Euskaltzaindiaren Arauak

edadetu, edade(tu), edadetzen. Heg. Herr. da ad. h. adindu.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Herr., Heg.: ik. adindu

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

edadetu, edade(tu), edadetzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

edontzi (63 ager.) eta edan-ontzi (23) HMko formak dira (eta EBko 6 ager.). IEan oso ager. gutxi (2).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

baso da IEan agertu den forma bakarra (12 ager.); HMan bi formak ageri dira: baso 24 aldiz (B: 1; G: 21; EgAs: 2), eta edontzi 23 aldiz (B: 7; G: 15; EgAs: 1). Agerraldi banarekin edalontzi (B) eta edan-ontzi (G). EBko testuetan baso da forma nagusia (21 ager.); 7 aldiz ageri da edalontzi eta behin edontzi .

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec-en edalontzi 5; baso graduatu 6, basogintza 1; AB38: edalontzi (22), edalontzikada (1), edari-ontzi (1); baso (9), baso graduatu (1); AB50: edalontzi (1); basoerdi (3), baso-ipurdi (1), basokada (1).

Jatorrizko forma

edalontzi, baso

Konposatu desegokiaren ordez ematekoa

Ik. edontzi

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS: edan-sarri / HiztEn: - / LurE: AS: edan sarri / ElhHizt: - / EskolaHE: AS: edan sarri

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-sarri.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

edan 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

sarri edaten duena.

Euskaltzaindiaren Arauak

edanarazi, edanaraz, edanarazten. dio ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

edanarazi, edanaraz, edanarazten

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EDANEAN. Bebiendo. Edanean ta jokoan jai egunak igarotzen dituzuna. AA III 595. Janean, edanean, / [...] / goiz eta arratsalde. It Fab 173. Bere penak, [...], edanean ahantzi ondoan. JEtchep 97. v. tbn. Zav Fab RIEV 1909, 38. Enb 56. Or Eus 539

adib: abstinentzia 1 iz. Haragi-uztea. Ik. bijilia; mehe 9. 2 iz. Jateari edo edateari uztea. Ogia jatean baino egokiago dirudi abstinentziak edanean. || (Sexuari dagokionez). Euren esanetan, abstinentzia eraginkorra den arren, preserbatiboen erabilera bultzatzea da egun garrantzitsuena. 3 iz. Med. Norbaitek mendekotasuna eragin dion substantzia bat hartzeari uztea.

edanean 43: Aizu 2 (“txikiteoan, jan-edanean”), Deia (“marinelak edanean eta kantuan”), Consumer 17 (“Edanean: 7 puntu, garraztasunik gabea, gorputz ertain-lodia, hondar-gustu mikatz samarra eta errauts-lorratzez nabarmendua (txigortze biziegiaren adierazgarri), lakartasuna”), Berria 12 (“Edanean dabilen norbait jateaz ohartzen denerako, berandu izaten da”), EiTB 5 (“Uhartera iritsi berri ziren marinelak ere tabernara joanez gero, denak elkarrekin aritzen ziren garagardo edanean eta barre algaraka”), Argia 3 (“Tabernan berriz, gazteak edanean ikusten nituen”), Laneki (“jan-edanean asimilatzen baitira elikagai gehienak”), DiarioVasco 2 (“Baina nostalgiak ez dauka glamourrik, eta gu oraindik gerra handia emateko prest gaude, edanean ere asko bajatu garen arren”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

edanean 84: Berria 3 (“Donostiako alkate Odon Elorzak kalean edanean ibiltzea galaraziko duela jakinarazi du, bere esanetan, bizilagunen eskubideak zaindu behar direlako”), Juan Kruz Igerabide 13 (“Bi aldeetako hormen kontra tronuak zeuden, eta hantxe esertzen ziren jaun feaziarrak, jan eta edanean”), Elizen Arteko Biblia 12, Edorta Jimenez 9, Ramon Saizarbitoria 4, Patxi Zubizarreta, Xabier Olarra, Imanol Unzurrunzaga, Joan Mari Irigoien…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa jolasean, kantuan… bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa edan sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

