50535 emaitza bilaketarentzat - [13701 - 13750] bistaratzen.

edonoizko
adj. Noiznahikoa, edozein alditakoa. Edonongo eta edonoizko gizon ikasiak jakin duena.
Loturak

Aztergaia: edonoizko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

edonoiz sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

edonola
adb. Nolanahi, edozein modutan. Eseriz, ezin egona; edonola, nekea. Deitzen dio ez edonola, eta bai deiadarrez.

Aztergaia: edonola

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-02-23 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: edonola ere , edonolako .

edonola ere
lok. Nolanahi ere. Edonola ere, ona da inguruan ibiliko zaretela jakitea.

Aztergaia: edonola ere

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:26 1998-10-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

ere.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

edonola sarrerari dagokion azpisarrera.

edonolako
1 adj. Nolanahikoa, edozein motatakoa. Edonolako aitzakiak jartzen dizkidate etxera afaltzera gonbidatzen ditudanean.
2 adj. Nolanahikoa. (Batez ere ezezko esaldietan erabiltzen da). Ama ere ez du edonolakoa. Hiru partida jokatu ditu, eta ez edonolako aurkarien kontra.
Loturak

Aztergaia: edonolako

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:13 1998-10-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

edonola sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

edonon
adb. Nonahi, edozein tokitan. Hemen eta edonon. Harrokeria edonon bizi da, edozein tokitan egiten du habia. Jaiak edonon dira jai. Idatzi, noski, erdaraz idazten zen edonon. Bertsoak kantatzean, ez zitzaidan zilegi edozein oin edonon jartzea.

Aztergaia: edonon

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08 1994-02-23 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS: edonondik, edonora

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: edonongo .

edonondik
adb. Nonahitik, edozein tokitatik. Harropuzkeria edonondik dariela.
Loturak

Aztergaia: edonondik

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-02-23 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

edonongo
adj. Edonongoa eta inongoa ez, ijitoak bezala. Gai dela gure hizkuntza edonongo edozer itzultzeko.
Loturak

Aztergaia: edonongo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

edonon sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

edonor
izord. Nornahi. Ik. edozein 3. Edonor joan daiteke Donostiara. Edonork dakien gauza. Nonahi eta edonoren aurrean. Dirua premiazko zait, edonori bezala. Garai hartan edonork ez zekien irakurtzen. Ez zen edonor.
Azpisarrerak

Aztergaia: edonor

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04 1994-02-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
edonor ere
izord. g. er. Edonor. Egunsenti berriak edonori ere poz atximurkada egiten diolako bihozpean.

Aztergaia: edonor ere

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH:AS 2018-03-13 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EDONOR ERE. Cualquiera, quienquiera. Ibili bazatxakoz gogo okerraz edonori bere aurpegira edo beste lekutara begira. Añ EL2 146s. Edonorbere il, eridu, edo manatuten dabenak. CatLlo 43. Barre egin zeinkean edonork ere. Erkiag Arran 59. Egunsenti barriak edonori bere, poz-atximurkadea egiten deutsalako biozpean. Erkiag BatB 202. Neurtuten dauen edozer eta edonor be "neurkiñak" dira, nahiz litro bateko hontzi bat, nahi teodolito bat. Osk Kurl 117

edonor ere 22: Elhuyar 7 (“Badira magnitude fisiko batzuk, oso ezagunak: abiadura, indarra, potentzia, lana, energia oso ospetsuak dira, eta, zientzialariek ez ezik, beste edonork ere ezagutzen ditu”), Consumer (“Sistema hau kopiatu, oparitan eman, banatu edo hobetzeko -are saltzeko ere- aukera du edonork baina, hori bai, tripak agerian dituela, beste edonork ere kopiatu, oparitan eman, banatu edo hobetzeko aukera izan dezan”), Berria 8, EiTB 2, Argia 2, DiarioVasco 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

edonor ere 13: Herria (“Giroa piztuz bezala, edonork ere kantu bat eman dezake”), Berria 2 (“Aloisik edo beste edonork ere egin ditzake golak, dena den, eta taldeak irabazten jarraitzea da garrantzitsuena”), Imanol Zurutuza 2 (“Aski zuen, beste edonork ere, berak egindakoa egitea”), Mirentxu Larrañaga (“Edonork ere aintzakotzat hartu beharreko kontua, inondik ere”), Jose Morales (“Nik ez zioat zorigaiztorik ekarri inori: ez zioat ezin alarguni lapurretarik egin, ez diat inoren hondamena ekarri, soberan zegoenaz bakarrik probetxatu nauk, beste edonork ere hartuko lukeen tokitik hartu diat; nik hartu ez banu, besteren batek hartuko zikean”), Bernardo Atxaga (“Klaseko beste edonorekin ere atera izango zen bere onetik;”), Koldo Zuazo (“Irizpide hauek, kazetariendako ez ezik, hizkuntza lan tresnatzat daukan beste edonorendako ere balio dute”), Ibon Uribarri (“Izan ere, horrekin norbere zeregina erraztu ez ezik, hau zehazki determinatzen den heinean, gure asmoa ere gogobete dugun ala ez dugun etsaminatu nahiko lukeen edonorena ere errazten da”), Unai Iturriaga (“Beste edonor ere izan zitekeen”), Joxe Austin Arrieta (“hauek, bestalde, ez dira ilunak, nik beti halakoxeak zirela uste izan arren, pasaportean hala jartzen duelako noski, baizik eta gris-berdeskak; gainerako guztia lan gehiegi egindako beste edonorena ere izan liteke”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Bigarren ikuspegi honetatik hurbilago sentitzen naiz, ezinbestean; besteren kontzientzian sartzea ezinezkoa da, edonorentzat ere, eta absurdo samarrak, horrenbestez, konparazioak oro”).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da edonor sarreran.

edonora
adb. Noranahi, edozein tokitara. Edonora joateko beti gertu.
Loturak

Aztergaia: edonora

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-02-23 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

edontzi
iz. Edalontzia. Ik. baso2. Urrezko edontzietan. Hiru sagardo edontzi ekarri ditu. Hiru edontzi sagardo edan zituen. Edontzi bete ur hotz bakarrik.

Aztergaia: edontzi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:HBB 1994-02-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Tradizioko erabilerek bermatzen dute

tradizioak agintzen duen forma hori da (ik. gorago informazioa), ez gerora hedatu den edalontzi

edontzizain
iz. Nagusiari edariak eskaintzen eta edalontziak betetzen dizkion zerbitzaria. Erregeren edontzizaina.

