: britainiar 65.

Euskaltzaindiaren Arauak

britainiar (herritarra).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Britania / britaniar.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpentxoarekin ematekoa izan liteke, lehendik arautua den britainiar formarekin nahas ez dadin: «izond. edo izlag. (Antzinateko eskualdekoa)».

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Iparraldekoek erabakitzekoa da forma hobestekoa (erabilienak, dirudienez, briu-brau, brin-brau, brin-braun dira)

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

onomat.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

brodatu, broda, brodatzen. du ad.

Euskara batuan hobestekoa

Ipar. Ik. bordatu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

brodatu, broda, brodatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

brodatu, broda, brodatzen. du ad.

Euskara batuan hobestekoa

Ipar. Ik. bordatu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

brodatu, broda, brodatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

batez ere Zub.

Forma baten adiera(k)

ahia.

Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

Sin. zanga.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Sula bassana.

Euskaltzaindiaren Arauak

brokatu, broka, brokatzen. Ipar. da/du ad. 'bete'.

Erabileremu dialektala

Ipar. 'bete'

Euskaltzaindiaren Arauak

'ezkutua'. / AS: brokel-dantza.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

brokel-dantza

Forma baten adiera(k)

ezkutua

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

LBeh (2016-10-26): broker 36: Elkar, Aizu, Elcorreo, Consumer 3, Berria 16, EiTB 9, Argia 4, DiarioVasco; finantza(-)bitartekari 7: EiTB 2, Consumer 1, Berria 3, Jakin 1; ez dugu finantza(-)agente, finantza(-)bitarteko formarik aurkitu. // LB: 47 (Berria 22); ETC: 87

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: broker 6: Iñaki Heras 3, Xabier Olarra, Patxi Iturritegi, Harkaitz Cano; finantza(-)bitartekari 4: Berria 3, Iñaki Mendiguren; ez dugu aurkitu finantza(-)agente, finantza(-)bitarteko formarik. // Elhuyar: broker iz. bróker, intermediario, -a, agente financiero, -a / Adorez: 0 / Labayru: broker broker, finan(t)za-/finantza-agente | -bitarteko / NolaErran: 0 // Euskalterm: broker, artekari (TN, Ekonomia eta enpresa).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: broker. Finantza bitartekaria.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es broker / fr agent de change, courtier: Elhuyar: broker, finantza-agente, (finantza-)bitarteko / NolaErran: burtsalari / Zehazki: broker, finantza-bitarteko / Labayru: broker, finan(t)za-/ finantza-agente | -bitarteko / Adorez5000: broker, finantza-agente, finantza-bitarteko.

Erdaretako formak

es bróker / fr courtier: Elhuyar: broker, finantza-agente, finantza-bitarteko / Adorez: broker, finantza-agente, finantza-bitarteko / Labayru: broker, finantza-agente, finantza-bitarteko / NolaErran: - . BerriaEL: broker Finantza bitartekaria.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Ez dago hain hedatua; bebil.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Guztiz zabaldua dago hizkuntza guztietan. Jaso liteke.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

brokolio 1 (Alz Burr: "Ematen diyotan begiondokoarekin, nik aterako dizkiot geiago jateko goguak: Brokoliyo txepela!").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

brokoli : HiztEn, LurE, Euskalterm 3 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: brokoli: Brassica oleracea var. botrytis. / Ik. Izendegiko hustuketako brokoli fitxan: auntz-aza : Irigaray Landareak; brekola : Aramendi Landareen mundua; brokuli (eta brokuliya): E. Zurutuza Aberegintza, Lcq; brokuli-lili : Lcq // Eroski. Banaketa eta Kontsumo Hiztegia: brokoli.

Hiztegietako informazioa

brokil : Lh DBF, PMuj DVC, DRA; brokoli : HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE; brokolio : EuskHizt; brokoliza : PMuj DVC, DRA; brokuel : DRA; brokul : PMuj DVC, DRA; brokule : Lh DBF, PMuj DVC; brokulili : Lh DBF, PMuj DVC, DRA; brukul : PMuj DVC, DRA (ik. brokil); brukule (-e bereziaz): PMuj DVC; eta peilla : Azkue Aurkibidea. Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve EF eta FE, HaizeG BF eta FB, T-L LBF, PMuj DCV.

