Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: desohore izan , desohorezko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib.

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

desohore sarrerari dagokion azpisarrera.

Aditz-erregimena

da/du/zaio ad.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

desohore sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

desondra : Añ EL; fB Olg; AB AmaE; des(h)onra : Cap; Mb IArg I; Cb EBO; LE Urt; Mg CO; AA II; AA III; Arr GB; Av AsL; AzpPr; Basarri; desondre : FLV 1988; desondragarri : fB Ic II; Izt C; Noe; des(h)onragarri : LasBer; Mb IArg I; Cb EBO; CrIc; Añ MisE; AA II; Arr GB; AzpPr; EusJok; tresonragarri : Arr GB; desondra(t)u : Lç Lc 22; EZ Man I; fB Ic I; Izt C; Ur MarIl; des(h)onratu, desonradu : Cap; Mb IArg I; LE Prog; LE Urt; Arr GB; Aran SIgn; Tx B I

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

guztira, - ondra -dunak dira nagusi, 30 ager.ekin; -onra- dunak 18 aldiz agertu dira; EB (eta EgAs) ere -ondra- dunak dira hedatuenak, 15 ager.ekin; -onra- formakoakbitan agertu dira

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: (des)ondra (1), ondradu (4), ondratu (1) eta ondroso (1); AB38:ondradu (1); AB50:ondradu (1), ondratu (1), ondragarri (1).

Euskaltzaindiaren Arauak

h. desohore.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. desohore

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Bigarren mailako oinarriaren eratorrien ordez ematekoa

Ik. desohoragarri.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Bigarren mailako oinarriaren eratorrien ordez ematekoa

Ik. desohoratu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

onest (+ honest, honestatxo, honestki) da nagusi IE. 48 ager. jaso dira: Bko9 (JJMg BasEsc, Mg CO, Añ GGero), Gko 1 (Mb IArg I), IEko 38 (Lç, Volt, SP Phil, Tt Onsa, He Gudu, Mih, CatLan, Arb Igand, E, Tt Arima, Dh, Barb Sup, Casve SGrazi); (h)onestu (+ onestubaga): 11 ager.: Bko 10 (JJMg BasEsc, Añ GGero, fB Olg), Gko 1 (Mb IArg I); honesto (+ honestoki, ezonesto): 4 ager.:Gko2 (Aran SIgn, Gco II), IEko 2 (Lç Ins, Lç ABC); honestasun, honestate, honestidade, onestasun : 21 ager.:Bko 4 (Añ LoraS, JJMg BasEsc, Añ GGero), Gko8 (Aran SIng, AA III, Gco II, Izt C, Lard), IEko 9 (Lç, Lç Ins, Larz Senper).deshones-, desonhes-, -stk- aldaerak soilduz: desonest 40: G 1 (Ub); IE-Zu 39 (E, Lç 11, EZ Eliç 4, Harb 4, Ax 4, Hm, SP Phil, Tt 2, Ch, CatLan 4, Dh 3, AstLas, CatJauf; CatS: -u-; ik. OEH arg.an Ch I 24,3, TB 1 Tim 3,8, CatJauf); desonesta 2, B-G (Añ GGero; AA III) eta OEH arg. Urqz; desonesto 34: B 6 (Mg CO 5, CatBus); G 25 (Cb 4, Mg CC 4, AA 17); IE 3 (LE Prog) eta OEH arg. LE Matr6; desonestu 65: B 64 (Añ GGero 25, fB 39); G 1 (Ub); desonesto/u 2, B-G (CatLlo; Ub); desoneskeria 58: B 49 (Añ); G 1 (Gco II); IE 8 (Ax 2, Añ CatAN 2, Dh 3, CatLuz); eta OEH arg. Brtc, CatLav, LE Bail, ETZ; desoneski 9: B 1 (Añ GGero); IE 8 (E, Lç, EZ Eliç 2, Mat, Ax 3); desonestidade 20: B 15 (fB); G 3 (Aran SIgn, Gco II 2); IE 2 (CatB, CatUlz); eta OEH arg. Cap, OA, Iraz, LE Matr5; deshonestate IE 2 (Lç) eta OEH arg. TB Gal 5,19.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

onest (+ onhest, desonest, desonhest): 5 ager.: IE 2 (Aresti, G.: Boccacioren Dekamerone tipi bat; Babaquy, Blaise: Heren-Ordenako Erreglaren chehetasunak...) eta EB 2 (Azurmendi, J.: Miranderen kritika iraultza frantsesari), EgAs 1 (L.H.E.C. "Zer eta zer. Buluz gorri" in Eskualduna); onestu (+ desonestu): 2 ager.: EB 1 (Nazabal, G.: Euskal argazkilariak...), EgAs 1 (Sastre, P.: "Korsikako...", in Argia); desonestasun, desonestidade: 2 ager.: G 1 (Egibar, Tomas. Purgatorio-tarren alderaco otoizaga), EB 1 (Azurmendi, J.: Beste anekdota bat: Euskadiko PK eta Errepublika Baltikoak); des(h)onest IE 2 (B. Babaquy, Arti); desonestasun EB 1 (Azurm); desonestidade G 1 (T. Egibar); desonestu EB 1 (G. Nazabal); eta honest 3 (Arti, Eskual 1904: onhest); onest(a) 2 (Azurm); honestitate 1 (Arti); oneski 1 (M. Etchamendi); onestasun 1 (UZEI); unestate 1 (T. Inchauspe).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desonestu : Euskalterm 1 (abusu desonestuak); desoneskeria : AB38 1; honestitate : AB50 1; onest: DFrec 1, HiztEn; oneski: HiztEn, LurE; onestasun: AB50 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 1; onesto: DFrec 2, AB50 1; onestidade: HiztEn.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