Aztergaia: edontzizain

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zain.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

edoski, edoski, edoskitzen
1 du ad. Umeak, bereziki haurrak, amaren ugatzetatik esnea xurgatu. Inork ba al daki nongo errapetik edoski zenuen? Sobera edoskitzen duenak, esnea edoski beharrean, odola edoskitzen eta irensten du. Haurrak, gainera, lehen baino hobeto edoskitzen du eta azkarrago husten du bularra.
2 du ad. Eradoski, edoskiarazi. Bederatzi hilabetera arte haurra edoskitzen ari diren emakumeak.
3 du ad. Xurgatu. Huntzak inguratzen du zuhaitza, besarkatzen du, edoskitzen du, eta azkenean ihartzen du.
4 du ad. Haurtzaroan zerbait ikasi edo barneratu. Bularrarekin batean edoski dugun hizkuntza. Antzinateko olerkari guztiek euren ama hizkuntzan idatzi izan zuten, ugatzetik edoskitako hizkeran. Sakoneko sentipen bat, sehaskatik edoskia.

Aztergaia: edoski

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-02-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

edoski, edoskitzen. du ad.

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

edoski, edoski, edoskitzen

edoskialdi
iz. Edoskitzea; edoskitzen den aldi bakoitza. Edoskialdi bakoitzean, umeak amaren esnea hartu ondoren (...).

Aztergaia: edoskialdi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

hau da forma erregular-argia (cf. ondoko edoskiarazi) eta, tradizio urrikoa izanik, lantaldearen ustez hobestekoa, edoskaldi "trinkotua"ren kaltetan.

Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ki+a-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

edoskiarazi, edoskiaraz, edoskiarazten
du ad. Edoskitzera behartu. Ik. eradoski. Jainkoaren hitzen esnea edoskiarazi behar baitzaie.

Aztergaia: edoskiarazi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

edoskiarazi, edoskiaraz, edoskiarazten. dio ad.

edoskitzaro
iz. Ugaztunetan, umeak amaren esnea edoskitzen duen garaia. Haurdunaldia eta edoskitzaroa.

Aztergaia: edoskiaro

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2017-01-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2016-10-26): edoskitzaro 30: Laneki, Consumer 23, Berria 4, EiTB, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: edoskitzaro 1, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: edoskitzaro (4).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu edoskitzaro formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es lactancia / fr allaitement: Elhuyar: edoskitzaro; esnealdi / NolaErran: bular emate, bularreztatze, titi emate, eradoskitze / Zehazki: edoskitzaro / Labayru: ugatzaldi, edoskaldi / Adorez5000: edoskitzaro.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ondo eratua, eta hedatua.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "Haurtzaroren-da haritik" (2005-07-19)

edoskitze
iz. edoski aditzari dagokion ekintza. Haurdunaldian eta edoskitze garaian. Edoskitzea da gure espeziearen elikadura eredu normala. Edoskitze artifiziala. Edoskitze baimena eskatzen duen gurasoa langile autonomoa bada, (...).

Aztergaia: edoskitze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:37 1998-10-07 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-09-20 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh139 2020-11-24 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

edoskitze 7: Elisabeth Pombo (“edoskitze artifiziala”), Joxerra Aizpurua (“ugaztunen edoskitzea"), Berria 3 (adib.: “bost edoskitze gune jarriko dituzte"), EiTB 2 (adib.: “edoskitze eta bluetooth guneak”). // edoskitze 77: Argia 4 (“Edoskitze artifiziala, biberoia ematea erabakiz gero ere, garrantzitsua da sei hilabeteko denbora tarte horretan pertsona bakarra izatea zaintzaz arduratuko dena”), Berria 20 (“Azkenaldian pil-pilean dagoen auzi bat aipatuko dut: edoskitze baimenarena”), DiarioVasco 10 (“Udalak edoskitze gela bat, hau da, haurrari titia emateko gela bat jarri du erabilgarri BAZen”), EiTB 8 (“Edoskitze Kolektiboko kidea da Marga San Jose erizaina eta berak ere bere iritzia eman digu”), Elhuyar (“Gainera, emeak haurdunaldian eta edoskitze garaian egiten duten inbertsioa arrena baino askoz ere handiagoa da”), Consumer 27 (“Lan legediak, gainera, onartzen du guraso batek lanaldi murrizketa hartzea eta besteak edoskitze baimena, biek aldi berean”), Espainiako Gobernua 6 (“Edoskitze naturalaren aldiko arriskua”), Laneki (“Beharrizana adinaren, sexuaren, pisuaren eta egoera fisiologiko eta patologikoaren araberakoa da; premia handiagoa izaten da hazkuntza garaian, haurdunaldian edo edoskitze aldian”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: edoskitze 4, Berria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu edoskitze formarik.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

NekHizt: edoskitze artifizial (es lactancia artificial)

Erabilera oso urriko forma

hedatu gabea.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez dago ekintza adierazteko eratorririk, eta erabili da. Jaso liteke.

edota
junt. edo-ren indargarria (lehen adieran), bereziki bi perpaus edo sintagmaren artean erabiltzen dena. Halabeharrez, edota beti lotan egon ohi ez den deabruaren eraginez. Mesede egin nahiak edota irabazi usteak. Esan daiteke ez dakiela nora joan... edota norbaiten zain dagoela. Neurri kontuan, lege zaharrei loturik dabiltzanak izan beharko ditugu erakusle, edota, horiek jakinaren gainean saihesturik, doinu berrien bila abiatu direnak. Karlista zelako idatzi ote zuen Garoa gipuzkeraz edota, alderantziz, Garoa gipuzkeraz idatzi zuelako ote zen karlista.
Loturak

Aztergaia: edota

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

edotariko
adj. Edozein motatakoa. Bidez bide, ezker-eskuin, edotariko oroitarri eta hilarriak zeuden.

