OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

deribagarri 4, Kalkulua (adib.: "Pentsa dezagun [...] funtzioa deribagarria dela [...] tartean, hau da, tarteko puntu bakoitzean"), "[...] tartean deribagarria den f [x] funtzio batek tarte horretan gorantz jotzen badu, bere deribatua tarte horretan ez da negatiboa")

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

deribagarri : AB38 3 (hauetan funtzio d.), HiztEn (Mat. deriba daitekeena), Euskalterm 2 (Mat. hauetan funtzio d.); deribagarritasun : Euskalterm 1 (derivabilidad, eratorgarritasun sinonimoarekin) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

deribagarri : ElhHizt eta HiruMila (Mat. derivable) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Mat.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Mat., Elektr., etab. #mdash# baina Hizkl. eratorpen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 32 (Argia 1, Berria 2, Elkar 1, Consumer 13, Laneki 13, UEU 2); ETC 50

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: dermatologiko 1 adj. Med. dermatológico -ca. / NolaErran: dermatologia- – dermatologiko dermatologique.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ezaguna eta erabilia. Sartu dagokion markarekin.

Jakite-arloak

Med.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Naf.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-s.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

derrefente G 2 (Ag G); derrepente G 9 (Cb Eg II, Arrantz, Noe, PE, Ud, EusJok, Balad 2, Uzt LEG I); terrepente L 2 (Zerb Azk; eta OEH argitaratuan beste 1: Egunaria, ap. DRA); derrepenteko G 1 (Goñi); derrepentian G 3 (Arrantz, PE, Tx B I). OEH argitartuan beste 3 terrepentean (Dv) eta terrepentian 1 (Herr 13-4-1961).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

derepente B 1 (Gure Erria 1957); derrefente EB 3 (Azurm 2, J.M. Zabaleta); derrepente 5: B 1 (Osk Atorra); EB 4 (M. Ugalde, J. Zabaleta, J.A. Arrieta, J.J. Zabaleta); derrepentean EB 3 (A. Eguzkitza, J. Landa, A. Urretavizcaya).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

derrepente : DFrec 1, AB38 1, AB50 1; derrepenteko : Euskalterm 2 (hauetan d. heriotza 1); derrepentezko : AB38 1. Ez dugu aurkitu ap. HiztEn-LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

derrepente : EuskHizt; derrepentean : EuskHizt (AS); terrepenki : Lh DBF; terrepente : DRA; terrepentian : Casve EF (terrepentean), Lh DBF, HaizeG BF, DRA. Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, PMuj DVC.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Heg. (batez ere). Ik. bat-batean

Kategoria

adlag.

Mailak

Beh. (bai Ipar. eta bai Heg.).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DERREPENTEAN (terrepentean Dv). De repente, de pronto. "Terrepentian, betbetan, tirripiti-tarrapataka" Alth in Lander RIEV 1911, 169. Agortasuna eta alharguntasuna, horiek biak terrepentean eta egun batez ethorriren zaizkin gainera. Dv Is 47, 9. Egizu nigar [...]; zeren terrepentean ethorriko baita xahutzailea gure gainera. Dv Ier 6, 26 (Ol sostean, Ker berealaxe). Ene etxolak terrepentean, ene larru-olhak bat-batean xahutuak izan dira. Ib. 4, 20. Bengantzak zeukan ate zabala / derrepentian itxi zan. PE 28. Egon arren denbora / kalman eta klaro, / derrepentian txarra / sartutzen bazaio, / galtzen dira egin arren / makiña bat saio. Arrantz 93. Anai Iñaxio, etzazu pentsa / derrepentean iltzia. Auspoa 39, 115. Rápidamente, enseguida. Makillarekin golpia tira / lendabiziko itzetik; / dudarik gabe asiko ziran / derrepentian iltzetik, / bañan oraindik bizi omen da / egun ortako gaitzetik. Tx B I 179. Igaran igantian 12 ehün jentek Maria Madalenako bidia hartü die, izigarriko terrepentian. Txapelaren benedikatzia zen. Herr 13-4-1961, 3.

derrepentean 60: Deia 2, Berria 19, EiTB 17, Jakin 5, Argia 9, Erlea 3, DiarioVasco 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

derrepentean 37: Berria, Joseba Sarrionandia, Patxi Iturritegi, Joxemari Iturralde, Iban Zaldua, Pello Zabala, Karlos Linazasoro, Itxaro Borda…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-n librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa dagozkion markekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa derrepente sarreran, baina, derrepente sarrera arautuak bezala, Heg. eta Beh. markekin.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Euskaltzaindiaren Arauak

derrigor Heg. h. baitezpada, nahitaez / AS: derrigorrean Heg. h. behartuta; derrigorrez* e. derrigorrean; derrigorre(z)ko Heg. h. baitezpadako, nahitaezko.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Heg. Ik. nahitaez