desoneskeria : EuskHizt, Lh DBF ("desonestkeria"); desonest : Lur EF/FB, HaizeG BF, Lh DBF (eta "deshunest"); desonestasun : Lh DBF; desonestki : Lh DBF; desonesto : EuskHizt, ElhHizt ("desonest(o)"); oneski : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF (honeski: "voir oneski"), Lh DBF (eta "honeski"), DRA ("honeski"), PMuj DVC; oneskitu : Lh DBF; onest : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur EF/FB, HaizeG BF; onesta : HaizeG BF; onestasun : EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF ("onestarzün"), HaizeG BF, Lh DBF; onestidade : ElhHizt.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko (des)honesto/(dés)honnête beste hiztegietan: ElhHizt: (honesto) zintzo, onest , zuzen, prestu, ondradu; (honestamente) oneski , zintzo, zintzoki, garbi, zuzen; (honestidad) zintzotasun, onestasun , zuzentasun, prestutasun, ondradutasun / (deshonesto) lizun, lizunkoi, lasai, likits, gordin, zantar; desonest(o) ; (deshonestamente) lizunki, lohiki, likiski; (deshonestidad) lizuntasun, lohitasun, likistasun, lizunkeria, lohikeria, likiskeria, lasaikeria, gordinkeria, haragikeria // HiruMila: (honesto) 1 decente: itxuroso, deduzko, eratsu. 2 recatado: begiratu, zuhur. 3 justo: bidezko, onezko, zuzen, egoki. 4 honrado: zuzen, zintzo, prestu, hitzeko, hondradu; (honestamente) oneski , zintzoki, zintzokiro; (honestidad) garbitasun, egokitasun, begirune, gizatasun, adeitasun, zuzentasun, zintzotasun, prestutasun / (deshonesto) lizun, zantar, gordin, nabar, lohi; (deshonestamente) lizunki; (deshonestidad) nabarmenkeria, lizunkeria, lasaikeria, gordinkeria, zantarkeria // Lur EG/CE: (honesto) prestu, zintzo, zuzen; (honestidad) prestutasun, zintzotasun, onestasun / (deshonesto) lizun, likits; (deshonestidad) lizunkeria // Lur EF/FB: (honnête) zuzen, zintzo, ondratu, prestu, erako, onest ; (honnêteté) onestasun , zintzotasun, prestutasun, gizontasun / ø // Casve FE: (honnête) beharbezalako, züzen, eskügarbi, gisako; (honnêtement) beharbezala, züzenki, gizon gisa; (honnêteté) züzentarzün, xüxentarzün / (déshonnête) lohi, tzar, zikin, ohoin; (déshonnêteté) lohikeria, lohitarzün, zikintarzün, zikinkeria, ohoinkeria // HaizeG FB: (honnête) zuzen, onest , esku-garbi, ontsa ikasia, prestu; (honnêtement) zuzenki, oneski , prestuki; (honnêteté) onestasun , zuzentasun, prestutasun / (deshonnête) ohoin, zital, desonest , lizunkoi, lohi, zikin; (honnêtement) lizunki, desonestki ; (honnêteté) desonestkeri , desonestasun , lizunkeri, lohitasun, zikinkeri // T-L LFB: (honnête) zuzen, onest , justo, behar bezalako; (honnêtement) oneski , zuzenki; (honêteté) onestasun , zuzentasun / (déshonnête) desonest , lohi, zikin // PMuj DCV: (honesto) 1 decente: garbi, txau, txukun, egoki. 2 recatado: eratsu, erabidetsu, lotsakor, lotsadun, lotsakoi, lotsati, eradun. 3 justo: bidezko, zuzen, egoki, onezko. 4 honrado: zuzen, zintzo, prestu, itzeko, gizontsu, zindo; (honestamente) eraz, erabidez, era onez, egokiro. 2 zuzenki, zintzoki. 3 alkez, lotsaz. 4 gizalegez, gizabidez, adeiz, adeitsuki; (honestidad) 1 garbitasun, txautasun, txukuntasun. 2 alke, lots, begirune. 3 gizabide, gizalege, adeitasun, ade-lege, adei, gizatasun. 4 eratasun, erabide, begirune, lots. 5 zuzentasun, zintzotasun, zindotasun / (deshonesto) 1 impúdico, obsceno: lizun, eze, nabarmen, ao-zikin, zikin, lasai, gordin, lizunkoi, likits. 2 inmoral: zantar, gaizto; (deshonestidad) 1 lizuntasun, loitasun, likistasun, itsustasun. 2 lizunkeria, loikeria, itsuskeria, gordinkeria, urdekeria, zikinkeria, lasaikeria, likiskeria, aragikeria // Azkue Aurkibidea: ø / (deshonesto) tzar; (deshonestamente) lizunki; (deshonestidad) aragikeria, txarrikeria, tzarkeria.

Erdaretako formak

fr (DLLF): (honesto) décent, honnête; pudique, modeste; raisonnable; (honestamente) honnêtement, modestement, pudiquement; (honestidad) honnêteté, décence, modestie, pudeur, bienséance, savoir-vivre, vertu / (deshonesto) impudique, indécent, e; déshonnête (persona); malséant, e (cosa); (deshonestidad) indécence, déshonnêteté; it (S. Carbonell): (deshonesto) impudico, immorale, spudorato, vergognoso, a; disonesto, a; (deshonestamente) disonestamente; (deshonestidad) impudicizia, scostumatezza; disonestà / (honesto) onesto, a; stato nubile; (honestamente) onestamente; (honestidad) onestà; decenza, moderazione; decoro, modestia, urbanità; ca (DCC): (deshonesto) deshonest -a; (deshonestidad) deshonestedat / (honesto) honest -a; (honestidad) honestedat; en (Collins): (deshonesto) indecent, improper, lewd; dishonest; (deshonestamente) indecently, lewdly; dishonestly; (deshonestidad) indecency, impropriety, lewdness; dishonesty / (honesto) decent, proper, decorous; modest; pure, chaste; fair, just, reasonable; honourable, honest; (honestamente) decently, properly, decorously; modestly, purely; fairly, justly, reasonably; honourably, honestly, really, frankly; (honestidad) decency, decorum; modesty, purity, chastity; fairness, justice; honourableness, honesty; de (Langenscheidts): (deshonesto) anstössig, unanständig; unkeusch, a. unehrlich; (deshonestidad) Unehrbarkeit, Unkeuschheit, Unzucht / (honesto) ehrlich, anständig, rechtschaffen, zuverlässig, ehrbar, sittsam, keusch; (honestidad) Anständigkeit, Ehrlichkeit, Rechtschaffenheit, Sittsamkeit, Keuschheit.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

onest arautuaren haritik, forma hau dagokio.

Lexemen erregulartasuna

-o/-u/-ø

Kategoria

izond.

Diakronia

Zah.

Euskaltzaindiaren Arauak

desordenatu, desordena(tu), desordenatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

desordenatu, desordena(tu), desordenatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

: Sin. ezordu

Sinonimoa(k)

cf. ezordu

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

desoreka(tu), desorekatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

desordua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 65 (EiTB 15, UEU 14), ETC: 176.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: desorientatu da ad. desorientar, perder la orientación; Adorez: desorientatu da/du ad. desorientarse; Labayru: 0, NolaErran: 0.