Aztergaia: edotariko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2006-11-24
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:18 1998-10-07 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

edotariko 4: Zait Sof ("Edotariko lorez buruntzaturik [...] aitaren illobia"), Zait Plat ("Arrizko ta zurezko ta edotariko zerez egindako giza-irudi ta beste abere"), Ol Has 1,12 ("Lurrak azkitza, edotariko azidun belarrak, eta edotariko zugatzak [...] sortu zitun"), Ibiñ Virgil ("Apoak ere zuloetan arkitzen dira ta lurrak dakazkin edotariko xomorro-taldeak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edotariko 13: Sortarauak 1920 ("ikasgoan idatziz oi diran gutun, lauko, bilkin-izen, txartel ta edotariko ikaspideak euskeraltzeko urgazia guziei damayeke"), Zait 3 (adib.: "kale biurrien ertzetan yartzen zituten edotariko zerak", "edotariko lanabasak daramazkiten gizon batzuk iduri itzatzu"), Ol Ez 39,4 ("Edotariko sai, egazti landako piztien yanaritzat erabakita zauzkat"), E. Muxika 2 ("Bestalde, Liturji-Konstituzioak bein da berriz eskatzen du latinezko kanta-xortatxo bat gorde dedilla, edotariko bearretan erabilli ditezkena", "Edotariko jendea datorkie"), E. Kortadi ("osoki behar du murgildu ez-ezagun den munduaren barne, edotariko aurreiritzi mota oro, teknika nahiz tradizionalki onarturiko materialak ere, bazterreratzen dituelarik"), J.A. Agirre ("ez zuen inoiz ere atzera egin edotariko oztopo aurrean"), Gand Uda 4 ("Edotariko zer-ikusiak / begiei erakutsiz, / edotariko zaratak / belarrietan barrenduz, / sentipen edotariko / berriak ernaraziz, / Abenida Handia / betetasun nabar / edotarikoz urduri").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edotariko : DFrec 4, HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edotariko : EuskHizt (1946), ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, DRA // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Osaera azterkizun dago

osaeraz, onenean ere, zalantzazkoa da, eta, aski erabilia ez balitz, saihestekoa litzateke.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E116]: "Berezia izango da osaeraren aldetik (eta azaltzen zaila, seguru asko), baina erabili dutenak kontuan izanik, onartzekoa iruditzen zait: T. Etxebarriak bildu zuen Eibarko euskararen hiztegian, eta testuetan J. Zaitegi, R. Olabide, A. Ibiñagabeitia; E. Muxika, E. Kortadi, J.A. Agirre, B. Gandiaga; E. Jimenez, J. Alonso idazleek behintzat erabili dute, eta oinarri ahulagoko hitzik izango da gure hiztegian".

 - [E116]: "Proposamena: edotariko izlag. 'edozein motatakoa'".

 - Erabakia: Erabakia (2006-11-24): "OK".

edozein
1 det. Dagokion izenaren ezkerrean ezartzen den hitza, honek aditzera ematen dituen gauzetako edo pertsonetako bat, berdin da zein, adierazten duena. (Dagokion izen sintagma mugagabean erabiltzen da). Edozein ordutan eta lekutan. Edozein moduz egina. Hori edozein sendagilek esango dizu. Guztien agerian dantzan eta edozein gauza lohi egiten. Herri honetako edozein umek kantatzen duen abestia. Nire otoitzak dira laburrak, alboetara begira eta neure gogoa edozein gauzatan dudala eginak. Edozein hizkuntzaren dialektoak bezala.
2 (Gauzez mintzatuz, dagokion izena ezabaturik; mugagabean erabiltzen da). Literatura lanetan, beste edozeinetan bezala, helburua aldez aurretik ezagutu beharra dago. Gauza horietatik edozein egiten dutenak.
3 izord. Nornahi. Edozeinek dakien gauza. Zure gisako edozein agertzen zaionean. Edozein edozeinekin, berdin zaie. Semea ikusi eta Harengan sinesten duen edozeinek betiko bizia izan dezan. Gizonaren odola isurtzen duen edozeinen odola isuriko da. Gaurko edozeinek ontzat hartuko lituzkeen eskabideak. Ni beste edozein bezain bertsozalea naiz. Horrela mintzo zaiguna ez da edozein.

Esaera zaharrak

Edozein ilek bere geriza. Edozein txoriri eder bere habia.

Aztergaia: edozein

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01 1994-02-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
edozein ere
zah. g. er. Edozein. Beste edozein ere janari eta edari.

Aztergaia: edozein ere

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH:AS 2018-03-13 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EDOZEIN ERE, EDOZEINBERE (H). a) (Adnominal). Cualquier. Edozein bere lekutan dagoala. Cap 125. Oera noeanean, demonioak tentatzen nabenean eta edozeinbere bear egiten asitzen dodanean. CatAnz 2. O Jauna! Zure semeak eman zidan itza, edozeñere gauza, aren izenean eskatzen nizuna, zuk emango ziñidala. Cb Eg II 81. Gogoti eroateko, zuk emon gura deustazun edozeinbere neke ta ikuskizun. Añ EL2 191. Bardin izango da edozeinbere beste ofizijokuakaz. Astar II 161. Beste edozeinbere janari ta edari. Ib. 260. Edozeinbere atxakiya edo gauzagaitik letraz edo berbaz atrebiduko balira berba egiten. Ur BulAl 20. Iges egizu edozeinbere pekaturen kerizatik. Ur MarIl 101. b) (Pronominal). Cualquiera. --Zer pekatu kenduten dau? --Pekatu orijinala, eta beste edozeinbere idaraiten dana. Cap 61. Amabost egun oneetatik edozeinberetan kunplidu leiteke parrokijagaz. Astar II 228

edozein ere 21: Deia (“alor horretako publikoari ez ezik idazletza sortzailea gustuko duen edozeini ere irekita dago bere proposamena”), Elhuyar (“Tarteko puntu horietako edozeinen kontrola duenak, dela enpresako informatikaria, tabernako jabea edo Interneteko hornitzailearekin elkar hartuta dagoen polizia --edo, wifiaren kasuan, baita wifidun ordenagailu bat hurbil duen edozeinek ere--, erraz atzeman dezake informazioa”), Consumer 3, Berria 6, EiTB 3, Jakin, Argia 2, DiarioVasco 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

edozein ere 34: Herria 3 (“Bestalde, huntarik zaindu nahi luke Aita Sainduak mundua: ez dezan otoi erlisioneen haustura gaixto bat ikus gure mendeak, ez-eta edozeinek ere, alde batera jarriz kristau-mundua eta beste batera musulmano mundua, biak elgarren kontra, hortaratzea azkena bailitake”), Berria 4 (“Baita beste edozeinek ere, noski”), Pello Zabala 8 (“Bien artean, edozeinetara ere, eguraldi gaiztoa”), Josu Zabaleta 12 (“Edozeinetara ere, nik ez diot txartzat hartzen gaixo horri, erotuta dago”), Patxi Ezkiaga 2, Hasier Etxeberria, Jon Alonso, Fernando Rey, Imanol Zurutuza.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

ere.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da edozein sarreran.

edozein modutan (ere)
Nolanahi ere. Edozein modutan ere, zer gara gu?
edozeinetara ere
adb. Nolanahi ere, edonola ere. Ondo gauza tristea da, edozeinetara ere.