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

derrigorrean

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. h. behartuta.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

derrigorrean: Etxba Eib, Elexp Berg, fB Olg (3), Ud, Ldi IL, ABar Goi, Bilbao IpuiB, Basarri, Arti Tobera, Vill Jaink, Alzola Atalak, Uzt Sas, MIH.; derrigorrez : Txill Let, MAtx Gazt.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

derri(g)orrez forma da nagusi, 31 agerraldirekin (B: 1; G: 3; EB: 20; EgAs: 17); derri(g)orrean 5 aldiz azaldu da (G: 2; EB: 2; EgAs: 1).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

AB38: derrigorrez (6 testu); AB50: derrigorrez (9), derriorrez (1); LurE:derrigorrean, derrigorrez; HiztEn: derrigorrez .

Euskaltzaindiaren Arauak

derrigorrez* e. derrigorrean.

Lexema baztertuaren ordaina

derrigorrean tradizioan oinarrituagoa da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

derrigorrezko: fB Ic I; SM Zirik; Arti Tobera; derrigorreko: fB Ic I; derriorreko: Bilbao IpuiB; MEIG VII; MEIG I.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ia ager. guztiak EB-EgAs.etakoak dira: derrigorrezko da nagusi, 68 ager.ekin (EB-EgAs.); derriorrezko 6 ager: EB 4; G 2 (Labayen, Antonio Maria. Teatro osoa euskeraz. II.; Artola. Itzaren Liturjia Igandean.); derriorreko EBko 3 ager.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: -; AB38:derrigorrezko 9; derriorreko 2; derriorrezko 1; derrigorrezko emigrapen 1; derrihorrezko 1; derriorreko elementu 1; derriorrezko eskala 1; AB50: derrigorrezko 9; derriorrezko 2; Euskalterm: derrigorrezko 38; LurE: derrigorre(z)ko (s.u. derrigor); HiztEn:derrigorrezko.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. h. baitezpadako, nahitaezko.

Zerrenda osagarriak

BarnErrot: "Derrigorrezko dirubilketa agentzia: Agencia ejecutiva" / "Derrigorrezko Dirubilketa Kudeatzeko Bulegoa: Negociado de Gestión Ejecutiva / "Derrigorrezko dirubiltegia: Recaudación ejecutiva" / HezkAdmin: obligatorio, preceptivo / derrigorrezko bigarren hezkuntza (DBH): HezkAdmin: educación secundaria obligatoria (ESO) / derrigorrezko bigarren irakaskuntza: HezkAdmin: enseñanza secundaria obligatoria / derrigorrezko eskolatze: HezkAdmin: escolarización obligatoria / derrigorrezko hezkuntza (DH): HezkAdmin: educación obligatoria (EO).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

derrigortasun (eta d.-egun 3, d.-epe 1) 15: Hizkuntza/7/OHO ("garbi azaltzen dute publizitateari buruzko oraintxe publikatu izan den arauaren derrigortasuna"), GAO 1991 eta 1996 2 ("Euskarari dagokionean 1 hizkuntz eskakizunak eskatutako mailaren arabera, lanpostu honetarako derrigortasunik ez duena", eta izenburu batean, "3. artikulua. Indarrean irauteko baldintzak. [...] 4. artikulua. Derrigortasuna"), A. Iñarra ("olerki munduan batasun tematikoaren derrigortasunak ez du narraziogintzan bezain hertsia izan behar"), HezkSaila Txostena 1994 ("Hezkuntza-sistemari orokorrean eta ikastetxeei bereziki dagokion Hezkuntza-Ikuskaritzaren erantzukizunak ez du ikastetxeen beraien autoebaluazioa egiteko derrigortasunik deuseztatzen"), E. Arana ("pribilejioz ari garenez, Titularretan zein Hasierako Aipamenean Ikutu politikoaren derrigortasuna baieztatu daiteke"), EHAA 1995 7 (adib., "Gainerako kasuetan, 3 urte izango dituzte berehalako derrigortasuna duten HE2ko lanpostuetara sartzen badira, eta 5 urtekoa, derrigortasun atzeratuko lanpostuetara sartzen badira", "irakaspostuetarako hizkuntza-eskakizunak eta derrigortasun-egunak zehazteko irizpideak", "3 urtetako epea izango dute lanpostuaren hizkuntza-eskakizuna egiaztatzeko, eta derrigortasun-epe atzeratua duten lanpostuetara sartuko balira, dagokion lanpostu-zerrendan finkatzen den epea izango dute"), BAO 1998 2 ("Kapitulu horretan, balizko hiru kasu jaso dira, hirurak zenbait errenta, inolako etekinik ematen ez dutenak direlarik ere, zergaren oinarri zergagarrian sartzeko lege bidezko derrigortasuna dutenak", "Aitorpena aurkezteko derrigortasunaren muga").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