edangarri G 1 (Mb IArg); edateko ez on G 1 (Mb IArg) eta edateko ur on G 1 (Goñi); edateko ur (erateko ur) 8: B 1 (Erkiag BatB), G 5 (Lard, JAIraz Bizia 3, Uzt Sas), IE 2 (JE Bur, Zerb Azk).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edangarri 8: B 1 (J. Artaraz), G 1 (Aste Santua), EB 6 (ArauErab 1988, I. Antiguedad, Medikuntza, K. Navarro, I. Uribe 2); ez-edangarri EB 1 (Kimika 1990); edangarritasun EB 1 (I. Uribe); edateko on B 1 (Habe); edateko ur : G 1 (Latxaga), EB 6 (Lan Kide Aurrezkia 1977, X. Mendiguren B., EMBOroi, M. Billelabeitia; Egin 1989, Hiriart-U).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edangarri : DFrec 2, AB38 5, HiztEn, Euskalterm 2; edangarritasun : HiztEn, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edangarri : EuskHizt (Ik. edateko ona), HiruMila, ElhHizt, DRA, PMuj DVC; edangarritasun : HiruMila, ElhHizt, PMuj DVC; edankizun : Lh DBF, DRA; edateko : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal potable formaren ordainak: edangarri : HiruMila, ElhHizt, Casve FE, HaizeG FB, PMuj DCV; edateko : HiztHand (eta edateko on), HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE (eta edateko on), HaizeG FB (edateko on), PMuj DCV (edatekoa); edateko ura : HiruMila (eta edatekoa ez den ura), ElhHizt; edangai : HaizeG FB, PMuj DCV, onartzeko moduko : HiztHand // Eta gainera, PMuj DCV: edanari, edan-naizukoa, edakizun, edaki, (agua potable) urezti, ur-motel, uezti, ur-geza.

LB 193 (agerraldi gehienak ur edangarri dira; besteak: “Litro erdiko yogur edangarri batekin itzuli zen ohera”, “kontuan har, txakolina ez zela oso edangarria azken urteotan hobetu duten arte“) / ETC: 545 (agerraldi gehienak ur edangarri dira; besteak: “Denbora tarte horretan edangarri zen oro edan eta jangarria zen dena jan zuten; kide gazteenak eta zaharrenak hil ahala besteek jan zituzten“, “Eguraldi ona hastean, erabat atsegina egingo zaigu entsalada edangarri hori, freskagarria eta osasuntsua baita”)/ Dabilena: 576.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: edangarri izond. potable ur edangarria, edateko ura: agua potable / Adorez: edangarri 1 adj. (h. edateko) potable, bebedero/ra, bebible, bebedizo/za; goiko iturriko ura edangarria da, beheko iturrikoa ez da edangarria: el agua de la fuente de arriba es potable, la de la fuente de abajo no es potable. 2 adj. apetecible (bebida); bero dagoenean, limoiura edangarria izaten da: cuando hace calor, el zumo de limón resulta una bebida apetecible / Labayru: 0 / NolaErran: le vin était tellement infect qu'il en était imbuvable arnoa hain higuingarri zen non ez baitzitekeen edan – ardua hain zen kiñotsü non ez beitzen edangarri (ZU); [potable] edateko on – edateko hon (ZU) – edangarri (g.er.) – edankizun (g.er.) / Euskalterm: anpoila edangarri ampolla bebible (Med.) / LeioaOstalaritza: 0.