Aztergaia: edozeinetara ere

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2006-11-24
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:003 2002-12-11 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

edozeñetara ere 1, JMB ELB ("Edozeñetara ere, oraindik zenbait leenantzeko erritan oitura dan bezela, eizeko aztigauzak izan bear dute").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edozeinetara ere (eta -ñ-) 4: B. Gerra ("Edozeiñetara ere, balio aundiko gauza da, ta ondo egiten badezu, laguntasun ona emango diozu Jesusen Biotz naigabetuari"), J.L. Zurutuza ("baiña, edozeiñetara ere, ez da akordu berririk etorriko"), F. Mendizabal ("Edozeinetara ere, teknika honen ez-ohizkotasunak eta brokatuak ageri duen kalitate handiak pentsarazten digu, inondik ere artisau iaioren baten lankidetza izan zela hor"), UZEI ("Edozeinetara ere, manamendu hau ez dago interpretatzerik Estatuaren aurkez ematen den kreditu bat bezala"); edozeinetara (eta edozeiñetara) 2: Aranzazu 1932 ("Ziñesmen zuzenekoak izan arren euskeldunak, amabostgarren eunkian agertu ziran eren artean sorgiñak, esaten dutenez, deabrua gurtzen zutenak, eta edozeiñetara euskeldunen oitura onak lardaskatu zituztenak"), Sagardoa ("Edozeinetara, askotan behintzat, etzanda pilatzen dira, toki gutxian botila asko jarri daitezkelako").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edozeinetara ere : DFrec 1 (ZArg: "edozeinetara ere zauriak ondo sendatu baino lehenago") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

eremu aski mugatukoa dirudi (Gipuzkoako Goierrikoa edo), eta ez dago argi zein leku dagokion euskara batuan edonola ere edo nolanahi ere hedatuagoen ondoan.

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

ere.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E116]: "Zalantzak ditut nik ere esapide honen premiaz; gutxi edo, lantaldeak dioenez, eremu mugatukoak dira erabili dutenak (J.M. Barandiaran, B. Gerra, J.L. Zurutuza, F. Mendizabal, P. Zabala, J. Zabaleta), eta aipatu gabe utz genezake oraingoz bederen".

 - Erabakia: Erabakia (2006-11-24): "edozeinetara ere 'nolanahi ere, edonola ere'".

edozelako
1 adj. bizk. Edonolakoa. Edozelako hormak izanda ere, nahiz harrizko, nahiz zurezko.
2 adj. bizk. Nolanahikoa. (Batez ere ezezko esaldietan erabiltzen da). Nagusia jostuna zen, eta ez edozelakoa, gero!
Loturak

Aztergaia: edozelako

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:17 1998-10-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

edozelan sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

edozelan
adb. bizk. Edonola, nolanahi. Aberastasunak gizartean edozelan banatzea ez da nahikoa.

Aztergaia: edozelan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-02-23 Bigarren mailan onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: edozelako , edozelan ere .

Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. edonola

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [A106]: "Ez dut "Bizk. Ikus edonola" oharraren beharrik ikusten. Biak dira erabilgarri, maila berean, nola eta zelan bezala" (1994-11-02)

edozelan ere
lok. bizk. Edonola ere, nolanahi ere. Edozelan ere bien ametsa betetzerik ez zegoen.

Aztergaia: edozelan ere

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

ere.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

edozelan sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

nolanahi ere, edonola ere

edozenbat
det. bizk. Nahi adina, ugari. (Dagokion izen sintagmaren ezkerrean erabiltzen da). Atzerrian edozenbat gauza ikusten eta ikasten da. || (Izenordain gisa). Ez dagoela amuarrainik?, joan hadi Uberara eta edozenbat ikusiko dituk.

Aztergaia: edozenbat

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Bizk.

edozer
1 det. Edozein. (Dagokion izenaren ezkerrean ezartzen da eta izen hori mugagabean erabiltzen da; batez ere edozer gauza esapidean erabiltzen da). Edozer gauza egiten hasi aurretik. Edozer gauza sinesten du. Ez zen edozer gauza. Beste edozer gauzatan ere berdin. Edozer lan hasi eta bat bakarra bukatu gabe. Edozer premiari aurpegi ematen. Edozer huskeriagatik.
2 izord. Edozein gauza. (Mugagabean erabiltzen da). Edozer erosteko prest. Erretratu hori utzi baino beste edozer utzi nahiago nuke. Edozerk beldurtzen du. Edozeren bila badator. Edozertan nauk hi adina. Edozertan laguntzeko beti gertu. Zuen behar gara edozertarako.
Azpisarrerak

Aztergaia: edozer

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:03 1994-02-23 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa eskainiz: edozer gauza.

edozertara ere
Nolanahi ere. Hiru edo lau, edo bost edo sei: edozertara ere, gutxi.

Aztergaia: edozertara ere

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH:AS 2018-03-13 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EDOZERTARA ERE (edozetara be V-gip ap. Elexp Berg). De todas formas. "Eztau ematen apurtuik daukazunik, edozetara be obe dozu medikua(ga)na juatia" Elexp Berg. Iru edo lau, edo bost edo sei: edozetara bere gitxi. Ag AL 29. Alan izango da, baña, edozetara be, abadeak ikusi bearko ditu gero paper danak. Ag Kr 185. Bai, edozetara ere, mutilla baño ornituago joango da neskatxa. Ag G 247. Muxka-muxkaka be bardin jan daik, edozetara be sabeletikua egitten lagundu egingo daua-ta. Otx 165

Ez dugu aurkitu edozertara ere formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

edozertara ere 6: Berria (“Baina ezin ezezta daiteke, edozertara ere, gizakiaren bizitzari eta errealizazioari buruzko hausnarketa sendoa ekarri zuenik”), Josu Landa 4 (“Eskailera magaletik irribarre egin zion, edozertara ere, begirada goraturik”), Edorta Jimenez (“Hala egin nahi bazuen, narru zatia hartu eta berak egiteko, eskertuko niola, baina, edozertara ere, handik hainbat arinen alde egiteko erregutu nion, karraka hondora joatear balitz baino estuago”).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa edonola ere bezala.