derrigortasun : Euskalterm 1 (derrigortasun-datarik gabeko eskakizun) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

derrigortasun : HiruMila (necesidad, obligatoriedad) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

derrigortasun 10: Mikel Peruarena 2, Xabier Lasa 2, Jon Rejado, Mari Karmen Garrido, Iñaki Lasa 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: derrigortasun 54: Berria 50, Joseba Zulaika, Jokin Urain, Filosofiako gida, Joxe Azurmendi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, osaera okerrekoa denez

adlag. + -tasun osaera, bidea egina duten formak gorabehera, ez da indartzekoa eratorri berrietan.

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

Osaeraz oso egokia izan ez arren (adlag. + -tasun; cf. maiztasun), oso erabilia da.

Zerrendako eratorri desegokiaren ordez ematekoa

Ik. derrigorrezkotasun.

Atzizkien araberako erabakiak

-tasun adlag.ekin.

Euskaltzaindiaren Arauak

derrigortu, derrigor(tu), derrigortzen. Heg. du ad. h. behartu.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

derrigortu, derrigor(tu), derrigortzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu derrigortze formarik.

derrigortze 19: Berria 5 (“Lagun horiei guztiei derrigortze delitua egozten diete, eta larunbatean epaituko dituzte Gasteizen”), Deustuko Unibertsitatea 5 (“Horrela ere, alderdiek, arazo guztien jakitun izanik, behar bezala prestatu ahal dituzte egozketa- eta akusazioak edo defentsak egin ahal dituzte fede eta askatasun osoarekin, derrigortzerik gabe, ezta derrigortze moralik ere”), Elkar 2 (“Baina, bortxa eta derrigortze kontuak ahotan hartzen ditugunean, komeni zaigu gogoan beste gauza bat ere ondo iltzaturik edukitzea: alegia, frantsesaren egungo erabilera Iparraldean ez dela berezko hizkuntza bilakaera baten ondorioa, bortxazko eta derrigortze politika jakin baten emaitza baizik”), Consumer (“Grabazioa bertan esku hartzen duten pertsonetako bat egiten badu, ez da inoren intimitaterako eskubiderik urratzen, protagonistek beren sentimenduak inolako derrigortze edo hertsapenik gabe azaldu badituzte”), Espainiako Gobernua (“Delitu gisa zigortuko dira, berebat, edozein motatako derrigortze arinak eta mehatxu arinak, arestian aipatu emakumeen aurka gauzatu badira”), Gomylex 4 (“Edozein modutan ere, KZren 73. bi ondorio atera daitezke: lehenik eta behin, adostasunaren akatsak zehazten dira horiek ukitzen duten erakundea kontuan hartuta; hori dela bide, okerra eta derrigortze zein beldur larriak bakarrik dira ezkontza adostasunaren akats. Hurrenik, akats horiei buruzko arauketa zorrotzagoa da”), Laneki (“Akzio aztoratzaile batekiko zenbat eta derrigortze gutxiago eta erantzukizun handiagoa sentitzen dugun, disonantzia handiagoa izango dugu”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu derrigortze formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ekintza adierazteko bestelako eratorririk ez dago, eta erabili da gainera. Jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

derbitxe 7: Berria 1 (“Dantzaren laguntza izango dute gainera, bi dantzari derbitxe girobago jira-biraka jardungo baitira obretako batzuen emanaldian.”), EiTB 4, Argia 1, DiarioVasco 1; derbixe 1: Berria (“Bost alfonbra eta derbixez jantzitako hiru lagun horiek arduratuko dira gaur Bergarara bildutako haurrei zein helduei barre eginarazteaz.”); ez dugu aurkitu dervixe formarik