Erdaretako formak

es desorientar; fr désorienter: Elhuyar: v.prnl./v.tr. orientazioa galdu; nahasi; desorientatu las explicaciones de aquel médico me desorientaron aún más: sendagile horren argibideek are gehiago nahasi ninduten con tantas calles me voy a desorientar: hainbeste kalerekin desorientatu egingo naiz / Adorez: 1 vt. orientazioa galarazi / galdu. 2 vr. y vt. nahasi, iparra galdu, desorientatu / Labayru: 1 vb., vb. prnl. nahastatu, nahastu, nahasi, okerbideratu (ref. a rutas y caminos), desorientau/desorientatu; // sólo [vb. prnl.] (orientazioa) galdu. El guía se desorientó varias veces: Gidariak sarri galdu eban orientazinoa. La bruma desorientó a los montañeros: Behelainoak mendigoizaleak nahastau zituan / NolaErran: 1 égarer bidea galarazi – errebelatu (BL) la vue de tant de routes et chemins nous désorienta hainbeste bide eta bidexka ikusteak norabidea galarazi zigun 2 déconcerter nahasirik utzi – nahasirik ützi (ZU) durduzatu (BL) cette réforme désoriente les fonctionnaires erreforma horrek funtzionarioak durduzatzen ditu.

orientatu da/du ad. Ostertzeko puntu nagusiekiko kokatu; norabide jakin batekiko kokatu. Itsasoan orientatzeko, iparrorratza erabiltzen da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 37 (Argia 4, Berria 3, EiTB 1, Elkar 3, HABE 2, Jakin 4, Laneki 4, UEU 16); ETC 116.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: desorientazio iz. desorientación / Adorez: desorientazio 1 desorientación; 2 confusión / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // Euskalterm: desorientazio (4, Med., Psikol., Geogr.).

desorientatu 1 da/du ad. Orientazioa galdu edo galarazi. 2 da/du ad. Burua ilundu, adimena ilundu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lehendik arautua dagoen desorientatu aditzarekin batera jasotzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Biol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

desparekatu 3: I. Irazabalbeitia ("orbitaleetan elektroi desparekatuak daude"), J. Iturbe 2 ("Energia baxuko orbitalak existitzen diren artean, elektroiak desparekatuak mantenduko dira #mdash# edo ez-pareak edo ez-parekatuak", "Elektroiak orbital hauetan sartzen dira desparekatuta mantenduz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desparekatu : AB38 2 (hauetan elektroi d. 'electrón desapareado'), Euskalterm 1 (Kim. spin desparekatuak 'spins desapareados') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Kim.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

despatxu 7 ager. B-G; Ik. OEH argitaratuan despatxu 1 "Despacho, expediente, cédula, resolución": Mg PAb 2 (Maisu Juan: 'despacho'; "Utsa gaiti, berba txatxar batzuk gaiti, zor premiñaz atzeratuba gaiti, duaz kerellak emotera; erraztuten deutsee bidia, esanaz, despatxu bat aterata, lau egun barru urtengo dabeela gura dabeenaz. Lau egunak elduten dira lau illera; despatxubak dakaz deklarazinoiak, eta egiten dabee prozeso asko litzatiana amar bide lapurren agiri edo probantzak egiteko"); JanEd I ("Au zan koraje eta / gizonen garbua: / petxatu nai ziguen / gure sagardua; / atera degunian / despatxu klarua, / deskansuz eran zagun / nork bere tragua"); 2 "Despacho, oficina": Izt C ("D. Antonio de Ubilla, Markes Ribaskoa, Estaduko Konsejukoa, Sekretario Indietako despatxu guztirakoan Felipe bostgarrenaren denporan"; eta corpusean beste bat: "Orioko semeak ziran D. Gabriel de Hoa, Sekretario Estadu ta Despatxu Indietakoa"); 3 "despido, despedida": Tx B I ("Beira jarri zat, au esan ziran / mudatu gabe azala: / "Gure amak diyo esposatzeko / gaztiegiya naizela" / Despatxu ori artu ta laister / atso batek esan ziran..."); Erkiag BatB despatxua emon ("Etxekandrak moiñoluzeak ez deutsaz aintzat artzen atxakiok, eta aren zorrak arturik nai litukela izan, Nikanor'eri despatxua emoteko"); Eta testu-lekukotasunik gabe: 4 "Despatxü (S; Foix), contrordre (cf. esp. despachar)" Lh.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

12 ager.tatik 11 'bulegoa' adierakoak dira: despatxo 7 (X. Gereño 5; J. A. Arrieta 2), despatxu 4 (Erkiag; Biztanleria 1987; Hemen 1989; GAO 1990); bestea publikoaren despatxu 'despacho del público' itzultzen duen esapidekoa (GAO 1990: "Soto eta Erdisotoak (...) beren destinua lokalean garatutako ihardueran erabiltzen diren merkantzia edo tresnen biltegiratzea delarik, baina inoiz ez publikoaren despatxua edo pertsonen egonaldi luzea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: despatxo 1 'bulegoa'; despatxu 3 ('bidalketa' 1, 'bulegoa' 1 eta '?') // AB50: despatxo 2 (eta despatxo monastiko); despatxu 1 // HiztEn: despatxu ("1 arazo politikoak tratatu eta erabakitzea; 2 kargudun batek bere menpekoekin arazoak hizketatu, aginduak eman, agiriak izenpetu, etab. egitea; 3 abisu diplomatikoa; 4 Mil. kargua egiaztatzen duen agiria") // Euskalterm: despatxatze 1; despatxu 5 (eta despatxu profesional 1; despatxua eman 'librar despacho' 1; ginekologia-despatxu 1; medikuaren despatxu 1) // Ez dugu aurkitu ap. AB38; LurE // 'despacho' itzulitako besteak: a) 'langela': abokatu-bufete : Euskalterm 1; bulegategi-kontseilu : Euskalterm 1; bulego : Euskalterm 2 (bulego profesional, mediku(en) bulegoak); idazgu : AB50 1 (eta mediku-idazgu); langela : AB50 1; zuzendaritzako gela : Euskalterm 1; b) saltoki : Euskalterm 2 (ardo-saltoki, ogi-saltoki); salmenta : Euskalterm 2 (ardo-salmenta, billete-salmenta); c) 'bidaltzea': atzerriratze-ziurtagiri : Euskalterm 1; bidaltze-data : Euskalterm 1; bidaltze-egun : Euskalterm 1; merkantzien bidalketa : Euskalterm 1; mezu : Euskalterm 1; mezutze : Euskalterm 1; eta gainera ihardukipen : Euskalterm 1; jende(arentzako) zerbitzua 'despacho al público': Euskalterm 2.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietako formak: despatxu : ElhHizt ("Pol. Despacho; despatxu diplomatikoa: despacho diplomático"); despatxü : Lh DBF (S. (Fx.) contrordre); DRA (Contraorden S. (Fx) Lhande) // Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF; PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

erdal formen ordainak beste hiztegietan: 'despacho': ElhHizt: 1 salmenta; despacho de billetes: txartel-salmenta; 2 bulego; 3 denda; despacho de vinos: ardandegia; despacho de pan: okindegia; 4 mezu; un despacho de última hora azken orduko mezu bat; 5 (Pol.) despatxu ; el embajador recibió un despacho enbaxadoreak despatxu bat jaso zuen // HiruMila: 1 oficina, gabinete: langela, bulego; 2 despacho de redacción: idaztoki; 3 despacho de venta: saltoki; 4 envío: bidalpen, igorpen // Lur EG/CE: langela, bulego // PMuj DCV: 1 venta, salida: salbide, tira; 2 mostrador: erakus-toki, erakus-mai, sal-mai; 3 despacho de carne, tabla: aragi-mai; 4 gabinete, oficina: lan-gela, lan-toki; 5 redacción, escritorio: idazkola, idaz-gela; 6 acc. de vender: salpen, salketa, salkuntza; 7 comunicación, cédula: agiri, txartel; 8 decisión, resolución: erabaki, erabagi, buruzpide // 'bureau': Lur EF/FE-Casve FE: bulego, langela // XarHizt: mahai, bulego, gela // HaizeG FB: bulego, lan-gela; bureau de tabac: tabakotegi // T-L LFB: bulego, burale // 'expédition': Lur EF/FE: espedizio, ibilaldi // XarHizt: igortze, bidalketa // Casve FE: igorte // HaizeG FB-T-L LFB: igortze // 'vente': Lur EF/FE: salmenta, menta, saltze; XarHizt: salmenta, saltzapen; Casve FE: saltze, salpen, saltzapen, salaldi; HaizeG FB: saltze, salaldi, salketa, salpen, saltzapen; T-L LFB: salpen, saltze.