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

ere.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da edozer sarreran.

edredoi
iz. Heg. Oheko estalki mota, lumaz, zuntz sintetikoz edo kideko materialez betea dagoena. Lumazko edredoi bero bat.

Aztergaia: edredoi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2006-11-24
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2004-07-06 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu edredoi formakorik. Ik. OEH argitaratuan lumatxa : 1) 'colchón de plumas', EZ Noel ("Lumatxatzat lastoa du, / bururditzat belharra"), Prop 1908 ("Gu ere etzanak aurkhitu ginen eta ez lumaxa guri baten gainean"); 2) 'almohada', EZ Noel ("Huna non den mihisea, / huna oraino lumatxa, / ikhus ezazue nola / sepultura den hutsa"); 3) 'plumón', Lf Murtuts ("Gero ezti horri lotuko diozkagu, pollikiño ere, burukitako edo burhurdiko antzara-lumatxak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edredoi behin, R. Egiguren ("Beijingdarrak maskarilla zuriaren atzean aurkitu genituen; larruilezko sonbreru, hiru galtza pare eta edredoiaren antzeko txamarra berde eta urdinetan bilduta").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edredoi : Euskalterm 20 (horietan rasozko edredoi-koltxa, e. akriliko, helduen e., kotoizko e., txintzezko e., lumatxazko e., lumazko e., poliamidazko e., haurren e., gazteen e., e. nordiko, rasozko e., edredoia kuxinarekin, edredoizko koltxa); lumatxa : AB38 2, HiztEn (1 lumaz beteriko koltxoi, burko, lozaku edo beste hainbat jantzi; 2 hegazti lumatu berriaren luma txiki eta leuna; 3 hegazti helduetan, gorputza isolatzen duen luma txiki leunezko estalkia), LurE (lumaz beteriko lastaira; lastaira; burkoa; hegazti lumatu berriaren luma txiki eta leunak), Euskalterm 3 ('plumífero' 1, 'plumón' 2) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edredoi : ElhHizt // lumatxa : EuskHizt (1 lumaz beteriko lastaira; burkoa; 2 hegazti lumatu berriaren luma txiki eta leunak), ElhHizt (1 colchón/almohada/saco de dormir de plumas; 2 plumón), HiruMila (1 primera pluma de las aves; 2 almohada; 3 colchón de plumas), EskolaHE (lumaz beteriko lastaira; hegazti lumatu berriaren luma txiki eta leunak), Lur EG/CE (1 colchón de plumas; 2 plumón) eta EF/FE (1 duvet; 2 édredon, lit de plumes), Casve EF (lümatxa: duvet), HaizeG BF (duvet, coussinet), Lh DBF (1 duvet; 2 coussin de lit, garni de plumes; 3 carreau, coussin carré pour s'asseoir, s'agenouiller; 4 coussinet à coudre, garni de crin, de plumes; 5 oreiller, couverture de lit garni de plumes, couette), DRA (1 primera pluma de las aves; 2 almohada; 3 colchón de plumas), PMuj DVC (1 plumilla, primeras plumas de las aves, plumón, plumión; 2 almohada, cabezal, larguero; 3 sobrecama, colcha; 4 colchón de plumas, plumazo).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal edredón / edredon formen ordainak: HiztHand: lumatxa // HiruMila: bururdi // ElhHizt: edredoi // Lur EF/FE: 1 bururdi, lumatxa; 2 gosna // Casve FE: bürürdi, lümaki, kozna, koltxa // HaizeG FB: lumaki, koltxoin, koltxe // T-L LBF: lumaki, koltxe // PMuj DCV: 1 (plumón del eider) karru, lumaki; 2 (colcha, colchilla de pluma) kosna, bururdi, lonbardi, bigungarri // Azkue Aurkibidea: bururdi // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta XarHizt.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

Prestas: 10 lek. (B 2 / G 8).

Lantaldearen irizpideak
Maileguak baldintza minimoa betetzen du

mailegu onartzekoen minimoa betetzen du, eta onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari; lumatxa proposatu da ordaintzat, baina hau bestelako adierazkizunetarako "hartua" egon liteke

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [I202]: "Komenigarria dirudi edredoi sartzea, bertze hitzik ez dugulako hori adierazteko".

 - [E103]: "frantsesegia da. Erabili koltxoi. Guk ere aspaldi hartua dugu gaztelaniatik, Hazparnen bederen".

 - [E116]: "nahasgarria izan liteke, PXren oharrak salatzen duenez, frantsesez dituen bi adieretako batean hartu baitu berak, baina Hegoaldean beste adierakoa da edredoi ('oheko tapaki edo estalki mota', alegia, eta ez 'koltxoia, lastaira'; hau da: Hegoaldean, koltxoiaren gainean etzaten gara, ez edredoiaren gainean, honekin estaltzen baikara). AIk bezala, nik ere ez dut ezagutzen ordain egokirik, eta gutxieneko azalpen horrekin jasotzea proposatzen dut: "edredoi iz. (oheko estalki mota)".

 - Erabakia: Erabakia (2006-11-24): "ok Heg gehituz".

edukatu
adj. Heziketa onekoa. Gizon jatorra ematen du, atsegina eta oso edukatua.

Aztergaia: edukatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:24 1998-10-07 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh21 2020-05-19 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