Beste (edozein) iturritako erabilerak

derbitxe 7: Fernando Rey 4 (“Aretoan bi bey kurdu zeuden, Ismail Aga - jabetzen administratzailea - eta bi guardia, baita lur urrunetatik iritsitako derbitxe batzuk ere.”), Patxi Zubizarreta 2 (“Aurreko eguneko derbitxe persiarrak agertu zirenean, Ala Al-Dinek esan zien:”), Joan Mari Irigoien (“Zeren Rumi poeta sufiak eta haren derbitxeek bezala, astean behin-edo, bere dantza errituala egiten baitzuen Emmanuelek ere, soineko zuri behe-zabal bat jantzirik, jira eta bira, jira eta bira, estasian bezala”); derbixe 2, Xabier Olarra (“Apaiz nahiz derbixeak honelaxe dio: // "Jauna!, esku-ezarpen hau dela medio // lur eta diru hauek behin eta betiko // izan bitez guztiak zure elizarako”); Ez dugu aurkitu dervixe formarik.

dervixe

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta erabilia.

Txostenaren laburpena

"des- + euskal forma" osaerakoak landu dira, ez osorik mailegatuak: desabantaila, desabantailatsu, desados, desadostasun, desagerketa, desagerpen, desagertze, desakordio, desakort, desakortasun, desalojamendu, desalojatu, desamodio, desarauketa, desarranjatu, desarratu, desatalkatu, desatsegin, desbaliapen, desbaliatu, desbidaketa, desbidatu, desdoitu, desenplegu, deseraiki, deseraketa, deserdiratzaile, deserdiratze, deserrepresio, deserri, deserrirapen, deserriratu, deserritu, deseskegi, desestali, deseuskaldun, deseuskaldundu, deseuskalduntze, desfaboragarri, desfaboratu, desgisa, desgizon, desilbaindu, desjarraitasun, deskabal, deskomekatu, deskontziente, deskulturatu, deskuraiatu, deskutsatu, deslekumen, deslekutu, deslekutze, deslotu, deslotura, desmezu, desmihiztatu, desmuntagarri, desohiz(ko), desorgindu, desorginkeria, despopulatu, destenore, desturditu, desusuko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