despatxu iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, despatxu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. bulego].

despatxo/despatxu 47; bulego 13282.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

despatxo/despatxu 10; bulego 3825.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da, baina langela baliokidea ere gehitzea komeni da.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. bulego, etab.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Mailak

Beh.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DESPEDIDA EMAN. Despedir(se). Guk nola iltzengarenéan / azkenik despeida emán. LE Kop 174. Amazazpi bertsoak / noski aski dire, / alaxen ematen dut / orain despedide. EusJok 120. Orrengatikan beste bat arte / eman biar det despedida. Yanzi 127. Untan despeida emaiten dizut, / adios, Purifikazion! Auspoa 97, 138. Ilun nabarrean despeida emaiterakoan. Larre ArtzainE 224. Romper las relaciones. "Despedida eman dio (AN-5vill)" Gte Erd 189 (s.v. kalabazak). Aizkenerako nazkatu eta / eman nion despedira [neskari]. Tx B I 211. Neri despeida eman baño len / billatu dezu bestia. Ib. 139. Ez ditut [haren ezteiak] jan batere, muthikoak neskatxari despeida zalukara emanik, goiz hartan berean. "Rompre définitivement avec la fille". Barb Leg 142. Ta andregaiak papera irakurrita despeira eman zion. In PE 146.

despedida eman 2: Consumer (“Ezinbesteko gastuak ez badira ere ohiko gastuetan sartzen dira loreak, prentsako eskela eta hileta-elizkizunak, hildakoari bere sinesmenaren araberako despedida emateko”), Berria (“Folioen mundu horri despedida emateko Durangoko azokan nobelaren eskuizkribua jarri nuen eskuragai”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

despedida eman 7: Matias Mugica 3 (“Behatz erakuslea bere ezpain bizartsuetan jarri eta keinu batez despedida eman zidan”), Koro Navarro (“Andre Ageda hartaz konturatzen baldin bazen, despedida emango zion Ignaziari, eta eskandaluak ez zion atarramentu onik ekarriko neskari”), Koldo Izagirre (“Despedida eman dit”), Juan Garzia 2 (“Biharamunean jakin nuen don Alejandrok kapatazari despedida eman ziola”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa, baina adierak bereiziz.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa despedida sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

despeditu, despedi, despeditzen. 1 da/du ad. 'agur egin'. 2 du ad. 'kaleratu'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

despeditu, despedi, despeditzen

Forma baten adiera(k)

'expédier' adieran erabilia gaur

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 44 (Argia 12, Berria 20, EiTB 7, Elkar 3, Jakin 1, UEU 1); ETC 168.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: despenalizatu du ad. despenalizar / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: despenalizatu dépénaliser.

Erdaretako formak

es despenalizar / fr dépénaliser: Elhuyar: despenalizatu / Adorez: zigorra kendu, despenalizatu / Labayru: despenalizatu, -ri zigorra kendu / NolaErran: despenalizatu, zigorgabetu // Euskalterm: 0 // BerriaEL: despenalizatu, despenalizazio.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 31 (Argia 6, Berria 23, EiTB 1, UEU 1); ETC 87

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: despenalizazio iz. despenalización / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Erdaretako formak

es despenalización / fr dépénalisation: Elhuyar: despenalizazio / Adorez: zigor-kenketa, despenalizazio / Labayru: 0 / NolaErran: despenalizatze, zigorgabetze // despenalizazio (Zuz.) // BerriaEL: despenalizatu, despenalizazio.

penalizazio iz. Zigorra. iz. Zigorra. Ik. gaztigu2. Asteasuarrek 5 minutu eta 48 segundoko penalizazioa jaso zuten. Asteasuarrek 5 minutu eta 48 segundoko penalizazioa jaso zuten.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

gastua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

despensa G 2 (It Fab); IE 3 (Lç 2, LE Prog), eta Oteiza Lc 12,24; despentsa IE 1 (Gy); dispensa (VMg); espensa G 2 (It Fab); despensari IE 1 (ES); despentsari IE 1 (Gy) eta He Lc 16,8, despensari He Lc 16,3; despenser (Lç); espensari IE 2 (EZ Man I, EZ Noel).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

despentsa B 1 (A. Arruza: "Bartzelonan hartu neban hegazkina, txartelik barik, noski, eta despentsan ezkutatzea bururatu jatan"); EB 3 (NZ/BBB1: "Katagorriek eta kastoreek despentsak betetzen dituzte, honela janik gabe geratzeko arriskua gaindituz"; UZEI: "Jakitokia. Sin.: Despentsa / Etxe batean jaki-hornidurak gordetzeko armarioa edo gela"; Tom Sawyer/1: "Izebak begiratu zuen despentsan, eta eskerrona azaltzearren, han zegoen sagarrik ederren, urtsuen eta masailgorriena erregalatu zion").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

despentsa : AB38 1, AB50 1, HiztEn, Euskalterm 2. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE // despensa itzuliak: janaritoki 1 (AB38); jakitoki 1 (Euskalterm); AB50: ø.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

despentsa : ElhHizt, HiruMila; despentsari : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko despensa/garde-manger, dépense (lieu) beste hiztegietan: jakitoki : ElhHizt, HiruMila, PMuj DCV (jaki-toki), Azkue Aurkibidea; jan-gordailu : ElhHizt (jaki-gordailu), Lur EG/CE, Casve FE (jan gordailü), HaizeG FB, T-L LFB, PMuj DCV; janaritegi : Lur EG/CE eta Lur EF/FB, Casve FE; despentsa : ElhHizt, HiruMila. // Eta gainera: Casve FE: aragitegi, goitigia // HaizeG FB: haragitegi, xarreta // T-L LFB: altxategi // PMuj DCV: janari-gela, astari, ardandegi, ardan-gela, soto // Azkue Aurkibidea: ardangela, ardantegi, arnotegi, astari, iringela, sotho, zedera.

despentsa iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, despentsa-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. janaritegi; jaki-toki].

despentsa 32; despensa 1; janaritegi 8; jaki-toki 1; jakitoki 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

despentsa 16; janaritegi 14; jakitoki 10; ez dugu aurkitu despensa, jaki(-)toki formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 4. gaia; 18 lek. (B 16 / G 2).