edukatu 5 ager.: G 3 (AzpPr: "edukatu gabeko buru ariñak", "gaztiak serbizio persona zarrari, zenbat dan parajian errespetua urri, edukatu ongi, burla gabe orri", Uzt Noiz: "yaioa eta azkarra dala nago ni konturatua, nabarmen dago etxe onetan dala au edukatua"), IE 1 (Gy: "Nere aita-amek, zioen, Edukatu ez ninduten: Pobre ziren"), EB behin izond. erabileran (Arti Ipuin: "30 urteko gizon edukatu bat"); edukazio(ne) (eta edukaziño) 16 ager.: B 5 (horietan 3, azalpen gisa: Altuna 2"Gure txorija, barritsu-samarra ixan-arren, azikera (edukaziño) onekua zan, bai?", "Eta azikera (edukaziño) onik eztaukozu"; Bilbao IpuiB: "Seme-alaberi berbaz azi-era (edukaziñoa) emotea bear-bearrezkoa da", SM Zirik 2: "Paulo, ire semiari berbetarako edukaziño pixkat emon biar detsak", "mutillan edukaziñua leunduko zala pentsaurik"), G 8 (Iraola 2: "baña non da edukaziyua!", "Arren edukaziyua!"; Tx B I: "zuk dezun aña edukaziyo izango degu bestiak"; Lab SuEm:"Aziera on eta edukaziorik ez dudala ondotxo dakit", "Zer egin nezakean, edukaziorik ez bait dut!", "Nundik izan bear nuen nik edukaziorik...", "Baiñan sinis zaiazu, jakin-eza, edukazio eza ta aziera gabea izatea", "Esaten nian nik... au ez duk gizalegea, Joxe; ez duk edukaziorik"), IE 2 (Elsb Fram: "eskoletako edukazionearen zenbait fruitu", Mde: "Geroxeago ordea, nik ez dakit zergatik, edukazioa zela, ala ohiturak, ala jendeen esamesak..."), EB behin (Arti Ipuin: "katoliko edukazio bat eman nahidiot ene erraietako seme maiteari").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edukatibo 1 (Euskadi Obrera 1977: "Hondamendi edukatibo honen aurrean ba daude, hala ere, soluzio eginkorrak"); eduka(t)u 8: B 1 (Barrutia, adiera gisa: "Umeak dira biar gizon izango diranak, eta bear dan lez oneik azi ta ezi (edukau) ezik, gizonak ez, piztiak azi ta aterako doguz"), G 3 (A.M. Garate: "azken jomuga au da: Europa-idea garbi azaldu ta gero idea ori europatar guzien buru-biotzetan sartu idea ortara edukatu, idea orren araura joka dezaten"; P. Iztueta 2: "Edukatu, kristauki artuaz, gizonarekin batera lan egitearen esanaia darama", "Aurrak, amaren sabelean gorpuzki dan ezkeroztik azi ta edukatzeko eskubide osoak dakarzki"), EB 4, izond. (E. Muxika: "Ez da nahikoa kalean, besteen aurrean edukatua izatea"; Zabal 1973: "Edukazioko sistemak, klasikoa baita Indiakoa bezala, "xomaxtar edukatuak" sortzen ditu"; J. Berruezori omenaldia: "solaskide bikain bat, zerbitzurako prestua, ikasia, adeitsua, diztiratsua, edukatua, ona"; R. Etxezarreta: "Pornografiak era edukatuan fenomenoen zerrendak eta txotxolokeriak eraiki eta pil pilean bizi dugun kultura dira"); edukatzaile EB 2 (F. Garitano: "Gaurregun, zenbait edukatzaile erlijio dimentsioaren aurrean behar den askatasunaz benetan obsesionaturik ari da lanean", "Gurasoek duten eskubide-lehenengotasun hau, ikastola jakin bat aukeratzean eta edukatzaileak hautatzean mamitzen da"); edukazio (eta -ziño) 29: B-G 19 (J.M. Torrealdai: "Edukazio-ezaren seiñale garbia da, gaiñera"; P. Iztueta 8, adib.: "Beraren edukazio-mixioa ongi jakiñik dago bi egin-bide auegaz: gizonari kristau jarraibidea erakutsi eta santutu", Etxde: "Eta ezin al-zitenan mutilla, Donosti'ra, Bergara'ra, Oñati'ra edo beste urreko toki batera bialdu, edukaziño eta estudio pixkabat eman nai ba'zioten?"; Barrutia: "Aziera edo edukaziñoa bardin da"; M. Recondo 4, adib.: "edukazio pixka bat atera jende-artera ekartzeko"; Osk Atorra 2, adib. : "Nik hor ez det ikusten tolerantziya, edukazioa baizik "; BerTxapel 1962: "alako baten ikasiko du / edukaziyua zer dan"; El Día 1932), EB 10 (Zabal 1973: "Edukazioko sistema"; F. Garitano 3, adib.: "Edukazioa Gizartearen eginkizuna baldin bada"; Elhuyar 2, adib.: "erdalduna izateagatik, eta "edukazioz", utzi egin diogu gure hizkuntzan egiteari"; I. Tapia 2, adib.: "Haur basatiak ematen duzue, edukaziorik gabekoak!"; A. Lertxundi: "Ba, ez zaitez kezkatu #mdash# eta ateraino lagundu zion edukazioz"; Etxde: "Han bere langintzan askoz diru gehiago irabaziko baitzuen eta niri edukazio on bat eman ahal izango zidaten").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edukatibo : AB50 2 (hauetan 1 prozeso edukatibo), Euskalterm 5 (1 eztabaida tekniko-edukatibo, 1 proiektu edukatibo-didaktiko, 1 animazio sozio-edukatiborako gaitasun-diploma, 1 Animazio Sozio-Edukatiborako Gaitasun-Diploma, 1 edukazionismo); edukatu : AB38 1, AB50 1; edukatzaile : DFrec 1; edukazio : DFrec 2, AB38 2, AB50 4. Ez ditugu aurkitu ap. HiztEn-LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edukazio : EuskHizt, HiruMila (1 ik. heziera; 2 ik. gizabide), ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal educable / éducable formen ordainak: altxakor: HaizeG FB; eraikigarri, hezteko heinean, antzakaehi: Casve FE:; ezigai: PMuj DCV; hezgarri: Casve FE; hezigarri: HaizeG FB, PMuj DCV (ezigarri); hezkor, hezbera: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, T-L LBF, Azkue Aurkibidea; b) Erdal educación / éducation formenak: HiruMila: 1 (abstracto) hezkuntza; 2 (concreto) heziketa, hezibide; 3 (clase de educación) heziera; 4 (urbanidad) gizabide, jentiltasun, urguritasun // ElhHizt: 1 heziketa, hezkuntza; 2 heziera, hezibide, hazibide; gizabide, jendetasun, manerak; (heg.) edukazio // Lur EG/CE: 1 hezkuntza, heziera; 2 lotsa // Lur EF/FE: hezkuntza, heziera, eskolatze // XarHizt: hezkuntza, heziketa, hezibide // Casve FE: eraikitze, hezte, hezkünte; (manières) jentetarzün, gizatarzün, gisatarzün // HaizeG FB: hezkundea, altxatze // PMuj DCV: 1 (acc. de educar) aziera, azkuntza, eziketa, ezitze; 2 (crianza, enseñanza) aziera, aztura, ezibide, azkuntza; etab.; 3 (cortesía, urbanidad) gizabide, giza-lege, adeitasun, adei-lege, lotsa ona // Azkue Aurkibidea: azaiera, aziera, azikera, era // Ez dugu aurkitu ap. T-L LBF; c) Erdal educado / éduqué formenak: HiruMila: urguri, gizalegetsu // ElhHizt: ongi hazi, ongi hezi, heziera / hezibide oneko, manera onak dituena; (heg.) edukazio oneko // PMuj DCV: 1 (comedido, formal, de buenas formas) modu oneko, moduzko, eratsu, erabidezko, neurrizko; 2 (respetuoso) lotsazko, lotsadun, lotsakor, lotsati; 3 (bien educado, cortés, urbano) mendu oneko, aditsu, gizatsu, ongi-ikasi, ongi-azi, gisako; 4 (mal educado, descortés) era-gabeko, mendu txarreko, gaizki-ikasi, gaizki-azi, ikasi-gabe, arrunt, oies // Azkue Aurkibidea: etorki (eta "mal educado": uxoka) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF; d) Erdal educador / éducateur formenak: HiruMila: 1 hezitzaile, 2 (enseñante) irakasle; 3 (domador) hezle, bezatzaile; 4 (criador) hazle // ElhHizt: hezitzaile // Lur EG/CE: hezitzaile // Lur EF/FE: hezitzaile, eskola emaile // XarHizt: hezitzaile // Casve FE: eraikizale, hezle // HaizeG FB: hezle, altxatzaile // PMuj DCV: (institutor) azle, ezlari, eskol-emaile, irakaslari // Ez dugu aurkitu ap. T-L LBF, Azkue Aurkibidea; e) Erdal educando formarenak: hazkari: Azkue Aurkibidea; ikasle: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE, PMuj DCV; f) Erdal educar / eduquer formenak: HiruMila: 1 hezi; 2 (orientar) bideratu; 3 (enseñar) irakatsi; 4 (criar) hazi, hezi // ElhHizt: 1 hezi; 2 hezi, landu // Lur EG/CE: 1 eskolatu; 2 hazi; 3 hezi // Lur EF/FE: eskolatu, hezi // XarHizt: altxatu, eskolatu, hezi // Casve FE: altxatü, eraiki, hezi; (instruire quelqu'un) norbaiti erakatsi // T-L LBF: altxatu, eskolatu, hazi // Azkue Aurkibidea: mendu (eta "educar con cierta severidad": laztu) // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG FB, PMuj DCV; g) Erdal educativo / éducatif formenak: HiruMila: hezkuntza-, hezgarri // ElhHizt: hezigarri, (hitz-elkarteetan) heziketa-, hezkuntza- // Casve FE: eraikitzeko, hezteko // PMuj DCV: (educacional) ezitzeko, eskolatzeko // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea.

