Euskaltzaindiaren Arauak

bruselar (herritarra).

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: brusselaza: Brassica oleracea var. Bullata subvar. Gemmifera. / NekHizt.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aza.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Brassica oleracea var. Bullata subvar. Gemmifera.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bruzita: Harluxet; ez dugu aurkitu ap. LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bruzita: ZTC 1 (Geologia HE: "bruzita [...] Sistema trigonalean kristaltzen den magnesio-hidroxidoa") // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): brucita; it (S. Carbonell): brucite // Ez dugu aurkitu ap. fr (DLLF; ap. WebMineral: brucite), en (Collins), de (Langenscheidts).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

izen propiotikoak (Archibald Bruce - 1777-1818) eta Mineralak.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Mailak

Haur.

Forma baten adiera(k)

loa.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bubastis / bubastistar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

budatar 2, A. Zavala ap. Goñi ("Praille budatarren etxe asko omen zegoan", "Zenbaitetan oso ondo artu zituzten praille budatarrak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Buda 11: A. Urrutia ("ez eban bere buruban Lautze ta Buda'ren antzeko irakasmenik; Josu-Kisto jaunak irakatsi gura lebana ardura larregikerija ez dala ona ixan zan"), I. Unzurrunzaga ("Niesche, Buda, ta Kristo, iru gizonak berdintzea, gure Niesche geiegi makurtzea litzake; beste oiek mundua nastu besterik ez dute egin"), L.M. Arrizabalaga ("Batez ere, Fukarandono, gure irakasle ospetsua Buda'ren Morroi-lena izanik..."), Vill Jes ("Gorago mintzatu gera hinduisten avatara direlakoez, eta gurdi andiko Buda eta Bodhisattva zerutarrez"), K. Navarro 2 ("Zoramenez, aho zabalik, hara eta hona zebilen lama, eta azkenean miresmenak hartuta Budaren apoteosia edo koronazioa irudikatzen zuen goierliebe baten aurrean gelditu zen", "Budaren gainean"), I. Beristain ("Beste batzuek gaur egungo Budatzat [daukate Dalai Lama]"), Denok senide ("Budismo, kristautasun eta islamismoaren alderantziz, hinduismoa ez da errotzen Buda, Jesus edo Mahoma bezalako pertsonaia karismatiko bakar baten bizitza eta erakutsietan"), H. Cano 2 ("Bilbok Buda batzuk atera zituen patrikatik", "Nik behintzat alkoholarekin Buda bat nahasteaz paso"), Ostiela! 1999 ("Txito bat oilategian zegoen, Buda bat bezalatsu, eserita eta munduan kezka bakar bat ez balitz bezala"); buda 1, K. Navarro ("Inguruan, jauresten, errege, gizon zahar eta antzineko budak zeuzkan Maisuak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Buda : HiztEn, LurE; buda-aurreko : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Buda : ElhHizt, EskolaHE; buda : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 (budismoko titulu bat). 2 (irudia).

Euskaltzaindiaren Arauak

budapestar (herritarra).

Formen arteko bereizketa semantikoak

gero argitu beharko dira burin / gurin / puding... forma- eta adiera-banaketak

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

bolumena.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. Lgart. / AS: buelta eman, buelta hartu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: buelta egin, buelta-erdi, bueltan .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

buelta eman, buelta hartu

OEHko datuak [laburduren azalpena]

buelta egin 3: Bil ("Aingeru ari lagundu eta, orra, jauna, egin ostera buelta"); Kk Ab II ("Atze-aldeko kortatik buelta eginda, agertu zan bera"); Arti Ipuin ("Atzera eman zuen martxa, kaminoan buelta eginik, Otxarkoagara hartu zuen bide zuzena").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

buelta egin (eta bueltea e.) 5 aldiz jaso da: B 4 (P. Etxebarria: "Da Billaron elexaurreti bueltea in barik, ba, yoan san elesportaleti artes, da, elesportalean agartu yakon barrerandi bet, d'esin pasau, t'atzera buelta in bear"; "Ta bueltea in auen orduen atzera yoan san Dimera, d'argiek bardin segitotzen eskerretik orduen"; "D'atzera Iyorreti bueltea in, da kamiños, oñes, sartu sen Billarora elesportalera eldu barik"); EB 1 (J.A. Garmendia: "Pankraziok buelta egin zuen, gero oihu bat, eta korrika joan zen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

buelta egin : DFrec 1, HiztEn (AS). Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

buelta egin : ElhHizt (AS), HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

buelta sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. Lgart.