desabantailla : SP Phil; desamorio : Ax, LE Matr4; desamore : LE Ong; desarrañatu : ETZ, Gazte; desarranjatu : Herr 8-12-1960; desarratu : Harb, Ax; desbaliotu : Lf ELit; desbalitu : Herr 12-1-1956; desbidetu (ik. bere lekuan); deserri : Mb IArg I, Cb Eg II, Cb CatV, AA I, Arr GB, JFlor, Arti MaldanB, MEIG, Ezale 1899; desherri : Azurm HitzB (eta corpusean gainera, Dv LEd); desherripen : Dv Ez 1,2, Dv Mt 1,12; desherripen iri : Dv Mt 1,11; deserriratze : MEIG; deserrite : CatBurg; deserritu : Mg CC, Gco I, AA II, Añ MisE, Otag EE 1881b, Arti MaldanB, CatOiq, Cb Eg II, Lf ELit, Izt C, JFlor; desherritü : Egiat; desherritu : Dv Ez 12,11, Arb Igand, Dv LEd; desestali : Egiat; MEIG; desgisatu : Lç 2, Tt Onsa, Gy, Abraham I 59; desgizondu : Arb Bok; desgizongarri : SoEg Herr 27-7-1961; deskomekatu : Arti Ipuin; deskulturizatu : MEIG; deskoraiatü : Mst III; deskuraiatu : TB Eph 3,13; desleku : MEIG; deslotu : TB Lc 13,15s, CatS (deslotü); deslothu : HeH Lc 1,64, HeH Mt 16,19, ECocin, Arb Igand, Iratz, Mde HaurB; desmezu : Barb Leg; desnaturatu : Tt Onsa, Etch (-tü); despoblatu : Gy; despopulatu : Mde Pr; destenore : Etch, Laph, Elzb Po, Dih MarH, MEIG.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira gehien-gehienak: desabantail 2 (A. Martinez, ZArg 1978); desabantaila 10 (K. Altonaga, Elhuyar 2, J.M. Mendizabal, J.M. Torrealdai 4, Informatika Atlasa, Beasain); desabantailtsu 1 (X. Kintana); desados 1 (U. Larramendi); desadostasun 2 (ArrPress 1989, X. Letona); desager- (ik. bere lekuan); desakordio 6 (Egoeraren definizioa 5, Egin 1977); desakort 2 (P. Arregi); desakortasun 1 (Etxde); desalojamendu 2 (J.L. Agote); desalojatu 1 (Hemen 1989); desamodio 3 (A. Lasa); desarauketa 1 (M. Gartzia); desarratu 2 (Fisika 1990); desarrañatu 1 (A. Arkotxa); desarrinjatu 1 (J. Casenave); desatalkatu 1 (X. Mendiguren B.); desatsegin 3 (UZEI, J.M. Irigoien, I. Mendiguren); desbaliapen 1 (Oihenart Taldea); desbaliatu 6 (X. Mendiguren B., G. Ansola 3, R. Garate, Etxde); desbalitu 1 (G. Ansola); desbid- (ik. bere lekuan); desdoitu 1 (K. Fernandez); desenplegu 8 (Txostena 1978, UZEI 3, EGA 1984 2, EMBOroi); deseraiki 1 (MarrazTekn); deseraketa 1 (M. Aramendi); deserdiratzaile 1 (UZEI); deserdiratze 3 (UZEI); deserrepresio-prozesu 1 (Biologia orokorra); deserri 4 (Literatura/3; A. Zelaieta, Txill, X. Mendiguren B.); deserrirapen-area 1 (UZEI); deserriratu 2 (P. Urkizu, A. Berasategi); desherriatu 2 (A. Lasa); deserritu 1 (SM); desherritu 1 (Hitz 1974); deseskegi 2 (P. Sastre, A. Juaristi); desestaldu (J. Gorostiza); desestali 5 (Fisika 1990 2, J. Kalzada, LMuj, UZEI); deseuskaldun 1 (Azurm); deseuskaldundu 1 (EuskEgoeraIpar); deseuskalduntze 1 (Hitz 1974); desfaboragarri 4 (Gipuzkoako Ekonomia 2, UZEI, X. Kintana); desfaboratu 1 (M. Navarro); desgisa 1 (Azurm); desgizon 1 (Egin 1977); desilbaindu 1 (VozEusk 1984); desjarraitasun 1 (J. Jauregi); deskabal 2 (P. Berasategi); deskomekatu 3 (Karmel 1970; A. Zelaieta); deskontziente 1 (X. Kintana); deskulturatu 1 (Habe); deskuraiatu 2 (A. Arkotxa, M. Heguiaphal: "deskuaja"); deskutsatu 5 (J. Agirre 4; Ingurunea/OHO); deslekumen 1 (LMuj); deslekutu 2 (I. Irazabalbeitia, Kimikako Problemak); deslekutze 3 (I. Irazabalbeitia); deslotu 9 (Lf 2, L. Etxezaharreta; HiztGizarte/II, UZEI, Txill, NZ, Bitez, A. Ugidos); deslotura 2 (LMuj, G. Nazabal); desmezu 1 (Barb Leg); desmihiztatu 1 (OrdenadoreP); desmuntagarri 1 (Arrantzaria); desohi 1 (M. Azurmendi); desohizko 1 (F. Rodrigez); desorgindu 1 (X. Galarreta); desorginkeria 2 (X. Galarreta); despopulatu 3 (Gizarte/OHO, Oihenart Taldea, ESB Programa); destenore 1 (Ox); desturditu 1 (M. Eguiaphal); desusuko 1 (P. Urkizu).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: desabantail 1, desagerbide 1, desagertze 14, desakordio 2, desarramendu 1, desatsegin 1, desdoipen 1, desenplegu 1, desenpleo 1, deserriratu 2, desespainoldu 1, deseuskaldun 1, deseuskaldundu 6, desgizon 2, deskulturizapen 1, despopulatu 1 // AB38: desabantail 5, desabantailtsuki 1, desarratu 1, desakordio 1, desarratzaile 1, desdoikuntza 2, desdoitu 2, deseraiki 1, deseraikigarri 1, deserdirapen 1, deserriratu 2, desestali 2, deseuskaldundu 1, deseuskalduntze 2, desjarraitasun 5, desjarrai 1, deskutsaketa 1, deslekutu 1, deslekutze 2, deslotu 2, desmuntagarri 1, despopulatze 1, despopulaketa 1 // AB50: desagerketa 2, desagertze 2, desakordio 5, desatalketa 2, desbaliatu 1, desenplegu 9, deserdiratu 1, deserri 1, deserritu 1, desestali 2, deseuskaldundu 1, desgizatu 1, desjarrai 1, deslotu 1, despopulatu 1 // HiztEn: desabantaila, desadostasun, desakordio, desalojatu, desamodio, desarratu, desasperenketa, desatsegin, desbalioztapen, desbidatu (Ik. desbideratu), desbidazio (Ik. desbideraketa), desdoikuntza, desdoitu, deseman, desenplegu, desenkusa, desenkusatu, deserri, deserriratu, deserritu, desestali, deseuskaldundu, deseuskalduntze, desgisatu, desjarraitasun (Ik. ezjarraitasun), deslekutu, deslotu, deslotura, desmuntatu, despopulaketa, despopulatu, despopulazio, destenore // LurE: desarau (AS: desaraueko), deserri, deserriratu, deserriratze, deserritu, deserritze, desestali, desestaltze, deslotu, deslotze, destenore, desugertu, desugertze. // Euskalterm: desabantaila 2, desadostasun 6, desadoste 1, desagertze 3, desagerpen 3, desakordio 2, desakortasun 2, desakordatu 1, desalojatu 2, desarau 6, desarauketa 3, desarautu 1, desaurrezki 2, desaurreztu 1, desbaliotu 1, desbaliotze 1, desbalioztagarri 1, desbalioztapen 2, desbalioztatu 2, desbidatu 1, desbideratu 2, desdoitu 2, desdoikuntza 2, desdoiera 1, desenplegatu 1, desenplegu 24, deseraikuntza 2, deseraiki 2, deseraikigarri 4, deseraikitzaile 1, deserriratze 1, deserritu 1, deserriratu 2, deserrirapen 2, desestaltze 1, desfaboratu 3, desfaboragarri 5, desgaitu 5, desgaitze 2, desgaitzaile 2, desjarraitu 7, desjarraitasun 5, deskulturatu 1, deskulturazio 1, deskulturizazio 1, deskutsatu 1, deslekuketa 1, deslekutu 1, desmihiztatu 1, desmuntatu 1, desmuntaia 1, desmuntaezin 1, desmuntagarri 7, desmuntaketa 1, despopulazio 3, despopulakuntza 1, despopulatu 1.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: desabantail / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Txostenaren laburpena