edukatu ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, edukatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. hezi].

edukatu 21 (20 adj. dira).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

edukatu 11 (10 adj. dira).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Ik. hezi.

Baztertutako forma onartzea proposatu da, baina adjektibo kategoriarako soilik, ‘edukazio onekoa’ definizioarekin.

edukazio
1 iz. Heziketa, hezkuntza. Edukazio hori falta du gure herriak, ikasbide humanista hori.
2 iz. Jendetasuna. Edukazioz, aurrena hartzen duenak, txikiena hartu behar omen dik. Mezua jaso dugula jakinaraztea edukazio onekoa da.

Aztergaia: edukazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-02-23 Bigarren mailan onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

h. 1 heziketa, hezkuntza. 2 jendetasun.

Informazio osagarria
Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. (1) heziketa, hezkuntza; (2) hazibide, jendetasun

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "nik neuk ez dakusat horren premia, hezkuntza, heziketa, gizalege, gizabide, jendetasun eta hazibide jatorrak izanik" (1995-01-25)

 - [I102]: gorago aipaturikoa, testuinguru oso espezifikoetan bakarrik sartu beharko litzateke, besterik ezean alegia. Beste adibide bat: dirupilaketa baina kapitalakumulazioa" (1995-01-10)

 - [K201]: "Ez dakit bigarren adieran jendetasun hobea den edukazio baino; nago ez ote duen betetzen ondo honen lekua. hezibide ere sar daiteke hor, agian" (2005-07-19)

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: hobesteko hitzen artean falta da hazibide eta jendetasun baino maizago erabilia: gizabide.

 - Erabakia: EArau (1996-10-18): ez da onartu.

eduki1, eduki, edukitzen
1 du ad. Norbaitek zerbait (bereziki besterendu daitekeen zerbait) halako atxikitze batez edo denbora jakin batez izan; egoera berean, edo bere hartan izan, iraunarazi edo gorde. Ik. izan2 16. Ez nauka, ez, besteren beldurrak ihes egina. Aztorea eskuan daukazunean. Bere mendean eta atzaparren artean edukiz. Zuk edukia naiz bataioan. Piru batek zeukala haren bizia. Norbait preso, gatibu eduki. Ezein jaunek ez du nahi mutil gaiztoa eduki, ez pagatu soldatarik zerbitzatu gaberik. Eduki dezala zenbait egunez bahi hura. Gizona, berehala hil beharrean, 30 urtez usteltzen edukitzea, badaezpadako urrikia iruditzen zaigula. Helburuak aldez aurretik begiz jota edukitzea. Gogoa beti hartan dauka. Jendeen esanak ezertan eduki gabe. Gau guztia lorik egin gabe edukitzen zaituen kezka. Hainbat denboraz estalirik eduki zuten gaiztakeria. Eltzeak luzaro edukitzen du berritan hartzen duen usaina eta kutsua. Jainkoak hazten, mantentzen eta bizirik edukitzen zaitu. Ezpata ere altxaturik zuelarik ukaldia emateko, aingeru batek eduki zion besoa. Hitza eduki. Hel dakigula eta bere eskutik eduki gaitzala. Gizon bati zeure mende guztian etsaigoa eduki diozunean. Zerbait jabearen borondatearen kontra eduki. Jainkoaren beldurrean eduki ditzan. Izatez, herabeak nauka hondartzara joatetik. Lehenbizian hartu zuen bidea dauka eta edukiko du sekulakotz.
2 du ad. Barnean izan. Ardoa edukitzeko zahagia. Limosnak edukitzeko ontzi bat. Kondenatu guztiak edukitzeko aski handia da infernua. Baina biziaren ukatze honek baietzik ederrena dauka barnean. Amak haurra bere sabelean dauka.
3 du ad. Batez ere Ipar. Uste izan. Gezurrez juramentu bat egitea, munduak hala ez badauka ere, bekatu handiagoa da lagunaren ondasuna ebastea baino. Daukat Jainkoak Migel zuela mendi hartan zinez deitu.
4 du ad. Norbait edo zerbait aipatzen dena dela uste izan. (Dagokion osagarriak -tzat atzizkia hartzen duela). Ik. hartu 27. Bere burua ezdeustzat daukana. Menditarra ezjakintzat, ergeltzat daukate.
[Oharra: aitaren antza zuen, hogei urte zituen edo egun ederra izan dugu bezalakoen lekuan, Hegoaldean, eduki aditza erabiltzeko joera dago: aitaren antza zeukan, hogei urte zeuzkan edo egun ederra eduki dugu ].
eduki2
1 iz. Zerbaitek barnean daukana. Ontzi handia, baina eduki gutxikoa.
2 iz. Idazki, lege edo kideko baten gaia edo mamia. Hitzarmenaren edukia. Filologiaren izen eta edukia zertxobait mugatzeko. Liburuaren garrantzia edukian datza.
edukiarazi, edukiaraz, edukiarazten
du ad. Edukitzera behartu. Munduko liluren artean Kasimiro gotor edukiarazi duzun Jainkoa.