Erdaretako formak

Erdaretakoak: fr (DLLF): brocoli; it (S. Carbonell): broccolo; (pl.) broccoli; ca (DCC): bròquil; en (Collins): broccoli; de (Langenscheidts): Spargelkohl, Brokkoli.

Zerrenda osagarriak

MilaHitz / NekHizt.

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

OEHn jaso den bakarra brokoliyo formakoa den arren, brokoli hobetsi da, nazioartekoa denez (cf. fr brocoli, en broccoli, de Brokkoli) eta hiztegi-entziklopedietan hori proposatzen denez.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Brassica oleracea var. botrytis.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. Herr.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: broman .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

broma sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

txantxetan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zale.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Herr.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BROMETAN. En broma, bromeando. v. BROMAN. Bazun bidenabar Txominek umetatik narritan (brometan) eta biurrikerian aritzeko gogo bereizi bat. Etxde JJ 17. Nik ere umore ona zer dan badakit, baiñan alako brometan ari zerate! Lab SuEm 195. Andre arek eta bere alabak uste zuten gauza brometan zela. Auspoa 77-78, 24. Nik brometan artzen nuan. JAzpiroz 65. Lagunakaz bere bai / brometan ni sarri. FEtxeb 135.

brometan 106: Elhuyar, Berria 19, EiTB 73, Euskaltzaindia, Jakin, Argia 8, Erlea, DiarioVasco 2; broman 11.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

brometan 17: Berria 3, Pako Aristi 3, Xabier Mendiguren Elizegi, Jose Ramon Goikoetxea, Alberto Barandiaran, Ana Urkiza, Iban Zaldua, Josu Zabaleta, Eider Rodriguez, Harkaitz Cano, Joxemari Iturralde, Sonia Gonzalez, Fernando Morillo; broman 20.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta oso erabilia; jasotzekoa azpisarrera gisa broman bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa broma sarreran.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bromo: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Br.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bromo: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

Izenondo erreferentzialak

-oso.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Herr.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-itis.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adib. gisa gehituz: Brontze Aro.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BRONTZEZKO (-nz- Lar). "(Cosa de) bronce, bronzezkoa" Lar. "Ganorazko makiñak galtzairuzko ardatza ta bronzezko zorrua" SM EiTec1 s.v. zorro. Nabukok ekusi zuen estatuak eta giz-ainzurak zuen urrezko burua, zillarrezko bularra, bronzezko izterra, burdinezko gidall-aztala ta lurrezko oña. Mb IArg I 97. Erri-barruaren aldetxoan arkitzen da iturri bat, sei txorro bronzezkoetatik ur garbi gezagozo ona iori dariola. Izt C 96. Tabernakuloaren ate-aurrean zeuden "Garbiketako ontzi andia" edo "bronzezko itsasoa" ere zeritzana, eta sakrifiziorako bear ziran gauza guziak ipintzeko maia. Lard 84. Elkanok bi seme orain / errege baditu, / gizon brontzezko orrek / nola egin ditu? Arrantz 36. Nere osasuna da brontzezkua. Iraola 138. Harresi-hegiaren gainean xut, bronzazko bigarren gizairudi bat: Inazio berriz ere. JE Ber 56. Ire aurrean noala, lurreko aundikiak murgilduko ditiak; brontzezko ateak puskatuko, burnizko txangak xeatuko (Is 45, 2). Or MB 57 (Dv kobrezko, Ol burniorizko). Borontzezko turutaren otsera zapart egin zuten. Zait Sof 29s. Idulki bakoitzak burni-orizko lau gurpil, borontzezko ardatzekin zitun. Ol 1 Reg 7, 30 (Ker brontzezko ... brontzezko). Erregeak bere herritarrak lau taldetan ezarri behar ditu, Platonek dionaz: [...]. Laugarren mailean, nunbait ere, laborariena, brontzazkoa! Lf in Zait Plat XVII. Gauza batek arritu ninduan zearo: cardinal Lavigerieren irudia, brontzezkoa, plaza batean ikusteak. Anab Aprika 27. Borontzezko ontziak pitzatzen dira, soiñekoak gogortzen. Ibiñ Virgil 101. Ondope bakotxak brontzezko lau txirringa ta brontzezko lau burdi-ardatz ebazan. Ker 1 Reg 7, 30. Egia da bai, Olalla, / iñoiz edo bein ba dirudizula / brontzezkoa duzula arima / eta arrizkoa zure bular txuria. Berron Kijote 129.