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: desacuerdo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

desafia, desafiatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Mailak

Beh.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: desafiatzaile "Celui qui défie, qui menace" Dv.

LB: 76, ETC: 181 (Literaturan 80).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: desafiatzaile iz./izond. desafiador, -a; amenazador, -a; Adorez: desafiatzaile: iz. eta izond. desafiador/ra, Labayru 0, NolaErran: 0.

desafiatu, desafia, desafiatzen du ad. Beh. Erronka jo, desafio egin. Munduko hiru pilotari hoberenak desafiatu zituen.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

desafinatu 1, Sor Gabon ("Ixooo mutillak!! Inaxiyok desafinatzen dik").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

desafinatu 1, Napartheid 1996 ("eszenatokira igo eta kitarra desafinatzen zidaten"); desafinazio 1, Musika/6 ("Ez da egingo garai bateko "soinu" eta "hotsaren" arteko bereizketarik. Hau da, afinazio eta desafinazio ziur bateko musika-tresnen artekoa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desafinatu : AB50 2, HiztEn, Euskalterm 1; desafinazio : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

desafinatu : HiruMila (desafinar), Lur EG/CE (desafinar) eta EF/FE (désaccorder, chanter faux); desafinaketa : HiruMila (acción de desafinar) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ik. BAgiria (2001-05-25): "honela emango da: afinatu Mus. Heg. h. tonuan jarri, aurrindu. Eta desafinatu Heg. h. tonua galdu, tonutik irten. Akordatu eta desakordatu ere modu bertsuan sartuko dira Ipar. markarekin eta hobeste zeinua emanaz, goian bezala".

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

desafina, desafinatzen.

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. tonua galdu, tonutik irten.

Aditz-erregimena

du ad.

Jakite-arloak

Mus.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: desafio egin, desafioka.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: desafioa bota ; eta desafioka AS sarrera bihurtuz, -ka osaerako beste adlag.ak bezala.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

desafio egin, desafioka

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS; azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

bota: -a.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

desafio sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu desagerketa, desagerpen, desagertze formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira guztiak: desagerketa 7 (M. Pagola, M. Gartzia 2, I. Zaldua, Egin 1989, Herria 2000 Eliza 1988); desagerpen 17 (J. Sudupe, Gipuzkoako geografia, I. Irazabalbeitia, K. Altonaga, NZ/BBB1, J.A. Fernandez 2, I. Uria, V. Cortes, J. Sudupe, M. Aizpurua, J.A. Berriotxoa, A. Martinez 2, KultUrtekaria 1989, A. Albisu, Hemen 1986); desagertze 8 (N. Azurmendi, NZ/BBB1 3, Zinetika eta "desagertze-abiadura" 2; Hemen 1989 "desagertze bide").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desagerketa : AB38 1, AB50 2; desagerpen : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 3 (hauetan udalerri-d.); desagertze : DFrec 9, AB38 1, AB50 2, LurE, Euskalterm 3.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

desagerpen : ElhHizt, HiruMila; desagertze : EuskHizt, HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

desagerketa iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, desagerketa-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. desagerpen; desagertze].

desagerketa 111; desagerpen 1148.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

desagerketa 46; desagerpen 108.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ez da osaera okerrekoa, baina oraindik erabiltzen denez, debekua mantentzekoa izan liteke.