Baztertutako forma onartzea proposatu da. Asko erabiltzen da eta ordezko proposatuek ez dute arrakastarik izan. Heg. markarekin jasoko da.

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. janaritegi, jaki-toki.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Gaur Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 34 (Argia 2, Berria 3, EiTB 3, Elkar 2, Erlea 1, Consumer 1, Euskaltzaindia 2, Laneki 8, UEU 12); ETC 56

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: despertsonalizatu da/du ad. despersonalizar / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: despertsonalizatu dépersonnaliser // Euskalterm: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gutxienekoa betetzen du, eta jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 92, ETC: 107.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: despertsonalizazio 1 iz. despersonalización, pérdida de identidad 2 iz. (Psikiat.) despersonalización, Adorez: 0, Labayru: 0, NolaErran: 0; Euskalterm: despertsonalizazio (4, Psikol., Md.).

pertsonalizazio iz. Pertsonalizatzea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, dagokion markarekin.

Jakite-arloak

Psikol.

despistatu 26: Gorka Bereziartua (“inor despistatuta ez harrapatzeko”), Argia (“ameslari bat zarela, despistatu bat”), Harkaitz Cano (“idazle despistatuekin akordatu naiz”), Sustrai Colina (“Ez daukagu despistatu eta beste alde batera begiratzerik”), Jon Torner (“apur bat despistatu naute”), Pello Zubiria (“irakasle jakintsu despistatuak”), Idoia Etxeberria (“Ume handi despistatu bat”), Xabier Azkue (“turista despistatuoi bidea erakusteko”), Kevin Heredia (“despistatu et aoker irakurri nituelakoan”), Miren Korta (“Adituak eta despistatuak”), Leire Ventas (“Oso despistatuta dabiltza batzuk”), Maider Eizmendi (“Hauteskunde hauetan despistatuta harrapatu nau”), Ane Muñoz 2 (“noiztik ni despistatua?”, “neure burua benetan despistatuta”), Igor Susaeta (“baina despistatuz gero, galtzeko arriskua zegoen”), Agurtzane Ormatza (“oso despistatua naiz”), Imanol Magro (“faboritoak despistatzen badira, behetik datozenak ezustea eman dezakete”), Eñaut Gantxegi (“gaupaseo despistaturen batekin batera”), Mikel Ayerbe (“amorrazioz despistatzeraino”), Jon Benito (“marrazoa despistatzeko”), Gontzal Agote (“ikusle despistatuak azkenik”), Juan Lusi Zabala (“Elkarri galdezka aritu ziren batzuk, despistatuta”), EiTB.com 4 (adib.: "Bolintxe despistatu samarra dela”, “filosofo despistatu”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: despistatu : Berria 18, Joxemari Iturralde 6 (“Ez hadi kezkatu - erantzun nion ardoari tragoxka bat emanez, despistatzearren”, “Despistatu samar nentorren”, “despistatzeari ekin nion”, “gurutzegramarekin jarraitzen nuen despistatuarena hobeto egitearren”, “pittin bat despistaturik utzi zuen Rekexo”, “bera oso despistatua zela kaletik ibiltzen zenean”), Joan Mari Irigoien 3 (“bere despistatu itxura izugarriarekin”, “poesiazale bezain despistatua den mediku hori”, “Arestian poeta despistatuen topikoaz mintzatu naiz”), Fernando Morillo 5 (“Une batez despistatu egin dira”, “Neska despistatu antzean zegoen”, “herrenak despistatzeko”, “Mirarik despistatuta bezala begiratu zion”, “giri despistatuak”), Xabier Mendiguren Elizegi 6 (“Tipo despistatu samarra izan liteke”, “Mikelek, despistaturik”, “Mikel despistaturik dabilela”, “gure izaera despistatu eta outsider samarrean”, “Jendearentzako bezain despistatua nintzen ni inguruko gertaeretarako”, “Jerardo hura gazte despistatua”), Juan Luis Zabala 2 (“aurrean zuen despistatu itxurako gorbatadun bitxiaren solemnitateaz harrituta”, “Baina egunkariak ez dira 60 urteren ondoren bat-batean berpiztu berri diren irakurle despistatuentzat egiten”), Unai Elorriaga 4 (“Beregorrek baina, bost horiek kenduta, despistatzeko ziren beste guztiak”, “beste guztiak despistatzeko publikatu zituela”, “Eta pentsatzen zuenean apur bat despistatzen zenez, ihes egin zion kopak eskutik”, “despistatu egiten naute”), Xabier Olarra 2 (“bihar ez despistatu eta ni saldu”, “ez segi ni despistatzen”), Joxean Sagastizabal 2 (“Egia esan, ez dakit asmatuko dudan; bidean nire pentsamenduekin eta zuri adituz etorri naiz, despistatuta”, “ikasle batekin bere baserrira joan eta despistatu”), Iban Zaldua 2 (“ni bezain despistatuta”, “alabaren keinu despistatuak”), Jon Arretxe 2 (“nik txakurreme moñoña despistaturen bat bilatzen nuen”, “despistatuarena eginez”), Iñaki Mendiguren (“mutiko despistatuarekin ere topo egin zuen”), Jon Alonso (“Altua despistatu zen une batean”), Patxi Iturritegi (“A zer nahaste-borrastea datekin! Ni baino despistatuagorik!“), Pako Aristi 3 (“Heriotzak badaki gidari despistatuen autoetan bidaiatzen“, “Baina Betty apur bat despistatua ere bada”, “Hau lasai dago, adi-adi, eta bere inguruan zakur despistatuek ere hutsune bitxi bat osatzen dute”), Urtzi Urrutikoetxea (“Andre despistatu eta madarikaturen bat”), Joxerra Garzia (“Despistatuta sartu nintzen ni etxaldean, bizikleta lepoan“), Unai Iturriaga (“pijoak, iurretarrak eta despistaturen bat edo beste”), Aitor Arana (“Hontz despistaturen bat”), Hakaitz Cano 3 (“lankideak propio despistatu”, “Azkenean despistatu nuen pelma hura ere”, “Bera zen fisonomista nardagarri hura despistatu eta zelatatzen zuen emakume horren baitan errenkarnatzea posible izatea desiratzen zuen Cesar Telleriak”), Juan Kruz Igerabide (“Gero, gainera, despistatzeko ere egiten nian”), Joseba Zulaika (“Agian hauek orduko "intelektual" despistaturen baten fantasiak besterik ez zirela pentsa dezake norbaitek”), Iñaki Zabaleta (“zaileko despistaturen bat edo beste”), Sonia Gonzalez (“Atariko atezaina despistatu ondoren”), Pello Zabala (“Tipo bat despistatu samar zebilela”), Jon Alonso (“asmatzaile despistatuek”), Karlos Linazasoro (“ukabilkada despistatu bat”), J.M. Olaizola (“irakasle despistatu itxurako preso hark”), Joxemari Urteaga (“Jokin esatean despistatu nauzu”), Lander Garro (“keinu despistatuarekin eta bakardadetik salbatua izateko grina ezkutatu ezinik”), Iñaki Iñurrieta (“despistatu samar habilela iruditzen zaidak”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Saih.