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

-ka

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bueltan 4, G '(leku baten) inguruan' adierakoak: Tx B 2 "demoniñuak beti gorputzaren bueltan, demoniñuak sasoi zeukaten demoniñuetan"; "Amabi lagun mayian bueltan juntatzen gera jateko"; Salav 2: "txoko batean su pixka bat egin eta aren bueltan zeuden, txandan bizkarrak berotzen"; "Trintxra ori luzea zan, mendi guztia bueltan artzen zuana".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bueltan 12 aldiz ageri da: a) '(leku baten) inguruan' 9: B 1 (J.J. Arrizabalaga: "Korru, korru galanta, neskak eta mutill lotsorrak egindakue, begi-begire, dantza bueltan"), G 1 (J.R. Erauskin: "exeriko ziran mai aundi baten bueltan"), EB 7 (L. Baraiazarra: "Gero, bueltan pareu gorulariak, ba; zenbat eta lagun geiago izan, buelta andiagoa"; P. Aristi: "Haiek ez zeukaten ertzainik bueltan, ez anorakez jantzitako gazterik"; I. Mendiguren: "amantala kendu eta mahaiaren bueltan joanez labekoari begiratu txiki bat ematera"; Amazonetako indioak: "zuhaitzari bueltan bospatsei metroko andamiaia bat jaso"; Egin 1990 3 "artizarraren bueltan gure latitudean izarrek markatzen duten mugimendua adierazteko", "60.000 lagun inguru bildu zen lakuaren bueltan", "eguerdiko ordu batak aldean bildu zen jendetzarik gehien lakuaren bueltan"). b) '(kopuru baten) inguruan' 3, G-EB (J.M. Torrealdai: "Batez ere 1920 bueltan"; Jakin 1981: "1975 aldera, euskal idazlegoan apaiz-jendearen hainbatekoa % 39 bueltan kalkulatzen zen"; Hemen 1988: "Hamaikak bueltan izango dela esaten badugu parean joko dugulakoan gaude").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bueltan : HiztEn (adib. "Su pixkat egin eta haren bueltan zeuden"). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bueltan : EuskHizt (adib. "demonioak beti gorputzaren bueltan"), ElhHizt (adib. "sua piztu eta haren bueltan zeuden"). Ez dugu aurkitu hiztegiotan: HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

buelta sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

su pixka bat egin eta haren bueltan zeuden, berotzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

BUELTARIK EZ IZAN No tener remedio. v. BESTE BUELTARIK EZ EGON. * Motell, biar lotsatuko auen gauzik etzak egin! Beidok: egiñak ez dik bueltarik, ta beti begien aurrean lotsagarri agertuko zaik. JAzpiroz 39.

LB: “Bueltarik ez duen gaitza sartu zuten Bizkaiko herri batetik eta gorritzen gorritzen, ahitzen ari dira pinu guztiak” (Argia), “Mugituk salatu du AHTak bueltarik ez duten kalteak eragin dituela” (Berria); EPG: “Azken batean, egindakoak bueltarik ez zuelako eta herrimina zuelako.” (Xabier Etxabe); ETC: “Ondorioa argia da Lopezentzat: «Espainiako Estatuan demokrazia bueltarik ez duen koma egoeran dago, eta 1975eko eskemetara itzultzen ari da”, “Ez dira gai ulertzeko badutela bide ofiziala, Administrazioaren onespen irmoa duena eta ia bueltarik ez duena“ (Egunkaria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: bueltarik ez izan (Heg.) (herr.) no tener vuelta atrás, no tener vuelta de hoja; Adorez: 0; Labayru: 0.