Oraingoz bakarra aski da

Ik. desagerpen, desagertze.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-pen/-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: desaparición

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pen/-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

desagerrarazi, desagerraraz, desagerrarazten. du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

desagertu, desager, desagertzen. da ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

desagertu, desager, desagertzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-pen.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ik. Euskaltzaindiaren erabakia s.u. afinatu, BAgiria (2001-05-25): "honela emango da: afinatu Mus. Heg. h. tonuan jarri, aurrindu. Eta desafinatu Heg. h. tonua galdu, tonutik irten. Akordatu eta desakordatu ere modu bertsuan sartuko dira Ipar. markarekin eta hobeste zeinua emanaz, goian bezala".

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

desakorda, desakordatzen.

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. tonua galdu, tonutik irten.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Jakite-arloak

Mus.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

desakraliza, desakralizatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

desakralizatu 1, Egin 1979 ("balore hauek, gaur egun desakralizatuak, behar bada indarberritzea ere interesgarria egingo zaigu"); desakralizazio (eta d. bildur 1) 4: M. Amundarain 2 ("Hori egi biurtzen dan araberan ez legoke sakralizazio edo desakralizazio bildurrik", "Batzuentzat hori desakralizazioa litzake"), Arte modernoa 2 ("Bere azken ondorioetaraino darama arte lanaren desakralizazioa", "Obraren desakralizazioak [...] arazo larriak sortzen ditu artearekin batera kritikak izango lukeen zeregina ulertzeko orduan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desakralizatu : DFrec 1 (J.M. Torrealdai: "dena desakralizatuz zihoan artean...") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

desakralizatu : Vill KFedea 261: "Berez profanoa dena, bidegabeki sakralizatu baldin bada, desakralizatu nahi izatea, ulertzekoa da. Baina bere baitarik sakratu dena, desakralizatu?".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

LBeh (2013-06-10): desaktibatu : Elhuyar 4 (adib.: “zelulen garapenean parte hartzen duten RNA-molekulak sekuentziatu dituzte, eta hortik ondorioztatu dute zer proteinak aktibatzen edo desaktibatzen dituzten geneak zelula garatzeko bidean”), Consumer 5 (“baina flasha ezin desaktiba daiteke, konektatuz gero”), Berria 22 (adib.: “Urte batzuetan erdi desaktibaturik egon ondoren, indartsu ageri da berriro”), EiTB 39 (adib.: “Eusko Jaurlaritzari "greba desaktibatu nahi izana" leporatu diote”), Argia 28 (adib.: “1990etik aurrera, lokartu egin zen langile klasea, desaktibatu, eta harrezkero, ez dauka proiekturik”), DiarioVasco (“beraien itxaropena desaktibatzeko helburuarekin”). // desaktibatu 382: Aizu 3, Argia 53, Berria 70, Deia, DiarioVasco 2, EiTB 79, Elhuyar 10, Elkar 10, Erlea, Consumer 13, Espainiako Gobernua, Goiena 3, Jakin 3, Laneki 130, UEU 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: desaktibatu : Berria 21 (adib.: “Mobilizaziorako gaitasuna desaktibatzea”), Herria (“FSE segurtasun indarrak desaktibatuz”), Irene Aldasoro 7 (adib.: “Bulkada bakoitzaren ondoren, nerbioa desaktibaturik geratzen da segundo baten milaren batean”), Iñigo Aranbarri 3 (adib.: “Izan zen ondorengo urteetan Liejakoa baino gertaera odoltsu eta gaitzagorik, aditz berri hura desaktibatu zuenik”), Joseba Zulaika 2 (adib.: “Subjektu politiko hori desaktibaturik eta amaitzear dagoela esan nahi du su-etenak”), Karlos Zabala (“bertan desaktibatzen zen nire G puntua”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es desactivar / fr désamorcer: Elhuyar: desaktibatu / Nolaerran: indargabetu; zapartatu gabe baretu/itzalarazi/ito / Zehazki: indargabetu, pizgailua ezeztatu, desaktibatu / Labayru: desaktibatu / Adorez5000: indargabetu, desaktibatu, pizgailua ezeztatu.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

indargabetu araua da.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Ez dago maileguaren premiarik, aski baita indargabetu arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, jasoa dago hiztegi orokorretan eta, gainera, aktibatu araua da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 45 (Argia 4, Berria 6, DiarioVasco 1, EiTB 2, Elhuyar 10, Elkar 3, Euskaltzaindia 3, Jakin 3, Laneki 8, UEU 5); ETC 135