Mailegu onartzekoa da

onartzekoa da, erabilia.

Aditzoinaren erabilerak

despistatu, despista, despistatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

LBeh (2016-10-26): despiste 61: Elkar, Deia 2, Consumer, Berria 18, EiTB 32, Jakin, Argia 4, Diariovasco 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: despiste 12: Berria 4, Eider Rodriguez 2, Jokin Urain, Unai Elorriaga, Jon Alonso, Sonia Gonzalez, Pello Zabala, Joxerra Garzia.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu despiste formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es despiste / fr étourderie; oubli, mégarde: Elhuyar: oker, nahaste, hutsegite, hanka-sartze / NolaErran: txoriburukeria – burugabekeria; ahanzte, ahanztura; nahi gabe, ustekabetarik, ustekabez, ustekabean / Zehazki: 1 oharkabe, deskuidu beh, barreiatze goi: en un despiste, oharkabe batean; 2 oharkabetasun / Labayru: huts(egite), errakuntza, oker, hanka-sartze, deskuidu; olvido ahazte, ahanztura, ahanzmendu; distracción distrakzio, arduragabekeria, oharkabekeria / Adorez5000: 1 inadvertencia: oharkabe, deskuidu, (cualidad) oharkabetasun; 2 fallo: oker, irristaldi, nahaste, hutsegite; 3 tener un despiste: nahasi, buru-nahastea izan.

Ez du "baldintza minimoa" betetzen, baina onartzekoa da

Ez du baldintza minimoa betetzen, baina onartzekoa da Heg. markarekin. Itzuli honetan despistatu proposatua dugu.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Diakronia

Zah.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Gip.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

liskarra.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

despita(tu), despitatzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

sumindu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

desplazamendu (eta d.(-)bektore, -korronte, -lerro, -luzera, -mota, -mugimendu, pantaila-desplazamendu) 61: G. Nazabal 2 ("Q girtenaren atze alderako desplazamenduak artesi aurreko infartoa adierazten du", "Argazki "eraikia" edo "staged photography" delakoak, ondorio bezala argazkilariaren interesaren fikzioranzko desplazamendu bat eragiten duen argazki-errealismoaren deskredituan du bere iturria"), TeknMet/1 ("Ez dira gauza bera eragingailuaren desplazamendua eta ardatz nagusiaren aitzinapen higidura"), L.M. Bandres 5 (adib.: "Desplazamendu-lerro zera da: desplazamendu bektorearekiko puntu guztietan tangentea den lerroa", "Bigarren gai hau [...] desplazamendu-korrontea bezala ezagutzen da"), Elhuyar 12 (adib.: "Latitudeari eta kostaldeango animalien kokapen bertikalari dagozkien desberdintasunak, hiltze-mugan desplazamenduekin erlazionatuta daudela nabarierazi izan da", "Desplazamendu angeluarra: Posizio-bektoreak edo berdina dena, ibilbidearen erradioak ibilitako angelua da"), EkonHastapenak ("Aurrezki monetario behartuak kapital-eraketan hartzen du parte, ekonomiaren sektore batetan kreditu gehigarrizko injekzioek sorreraz dezaketen erosteko boterearen desplazamenduaren bidez hain zuzen"), Arrantzaria ("Sarritan sardinaren laguntzaile da bere desplazamendutan"), K. Igea ("Euskal Herrian ugarien diren fabriketan, Siderurgikoak, metalurgikoak, kimikoak, etxegintzako lana... abarrotsa, zikinkeria, arriskua, gaueko lana eta desplazamenduak, ezaugarri arruntak dira"), LMuj ("superposizio eta deslekumenetan #mdash# desplazamendutan"), UZEI 2 ("Teknologia berrien aplikazioak enpleguari erasango dio batez ere, lanpostu batzu desagertaraziz eta beste batzu sortuz #mdash# desplazamendu eta konpentsazioko efektuak", "Legearen asmoa ez da ezkontza-ondareen arteko desplazamenduak faboratzea, eta bai horien artean oreka bat mantentzea"), M. Haranburu ("Horrela gertatzen da desplazamendu eta kondentsazio mekanismoz baliokidetasun sinbolikoen ezartzea"), OrdenadoreP ("Bideo eta pantaila-desplazamenduko moduak aldatzen ditu"), J.A. Fernandez 2 (adib.: "Gehipen honen lehenengo ondorioa distentsio efektu bat da eta efektu honek, hain zuzen, faila blokeen desplazamendu berezia azal dezake"), A. Trancho ("Kanalaren hondoan desplazamendu bertikalak nuluak dira"), Balea eta euskaldunak ("Koroak desplazamendu handiko barkuak babesten zituen, untzi txikien kaltetan"), X. Kintana 2 (adib.: "Giharre-hodi honek zelomaren presioarekin batera, eskeleto hidrostatikoa osatzen du, animalia beronen desplazamenduetan laguntzeko balio duena"), GAO 1989 ("Aipatu desplazamenduek honako arrazoi hauei erantzungo diete: obra batek edo obra batzuek langile kopuruaren gehikuntza kojunturala behar izateagatik, bere bukaera edo obraren erritmoa bizkortzeko helburuarekin"), TeknolMekan 8 (adib.: "Mahaiaren desplazamenduentzat kota-bisualizatzailea erabiltzen da eta iraganaldi-sakonerarako buruan kokaturik dagoen erregela graduatua"), X. Mendiguren B. ("... nahiz eta batzuetan sufrimendu fisikotik psikikorako desplazamenduak gertatzen diren"), M. Gomendio ("Posizioetatik abiatuta desplazamenduak egin"), H. Cano ("Zergatik? Otolitoen desplazamenduak lepoko giharreen uzkurtze erreflexu bat sortzen duelako"), DNoticias 1994 ("Bizi-modu menditarra errazteko hainbat ezaugarri ditu sarrioak: [...] eta oso hatz mugikorrak, hauek ere, arroka eta malda handiko labarretan zeharreko desplazamendua errazten baitute"), KirolEntrenamendua ("Pilotakadaz gain, jokoan intentsitate goreneko desplazamendu laburrak egiten ditugu"), Atlantida ("Lurraren desplazamenduaren magnitudeak"), J. Arregi 3 (adib.: "Bestalde, [b] irudiak erakusten digu ortzian ikusten dugun posizio-aldaketa hori desplazamendu erreal ezberdin askoren projekzioa izan daitekeela"), Ibiltzen 1997 ("Umeen desplazamenduak ez dute oso luzeak izan behar"), J. Iturbe ("Loturaren bikote elektronikoaren desplazamendu honen ondorioa zera da, loturaren baitan polaritate bat agertzen dela"), Elektromagnetismoa ("Teoria honek desplazamendu-korrontea aurrikusi eta deduzitu zuen"), FisKim/DBH 2 (adib.: "Berrikus ditzagun orain lehen atal honetan ikusi ditugun kontzeptu nagusiak: posizioa, desplazamendua, distantzia, abiadura eta higiduraren adierazpen grafikoa"), Igeriketa ("Ertz batetik besterainoko desplazamendua krol eran egin behar da"), Teknologia/DBH ("Zer desplazamendu egiten du kremailera batean eta zein norantzatan, pinoiak erlojuen orratzen norantzan bira bat ematen badu?"), J.R. Etxebarria 2 (adib.: "Dena den, makinek modu egoki eta abantailatsuan transmiti dezake indarra edo higidura, era horretan indarraren edo desplazamenduaren aurrezpena lortuz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desplazamendu : DFrec 5, AB38 52 (hauetan d. angeluar, d. baliokide, d. bertikal, d. konposatu, d. lineal, d. zuzen), HiztEn (1 desplazatzearen ekintza eta ondorioa; 2 Inform. Helbideratze erlatiboan datuaren helbidea lortzeko, aginduaren erregistroan adierazten den helbideari gehitu behar zaion balioa; 3 Itsas. Itsasontzi baten kroskoak desplazatzen duen ur-bolumena; 4 Psikiat. Psikismo inkontzientearen funtsezko mekanismoetako bat, zeinari esker objektu batetik beste batera alda baitaiteke irrika baten energia edo katexia), Euskalterm 33 (hauetan d. angeluar, d. aritmetiko, d. axial, d. bertikal, d. birtual, d. elektriko, d. erradial, d. erradioaktibo, d. lineal, d. urgente, d. zirkular) // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