buelta 4 iz. (Ezezko esaldietan, bueltarik ez izan eta kideko esapideetan). Heg. Lgart. Atzera-buelta. Bueltarik ez duen prozesu batean gaude. Bueltarik gabeko kaltea dakar.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da bi esapide horietan bakarrik erabiltzen bada. Gehitu markak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa buelta eta izan sarreretan.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Lgart.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: “Zaharrenen, ahulenen eta musulmanen heriorako bideak etenik gabekoak dira testuan, "izan ere, ezkilak beti egunsentian jotzen baitu eta orduan diana da, baina eguerdian jotzen badu" barrakoietan giltzaperatzea eta ahulenak, zaharrenak, ez deusenak hautatzea esan nahi baitu eta hautatuek gaseranzko bueltarik gabeko bidaia hastea” (Argia), “Bilduren eta Aralarren ustez, berriz, kanpoko portua bideraezina da ekonomiaren ikuspegitik, eta babestutako naturgune batean bueltarik gabeko kalteak eragingo ditu” Berria); EPG: “Baina, zer, eta elkarri gorrotoa diozuela zabiltzate, gero eta bidezidor estuagoan sartuz, eta bueltarik gabeko egoera bat indartuz"” (Bernardo Atxaga), “Orduan, Azpillagak bueltarik gabeko epaia emango zuen” (Andoni Egaña), “Euskalduna, ez da berez letratu, letratu kondeszendiente baizik, euskaldun iletratuak jada beragandik bueltarik gabeko arroztu eta ergeltegi bateko azienda bezala ikusiko dituena; eta ez sekula letren jostetan eta arriskutan ibiltzeko txirrinta dutenak.” (Patziku Perurena); ETC: “Oso bide malkartsuan sartu gara; atzera bueltarik gabeko bidean....” (Goenkale), “Hasieratik sumatu zen operazio haren bidez bueltarik gabeko ondorioak eragin nahi zituztela” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

buelta 4 iz. (Ezezko esaldietan, bueltarik ez izan eta kideko esapideetan). Heg. Lgart. Atzera-buelta. Bueltarik ez duen prozesu batean gaude. Bueltarik gabeko kaltea dakar.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da bi esapide horietan bakarrik erabiltzen bada. Gehitu markak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa buelta eta gabe sarreretan.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Lgart.

Euskaltzaindiaren Arauak

bueltatu, buelta(tu), bueltatzen. Heg. Lgart. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bueltatu, buelta(tu), bueltatzen

LBeh (2014-04-03): bueltatxo 40: AEK (“Txakurrak azken pixa egin dezan betiko bueltatxoa”), Berria 22 (adib.: “Noizean behin, baina, jaiki eta Euskal Encounterrak eskaintzen dituen bestelako aukerez gozatzeko bueltatxo bat ematen dute”), EiTB 8 (adib.: “Ordiziako azokatik bueltatxo bat emateko eta nezakarien eta abeltzainen produktuak dastatzeko ezin hobea izango da gaurko eguna”), Argia 2 (adib.: “Idaztera eman nituen ia egun osoak, tarteka erosketak egin eta bueltatxo bat ematen nuen”), DiarioVasco 7 (adib.: “Eta alde batera eta bestera negar batean omen zebillen. Sukaldera ere sarri samar egiten omen zuen bueltatxoa”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bueltatxo 33: Berria 3 (adib.: “Afaldu ostean bueltatxo bat ematen du nahi duenak eta bestela logelara, irakurtzera, kartetan jokatzera, telebista ikustera edo lo egitera”), Sonia Gonzalez 7 (adib.: “Gero bueltatxo bat egin zuten Bilbotik”), Iñaki Mendiguren 3 (adib.: “Entzun, utziko al didazu bueltatxo bat ematen horren gainean?”), Iban Zaldua 3 (adib.: “Jardineko landareak ureztatu, eta bueltatxo bat eman zuen inguruetatik”), Joseba Urteaga 2 (adib.: “aita handik bueltatxo bat ematera joaten zen bizikletaz”), Juan Luis Zabala (“baina egonaldia luzetsita inguruan bueltatxo bat egitera joan nintzen”), Agurtzane Juanena (“Bueltatxo bat egitera irten naiz”), Antton Olano (“Egingo al dugu bueltatxo bat, motorra hartuta?”), Fernando Morillo (“ametsen lurraldetik bueltatxoren bat egin ondoren”), Joxemari Iturralde (“Gero bueltatxo bat eman zuen txaletaren atzealdetik”), Unai Iturriaga (“Ondoren betiko erritoak: komunera bueltatxoa, astinaldi xumea, italianarekin enkontrua, dutxa beroa...”), Jon Alonso (“Ez zuen besterik buruan, bueltatxoa eman, distraitu, ideiak ordenatzea”), Joan Mari Irigoien (“Halako lanak hartuta, bueltatxo bat egin behar nuen gutxienez”), Bego Montorio (“komenigarria litzateke zuk beste bueltatxo bat egitea”), Iñaki Iñurrieta (“Boulevardetik, Hernani kalean barrena, Alderdi Ederrera jo zuen, bueltatxo bat emanez”), Koldo Izagirre (“Ferian bueltatxo bat egin eta Azkoitiko Urrategi bailarako Maltzeta-Etxetxora joan izan zen bolada batean”), Koro Navarro 2 (adib.: “bueltatxo bat ematen ari ginen”), Anjel Lertxundi (“Nik nahiago nuen bakarrik, eta taldetik apartatu naiz inguruetan bueltatxo bat emateko.”), Anton Garikano (“bueltatxo bat ematera zihoala esan zuen”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta jasotzekoa osteratxo proposatuarekin batera.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Lgart.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