Erdaretako formak

es bebible / fr buvable: Elhuyar: 0 / Adorez: edateko, edan daitekeen, edateko moduko / Labayru: edangarri, edateko(a), edan daitekeen(a) / NolaErran: edan daitekeen / Euskalterm: anpoila edangarri / edateko anpoila.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. edateko ona / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

edangarri 2 (“Andaluziako entsalada edangarria egiteko, ontzi zabal handi bat hartuko dugu”, “Eguraldi ona hastean, erabat atsegina egingo zaigu entsalada edangarri hori, freskagarria eta osasuntsua baita”)

edangarri adj. Edateko ona.

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

'edateko ona' adierazteko erabili izan da, dirudienez; horretarako edateko ona aski dela uste du lantaldeak (ikus "Euskaltzainen oharrak" s.u. arnasgarri).

Atzizkien araberako erabakiak

-garri.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: edanleku (es abrevadero).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-leku.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

taberna.

Euskaltzaindiaren Arauak

edaran, edaraten. du ad. h. edanarazi.

Erabileremu dialektala

Ipar. Ik. edanarazi

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-koi/-zale.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

edalea, edarizalea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aska.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

edateko aska.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. urrebotoi / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(belar-landare bat).

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: edate-dantza .

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'edaria'.

Euskaltzaindiaren Arauak

edeki, edekitzen. du ad. 'kendu'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ik. kendu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

edeki, edeki, edekitzen

Euskaltzaindiaren Arauak

edekiarazi, edekiaraz, edekiarazten. dio ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

edekiaraz, edekiarazten.

Euskaltzaindiaren Arauak

Leontopodium alpinum Sin. elur-lore.

LBeh (2014-04-03): edema 46: Elhuyar (“Lesio baten ondoren, nerbio-ehunak bizkor erantzuten du, lesioaren ondoren sortutako edema eta ehun nekrotikoa kentzeko, eta odol-hodi berriak sortzeko”), Consumer 16 (adib.: “Odolaren zirkulazioa eragiten duenez, hanka nekatuak, barizeak, edemak eta linfedemak daudenean aholkatzen da pedilubioan aritzea”), Berria 12 (adib.:” Terry biriketako edema baten ondorioz hil zen”), EiTB 17 (adib.: “Bertan Oh Eun Sunen taldea dago eta korearrak bere jaitsiera atzeratzea erabaki du Talafatek burmuin edema izan dezakeelako, Yonhap agentziaren arabera”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: edema 31: Berria 25 (adib.: “Autopsiak dio bihotzekoa burmuin eta biriketako edemek eragin zutela; ez dute sustantzia toxikorik atzeman hilotzean”), Josu Zabaleta 4 (adib.: “Nondik mozten dira kadema horiek edema bihurtzeko?”), Xabier Olarra (“makulako edema kistiko txiki bat agerrarazi zuen”), Koro Navarro (“Don Fermin Soraberri jauna gizon altua zen, lodia, astuna, betazalak edema-haziak eta aurpegia handitua zituena”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es edema / fr œdème: Elhuyar: edema, andeza / Nolaerran: edema / Zehazki: edema / Labayru: andeza, edema / Adorez5000: edema.

Nazioarteko forma da

nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

eden(du), edentzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

pozoitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

pozoiduna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

pozoitsua.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 1 Bizk. zaio ad.: ez zitzaidan eder egiten gizagaixoari ogibidea kentzea. 2 dio ad. 'balakatu, losintxatu'.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: eder izan da/zaio ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

min sarreran eskaintzekoa dela uste du lantaldeak.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-min.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-bera.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

: Sin. apaingarri, edergarri

Sinonimoa(k)

apaingarri, edergarri

OEHko datuak [laburduren azalpena]

edergintza behin ageri da, ap. Zait Plat: "Edergintza-mota bati poesi(gintza) izena ematen diogun bezala".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edergintza 8, G-EB-IE (Or; LMuj 4, I. Zubeldia, Hizkuntza/OHO, Herr 1973).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edergintza : DFrec 3, AB50 2. Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edergintza : HiruMila (eta edergintza ikastegi: AS), PMuj DVC. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Maiztasuna

g.er.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ederki eman ere .