adib: brontze iz. Kobre eta eztainuzko aleazioa. Brontzezko kanpaiak. Brontzezko irudia.

brontzezko 421: Aizu 7, Deia 5, Elhuyar 2, Consumer 3, HABE 4, Berria 187, EiTB 115, Euskaltzaindia, Jakin, Karmel 2, Argia 14, Laneki 3, Erlea, DiarioVasco 76.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

brontzezko 383: Berria, Herria, Elizen arteko Biblia, Xanti Iruretagoiena, Juan Kruz Igerabide, Iñaki Mendiguren, Jose Antonio Mujika, Xabier Amuriza, Ramon Saizarbitoria, Alberto Ladron Arana, Lopez de Arana, Joxean Agirre, Koldo Biguri, Patxi Zubizarreta…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-zko osaerako librea.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-zko bukaera duten orain arte araututako guztiei tratamendu bera emateko berraztertzeko eskatuko zaio erredakzio-taldeari. Orain beirazko, berinazko, kristalezko, urrezko, zilarrezko… sarrera dira EHn, altzairuzko, metalezko… azpisarrera; eta brontzezko, burdinazko, aluminiozko, zurezko, egurrezko… adibide. EHLk urrezko eta zilarrezko sarrera gisa jasotzekoak direla uste du (adiera automatikoa baino gehiago jasotzen dituelako), baina besteek maila berean joan beharko luketela.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

sasia; sasiartea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan brozel 'Complementos del carro' (Barb Piar I: "Ganixek hamasei urthe zituen oraino, eta, dudarik gabe, lanik aski segurik bazuela egun hartan eginik, aldatei zokoan, brozelari kontra xutik emanik, mundu huntan egin ahala... turrutan ari zen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

brozel 2 aldiz jaso da: I. Mendiguren: "Agindu zorrotzak emanak zituen Erregeak, besterik agertzen bazen inoiz, lehorrera zezatela eta bertako marinel eta pasaiari guztiekin brozel batean Lorbulgrudera eramateko"; Larz: "30 bat urte lehentxago, bazituen erriak Uztaritzen zonbait brozela sorgin (berrogoi bat arima)".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

brozel : AB50 3 (brozel-kamioi 1), HiztEn ("1 Elkarri lotutako adar edo zurtoinez eratutako gurdiska-mota. 2 Iraulkia"), Euskalterm 2 (brozel-kamioi 1). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

brozel : ElhHizt (Carro, volquete hecho de mimbre y varas enlazadas), HiruMila (1 volquete. 2 carro de mimbres u otras ramas entrelazadas), DRA (1 Especie de chirrión o carreta hecho con tallos de castaño trenzados. 2 Volquete, carro cuya carga se descarga de golpe girando sobre el eje"), PMuj DVC (carro para abono; AN bolquete); brozel-zain : PMuj DVC (volquetero, conductor de volquete). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Zerrenda osagarriak

IparKazet (Ekologia): benne; camion-benne: kamioi; brozel kamion / HitzIrud: "brozela = volquete".

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

gandua.

Euskaltzaindiaren Arauak

bruneitar (herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

'gizonen jantzia'.

Formen arteko bereizketa semantikoak

gizonezkoen jazkia. Cf. blusa