interj.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

buenosairestar (herritarra).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. bafada / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. bafada (eta buhada, buhako: arautua eta beste bi aski direlakoan).

Euskaltzaindiaren Arauak

Bubalus sp.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean

cf. fular

bufete 1 iz. Tiraderak dituen idazteko mahaia. 2 iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, bufete-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. bulego].

bufete 50; bulego 13282.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bufete 1; bulego 3825.

Debekua bere horretan uztea proposatu da, badirudi ordezkoa bere bidea egiten ari dela, baina ageri dira oraindik bufete gutxi batzuk.

Kategoria

iz.

Maileguaren adiera-erabileremuak, eta ordainak

1 (altzari-mota). 2* e. bulego.

LBeh (2014-04-03): buffet 7: Deia (“Prezioa 162 eurokoa izango da, Madrilgo Silken Puerta del Sol hoteleko egonaldia, buffet gosaria eta azokarako joanak barne”), Consumer 2 (adib.: “Zentzu handirik gabe jatearen beste adibideetako bat buffet itxurako jantokietan gertatu ohi da”), Berria (“egun bateko zeharkaldirako hiru jatetxe mota daude: kartako jatetxea, buffeta eta sandwich taberna”), EiTB (“igerilekura doaz tropelean gosariko buffeta bukatu ondoren”), Argia 2 (adib.: “tabernak, ardo-etxeak, kafetegiak eta buffetak hiriaren auzo guztietan zabaldu ziren”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: buffet 16: Berria (“Gu, hotelean urtean behin ibiltzen garenok, umeen modura portatzen gara, buffet bat edo bi xaboi pastilla dohako ikusi orduko”), Edorta Jimenez 6 (adib.: “Kanpoko lorategietan gonbidatuak ginen, hain zuzen ere, buffet estival delakoaz gozatzera, gonbidapen-gutunak zioenarekin bat”), Jose Morales 2 (adib.: “sekulako mozkorra harrapatzen zuen buffetean eta, horren eraginez, barre besterik ez zuen egiten”), Iban Zaldua 2 (“bazekiten zein hoteletan zeuden buffetik oparoenak”), Patxi Zubizarreta (“kasino bateko buffetera sartu, eta nahi bezainbat -xanpaina barne- kasik hutsaren truke jateko aukera izateak ere harritu egin gaitu”), Joxe Austin Arrieta 2 (adib.: “Gauerdi-ostean buffet hotza izan ohi zen”), Jon Alonso (“goizeko buffet-etik disimuluz ebatsitako fruitu-aleak hasi ziren erortzen nire inguruan”), Mikel Hernandez Abaitua (“ohiko buffeta dago gosaltzeko”). Badira beste adieretako buffet batzuk: Patxi Zubizarreta (“abokatu buffet batean lan egiten duela zabaldu denez”), Matias Mugica (“Bi bezeroetako batek bota zuen esaldi hori eta aldi berean behatzarekin ispiluan ile-hori buruzurituaren irudia seinalatu, buffet mahaiaren atzean”) eta bufet, Xabier Montoia (“familiaren bufeteko kontuetara Hector, haren nahi guztiak betetzen ahalegintzera Begoña”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es buffet / fr buffet: Elhuyar: buffet / Nolaerran: manka, ontzitegi; janari mahai / Zehazki: buffet / Labayru: - / Adorez5000: buffet.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bafada.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Zub.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

hauspoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bafada.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-sa.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

buhame emakumezkoa.