desplazamendu : ElhHizt (1 Fis./Itsas. desplazamiento; 2 Inform. desplazamiento, decalaje), HiruMila (Zientz. desplazamiento; desplazamendu birtuala: desplazamiento virtual) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

lekualdatze, etab.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Fis.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu desplaza- formarik aurkitu corpusean eta OEH argitaratuan.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira desplazatu 42 (I. Azkune, Elhuyar 9, Oihenart Taldea, NZ/BBB1, Natur/6, TeknMet/1 2, Fisika 1990, Kuxkux/5, J.A. Fernandez 2, M.E. Laboa, A. Martinez, Kimikako Problemak 6, GAO 1989 5, Gizakia, EHHA 1992 2, KirolEntrenamendua, S. Ott, Igeriketa 2, J. Iturbe 2, J. Juaristi); desplazamendu 61 (cf. supra).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desplazatu : DFrec 5, AB38 12, AB50 1, HiztEn, Euskalterm 5; desplazatzaile : AB38 1; desplazamendu : cf. supra); desplazagarri : Euskalterm 1. // Ez ditugu aurkitu ap. LurE // desplaza- itzulitako besteak: AB38: deslekutze 1 / lekuzaldatu 4, toki-aldatu 1, ibili 1, kanporatu 1 // AB50: toki-aldaketa 2, saiheste-maniobra 1, lekuz aldatze 1, lekualdaketa 2, lekuz aldatze 1, lekualdatze 3, joanetorri 1, joan-etorri 2 / abiatu 1 // Euskalterm: saihetseratu 1, lekuzaldatu 1, makurturiko 1 / oinetan ibiltze 2, korritu 1.

Sektore jakin bateko informazioa

Kirola.1 Hiztegia: (desplazamiento) desplazamendu.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

desplazatu : ElhHizt, HiruMila (eta desplazamendu); desplazu : PMuj DVC. Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko desplazado, desplazamiento, desplazar / déplacé, e, déplacement, déplacer beste hiztegietan: ElhHizt: (desplazado) egokitu gabe, moldatu gabe / (desplazamiento) 1 lekualdaketa, joan-etorri. 2 Fís./Mar. desplazamendu. 3 Inform desplazamendu, dekalaje. 4 Astron lerradura / (desplazar) 1 desplazatu, higitu, mugitu, lekualdatu. 2 ordezkatu. 3 Astron. lerratu. 4 Fis./Mar. desplazatu // HiruMila: (desplazable) lekualdagarri / (desplazamiento) 1 lekualdaketa, lerraketa (Cienc.) desplazamendu. 2 joan-etorri / (desplazar) 1 lekualdatu, joan-etorria egin. 2 atera. 3 Cienc. desplazatu, lekuz aldarazi // Lur EG/CE: (desplazar) lekuz aldatu // Lur EF/FB: (déplacer) lekuz aldatu, tokiz aldatu, lekutu, aldaratu // Casve FE: (déplacé) leküz kanbiatü, igitü / (déplacement) igitze; (voyage) bidaje, ebilte, harahonaka / (déplacer) igitü, leküz kanbiatü, harahonatü // HaizeG FB: (déplacé) lekutu, aldaratu, biraldatu / (déplacement) aldaketa, mugitze, aldaira, leku-aldatze; ibiltze, bidaia; (voyage) bidaje / (déplacer) aldaratu, higitu, mugitu, lekuz kanbiatu, lekuz-aldatu // T-L LFB: (déplacé) aldaratu / (déplacement) aldaira / (déplacer) lekutu, aldaratu, lekuz aldatu, lekuz kanbiatu, mugitu, higitu // PMuj DCV: (desplazamiento) 1 ur-utsune, lekune, desplazu. 2 joan-etorri, ibilte, ibilli, ibillera / (desplazar) toki-aldatu // Azkue Aurkibidea: ø.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

desplaza, desplazatzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Jakite-arloak

Fis. (bestetan hobestekoak dira lerratu, lekualdatu, etab.)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

IE-ZuAm dira (eta Mde 1) desplazent 7 (Lç 2, Mde Pr; Tt 2, Mst 2); desplazer 33 (Lç, EZ Man 2, Ax 18, SP Phil 3, Gç 6, Brtc; Tt Onsa 2, Xarlem) eta OEH argitaratuan: Urt Gen 44,29, AR; desplazer egin 34 (EZ Man II, Harb, SP 2, Gç 5, Brtc, Dh 2, JesBih, Jaur; Tt Onsa, Mst 11, CatLan, UskLiB, Etch 2, CatS 4); desplazer eman 5 (Harb, Gç, ChantP; Tt Onsa; Mde HaurB) eta OEH argitaratuan beste 1 (LE Ong); desplazer hartu 3 (SP Phil; Tt Onsa, CatLan); desplazer izan 17 (Lç 8, Harb 2, Volt, Ax, SP Phil, Gç; Tt Onsa, AstLas / XVIII, CatLan) eta OEH argitaratuan beste 1 (LE Ong); desplazergarri 1 (SP Phil).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira desplazer 2 (A. Sagarna) eta displazer 1 (P. Sastre) // Eta M Heguiaphal: "Sekula desplarik eman gabe eben ala ingurunin / Holako haur guti da edireiten mundin" (Hiztegian "desplarik: atsekaberik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