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: desaktibazio iz. (Med.) desactivación / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // ZTHB-Kim: desaktibazio / Euskalterm: desaktibazio (Kim.), katalizatzaileen desaktibazio (Kim.), desaktibazio-bide ez-erradiatzaile (Industria).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da desaktibatu arautuarekin egin den bezala.

Txostenaren laburpena

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 37 (Argia 3, Berria 1, Deustuko Unibertsitatea 2, UEU 31); ETC 47

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: desamortizatu du ad. desamortizar / Adorez: desamortizatu du ad. desamortizar / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

desamortizazio forma jasoa dago lehendik eta, beraz, zentzuzkoa da aditza ere gehitzea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

desamortizaketa 1, Azterketa Historikoak/1 ("Erdipurdiko jabe hauek, errentak gaurkotu gabeak, maiz zorpetan, ezin litezke gerta desamortizaketaren onuradun"); desamortizazio 3: OñatiLib ("Sasoi honetako politika liberalak desamortizazioaren lur-salmentak, herri-lur eta basoen eskuratzeak, hitz batez, jabego pribatuaren nagusitasuna dakartza"), RIEV 1983 ("Javier M.ª Donezar jaunak: Ekonomia, finantza eta desamortizazioa"), I. Galarraga ("Zabaldurak, geltokiak eta desamortizazioa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desamortizaketa : DFrec 1; desamortizapen : DFrec 1, AB38 2; desamortizazio : DFrec 2, AB38 1, HiztEn, LurE (Desamortizazioa), Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

desamortizazio : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE (Desamortizazioa) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdaretako formak

fr (DLLF): désamortissement, action de désamortir; en (Collins): disentailment (Hist Esp) sale of Church lands; it (S. Carbonell): Giur. alienazione o messa in vendita (dei beni di manmorta) // de (Langenscheidts): ez dugu aurkitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Hist.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

desanbiguazio forma aztertzean proposatua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 42 (Elhuyar 5, Euskaltzaindia 2, UEU 35); ETC 82

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Erdaretako formak

es desambiguar, desambiguación / fr désambiguiser: Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // Euskalterm: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, baina izenarekin batera aditza ere sartzekoa da.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Pol., Admin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu desanexio , desanexionatu formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

desanexio 2, J. Zabaleta ("Pentsatzen zuten behin lehentasunezko helburua #mdash#desanexioa#mdash# lortuz gero, jadanik udalerri independente bezala eta aurrekontu propio batez zuzkituta, ekin ahal izango ziotela Astigarragak aspaldiko urtetatik arrastatu ohi zuen zerbitzu, ekipamendu, eta abarren gabezia konpontzeari", "Behin zentzu honetako erantzunak lortuz gero, plantea zitekeen desanexioaren posibilitatea, baina inoiz ez lehenago, Astigarraga ez zela gauza izango uste bait zuten gisa horretako enpresa bati berak bakarrik ekiteko"); desanexionatu 4: Biztanleria 1975-80 ("Udalerri desanexionatuen kasuan, ordea, ezin desagregatu izan da informazioa, eta horregatik zeroan agertzen dira hauek"), EUSTAT 1996 3 (adib.: "Arazo hori ebazteko, kopuru guztiak desanexionatutako udalerrietarako kalkulatu dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desanexio : Euskalterm 1 (Pol.) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE // 'desanexión, desanexionar' itzulitako besteak: banandu : Euskalterm 1 (banandutako udalak), iareikuntza : AB50 5; iare utzi : AB50 1.

Sektore jakin bateko informazioa

Ez ditugu aurkitu Admin. eremukoetan (AdmProz, EurItun 1998, HezkAdmin, LHH, LurraldeAntol, TokiJaurb).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

desanexión: desanexio (HiruMila) // Ez dugu desanexión, desanexionar formen ordainik aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Vox es-eu, Casve FE, HaizeG FB, T-L LFB, PMuj DCV.

Erdaretako formak

fr (DLLF): désannexer, désannexion // Ez ditugu aurkitu ap. en (Collins), it (S. Carbonell), de (Langenscheidts).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

desanexiona, desanexionatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Jakite-arloak

Pol., Admin.