Jatorrizko forma

bu(h)a-, ik. bohatu

Euskaltzaindiaren Arauak

buhatu, buha, buhatzen. Ipar. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

buhatu, buha, buhatzen

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: buia: Cancer pagurus.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: buia: Cancer pagurus.

Euskaltzaindiaren Arauak

buiatu, buia(tu), buiatzen. da/du ad. 'puztu, handitu'.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

buiatu, buia(tu), buiatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

Herr.

Lexemen erregulartasuna

-il/-ill-

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da Herr. markarekin. Horrez gain, builaka sarrera arautuari g.er. marka kentzea komeni da.

Mailak

Herr.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Mailak

Herr.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

builoso (eta bulloso 1) 3: Lek ("Olagizonak #mdash#gaurko industri-langilleen aurrelari izanik#mdash# jende alai ta arro-antxa izan oi ziran; jende zaratatsu, bullosoa; ostatu-zalea, sagardo-edalea"), X. Mendiguren E. ("Traidorea! Builosoa! Komunista! Txuloa!"), X. Mujika ("Aitaren eta amaren artean bazkatu zituzten umeak. Hauek oso builosoak ziren").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Mailak

Herr.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bujia 4, Zientzia eta teknika 1986 (adib.: "Bujiak erregaia pizten du, pistoiari beherantz eraginez").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bujia : AB38 7 (hauetan 1 'bujía: unidad' itzulia; eta b. dezimal, b. berri), HiztEn (1 Autom. leherketa-motoreko pieza...; 2 Fis. Antzina argi-intentsitatea neurtzeko erabiltzen zen unitatea), LurE (Mek. leherketa motorretan, errekuntza eragiten duen txinparta elektrikoa sortzen duen tresna; argi artifizialaren intentsitate banakoa), Euskalterm 4 (hauetan b.-giltza, b.-tapoi) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bujia : ElhHizt (1 Autom. bujía; 2 Fis. unitatea: bujía), HiruMila (bujía), EskolaHE (Mek. leherketa motorretan, errekuntza eragiten duen txinparta elektrikoa sortzen duen tresna; argi artifizialaren intentsitate banakoa), Lur EG/CE (bujía) eta EF/FE (bougie) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal bujía / bougie formen ordainak: argi : HaizeG FB; argi-leku : PMuj DCV (eta argi-toki: candelero); argimutil : HiztHand (candelero), ElhHizt, PMuj DCV (argi-mutil: candelero); argizari : ElhHizt, Lur EF/FE, PMuj DCV (cirio, vela argizagi); bujia : ElhHizt (Autom.; Fis. unidad), HiruMila (auto), Lur EG/CE eta EF/FE; buxia : HiztHand ("buxia, txinparta ziri"); epeiteko : Casve FE; ezkargi : T-L LFB; ezko : Lur EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, PMuj DCV (cirio, vela); kandela : HiztHand (vela), ElhHizt, HiruMila (vela), Lur EF/FE, Casve FE, HaizeG FB (gandela); tortxa : ElhHizt; txinparta ziri : HiztHand (eta buxia); xaro : HaizeG FB, T-L LFB; ziho : Casve FE // Ez dugu aurkitu ap. XarHizt.

Erdaretako formak

fr (DLLF): bougie; en (Collins): vela candle; candelero candlestick; Elec. candle-power; Aut. etc. sparking plug; it (S. Carbonell): candela; Elettr. candela; Mecc. candela; Chir. sonda; de (Langenscheidts): Kerze; Phys. Kerze; Aut Zündkerze; 3 Med. Bougie.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du (es bují­a / fr bougie), eta, "j" letraren ahoskapenak sor ditzakeen arazoak aitortuz, onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, "iz. Autom." markak dituela.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

j.

Euskaltzaindiaren Arauak

bujumburar (herritarra).