desplazer : HiztEn-LurE, Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

desplazer : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EF/FE, XarHizt, HaizeG BF, Lh DBF // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Casve EF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal desplacer / déplaisir formen ordainak: nahigabe : ElhHizt (eta nahigabetu), Lur EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV (naigabetu; eta naigabetu, naigabeztatu); atsekabe : ElhHizt (eta atsekabetu), Lur EF/FE, XarHizt (atsegabe), Casve FE, T-L LBF, HaizeG FB (atsegabe), PMuj DCV (eta atsekabetu) // Eta gainera: ElhHizt: (iz.) samintasun; (ad.) gaitzitu, gaitzi izan // Casve FE: bihotzmin, eskernio // PMuj DCV: (iz.) arrenkura, naiez, axanpa, zimiko; (ad.) gogoan jo, gaitz-iritzi, 'ri gogait eragin // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE, Azkue Aurkibidea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

desplazer egin.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

atsekabea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: adib. / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

desplazer sarrerari dagokion azpisarrera.

Diakronia

Zah.

LBeh (2014-04-03): despolitizatu 39: Berria 17 (adib.: “Bertako Eliza despolitizatu nahi duela esan du behin eta berriz”), EiTB 7 (adib.: “Eusko Legebiltzarrak onartu egin du aurrezki kutxak despolitizatzea eta profesionalizatzea helburu duen legea, EAJk, PSE-EEk eta PPk alde bozkatuta”), Jakin 5 (adib.: “hizkuntzak ezin dira despolitizatu”), Argia 9 (adib.: “Orduan Chuecan ibiliko nintzela botatzen dute atzetik, eta nik ezetz, gorroto dudala Chueca, ez dudala horrelako leku despolitizaturik sekula ezagutu”), DiarioVasco (“Saiatu gara gaia despolitizatzen. Eragile ezberdinak bildu gara”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: despolitizatu 4: Berria 3 (adib.: “Mota honetako azpiegituretan auziak despolitizatu egin behar dira”), Rafa Egiguren (“Jarduera militarrak militante despolitizatuak sortzen omen zituen, eta emaitzek ez zuten egin beharreko sakrifizioa merezi”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es despolitizar / fr dépolitiser: Elhuyar: despolitizatu / Nolaerran: - / Zehazki: despolitizatu / Labayru: despolitizatu / Adorez5000: despolitizatu.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

baldintza minimoa betetzen du, eta onartzekoa.

Aditzoinaren erabilerak

despolitizatu, despolitiza, despolitizatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

LB: 61; ETC: 156

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: despolitizazio iz. despolitización / Adorez: despolitizazio 1 iz. despolitización / Labayru: despolitizazio: iz. despolitización / NolaErran: 0. // Euskalterm: despolitizazio (Pol.).

despolitizatu, despolitiza, despolitizatzen du ad. Norbaiti edo zerbaiti eduki edo izaera politikoa kendu. Euskaltzaleek hizkuntzaren erabilera despolitizatu egin behar dela adierazi dute.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Sartzea erabaki da; despolitizatu sarrera da.

Txostenaren laburpena

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez dago maileguaren premiarik (herriak, adib., hustu egiten dira).

Txostenaren laburpena

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez dago maileguaren premiarik (herriak, adib., hustu egiten dira).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

despopulazio forma aztertzean, sartzeko proposatua.

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa, despotiko izenondoa bezala.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu despota, despotiko formarik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

despota (eta d. argiztatu) 3: UZEI ("Subiranoak, edo "despota argiztatuak", beren Estatuen lehenen zerbitzariak dira"), Islam-a ("Irango Jomeini aiatollah-ren gidaritzapean xiitek errege despota bota eta islamiar errepublika aldarrikatu zuten"), I. Iñurrieta ("Bisirra despota bera da; eta ofizial bakoitza bisirra"); despotiko 6: J. Sarrionandia ("Gizartean lagun bakarra alkatea da, lana eskaintzen baitio, hala ere ez da laguntzaile paternalista eta despotiko bat baizik"), Elexp Delitu ("Ohorea, beraz, despotismo mugatuko monarkien oinarrizko irizpideetarikoa da, eta horietan, estatu despotikoetan iraultza bezala, egoera naturalera itzultzea, eta antzinako berdintasun-ereduaren oroimena"), I. Iñurrieta 4 (adib.: "Gobernu despotikoan, boterea oso-osorik pasatzen da ematen zaion haren eskuetara", "Dirua duena beti besteen ugazaba denez, zerga-biltzailea despotiko bihurtzen zaio printzeari berari", "Estatu despotikoetan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

despota : HiztEn (1 legeei jaramonik egin gabe gobernatzen duen subiranoa; 2 hed. duen botere edo agintearen gehiegikeriazko erabilera egiten duen pertsona; 3 Hist. ekialdeko subiranoen eta bereziki bizantziar enperadoreen eta zenbait printzeren titulua), LurE (despotismoz jokatzen duen agintaria); despotiko : AB50 1, Euskalterm 1 (absolutismo d.) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

despota : ElhHizt (1 déspota; 2 hed. déspota, prepotente; 3 Hist. titulua: déspota), HiruMila (déspota), EskolaHE (Pol. despotismoz jokatzen duen agintaria), Lur EG/CE (déspota) eta EF/FE (despote) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal déspota / despote formen ordainak: despota : HiztHand, ElhHizt (1 Hist. título; 2 fig.), HiruMila (1 Hist.; 2 com. fig.), Lur EG/CE eta EF/FE; nagusitzar : XarHizt, Casve FE (nausitzar), HaizeG FB (nausi-tzar); nausigarratz : HaizeG FB, T-L LFB, PMuj DCV; tirano : HiztHand, ElhHizt (fig.), HaizeG FB, T-L LFB // eta PMuj DCV: jauntzar, basa-nausi, jauntxo; b) eta erdal despótico, a / despotique formen ordainak: HiruMila: despotiko // ElhHizt: despota - (hitz-elkarteetan) // HaizeG FB: gogor, larderiadun, jauntzar // PMuj DCV: 1 absoluto: lege-gabe, basa-nausi, mandato despótico: jauntzarren aginduak; 2 autoritario: zorrotz, gogor, buru-zale, burukoi, nausi, mausi, nausi-nai, agindu-nai; 3 arbitrario: alditsu, aldartetsu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Vox es-eu, XarHizt, Casve FE, T-L LBF.

Erdaretako formak

a) fr (DLLF): despote; en (Collins): despot; it (S. Carbonell): despota; de (Langenscheidts): Despot, Gewaltherrscher; b) fr (DLLF): despotique; fig. despote; it (S. Carbonell): dispotico, ca; en (Collins): despotic; de (Langenscheidts): despotisch, tyranisch.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

desprezia, despreziatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Diakronia

Zah.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: destainaz .