Aztergaia: edukiarazi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

edukiarazi, edukiaraz, edukiarazten. dio ad.

edukiera
1 iz. Ontzi batek edo zerbaitek barruan eduki dezakeenaren neurria. Ontziaren edukiera. Edukiera handiko galdara. Litroa eta gainerako edukiera-neurriak.
2 iz. Ikuskizunak eta kidekoak egiten diren leku itxi batean sar daitekeen pertsona kopurua. Kafe Antzokiaren edukiera 420 lagunekoa da.

Aztergaia: edukiera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:MatHizt
edukiontzi
1 iz. Hainbat forma eta edukieratako ontzia, gauzak garraiatzeko erabiltzen dena. Ergelkeria da edukiontziak kamioietan eramatea autobidean, bata bestearen atzetik eta trenbidearen albo-albotik, gainera.
2 iz. Kaleetan zaborrak eta hondakinak pilatzeko erabiltzen den tamaina handiko ontzia. Gazte batzuk hamabi urteko espetxealdia betetzera zigortuak izan dira zakarren edukiontzia erretzeagatik.

Aztergaia: edukiontzi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2006-11-24
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2004-07-06 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edukiontzi (eta edukinontzi) 2: X. Mendiguren B. ("Aspaldi-aspalditik erabili izan ditu gizakiak landare-zuntz ehunduak hamaika gauza egiteko, gutxienez Neolitikoaz geroztik ezagutzen baitira era horretako edukinontzi anitzak, arrantzarako nasak, tabikeak, itxiturak, altzariak... baita oinetakoak ere"), J. Elberdin ("Trenbideari dagokionez, europear zabalera duena leihakide indartsua da produktu siderurgikoetan eta edukiontzietan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edukiontzi : HiztEn, Euskalterm 12 (hauetan 1 container sinonimoarekin; eta ibilgailu e.-garbitzaile; 1 kartoi-e., kartoi eta plastikoen e., paper-e., paper-kartoien e., pila-e., beira-e., egur hautsien e., hondakinentzako e., e-barku, edukiontzizko merkantzia) // eta 'container' itzulitako beste hauek: kontenedore : Euskalterm 2 (hauetan 1 zintarri eta jaurti-mugarri sinonimoekin eta 'contenedor, bordillo' itzulia; eta 1 merkantzi kontenedore: 'contenedor de mercancías' itzulia); container : AB38 1, Euskalterm 1 (roll-container 'roll-container') // eta 'contenedor' itzulitako ontzi : AB50 2 (hauetan 1 o.-garraio 'transporte de contenedores').

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edükinontzi : Casve EF; edukiontzi : HiruMila (eta edukiontzi-eramaile), ElhHizt (eta edukiontzi-untzi: AS: portacontenedores) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal container, contenedor / container formen ordainak: HiztHand: edukiontzi, kontainer // HiruMila: ik. contenedor / 1 eusle; 2 (poseedor) edukitzaile; 3 (recipiente) euskailu, edukiontzi; 4 (c. de basuras) zaborrontzi, zaramontzi // ElhHizt: ik. contenedor / edukiontzi // Casve FE: edenkailü, edükailü // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "edukinontzia = contenedor"

Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

hedatua da gaur, eta adierazle baten premia dago, dirudienez.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: ik. oh. s.u. container. (2004-06-02)

Euskaltzainen oharrak

 - [E116]: "Erabili egiten da (batez ere prentsan erabiltzen da, baina baita literaturan ere), eta beharrezkoa denez, onartzea proposatzen dut lantaldeak zalantzan utzi duen sarrera hau".

 - Erabakia: Erabakia (2006-11-24): "OK".

edukitza
iz. zuz. Norbaitek gauza bat bere esku izatea eta erabiltzea, horren jabea izango balitz bezala. Edukitza izan ohi da lehena eta luzaroan ere bakarra, gizakien egoera zibila frogatzeko.

Aztergaia: edukitza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2006-11-24
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:37 2004-07-06 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edukitza (eta edukitza-erregimen, edukitza-modu...) 27: UZEI ("Jainkoaren edukitzarekin ez da nahasi behar; esakune hau salbatuari buruz erabiltzen du Bibliak, ikuspen dohatsua adierazteko"), EHAA 1988 2 (adib.: "Urteroko indemnizazioa, lursailen edukitza duten eta nekazal hustiakuntzen titular direnen aldekoa"), EUEstat 1988-1998 4 ("Edukitza-erregimena: Nekazaria nekazal ustiategian aritzen den forma juridikoa da", "Nekazal ustiategien egiturari buruzko datuek, haien kopurua, tamaina, edukitza-modua eta lurzatiketa ukitzen dituzte"), Eskubide errealak 2 (adib.: "eskualdatzaileak edukitzarik ez izateak ez dio eskuratzaileari kalterik egiten"), MerkatZuzenb 5 (adib.: "Akzioaren gain eratutako bahiaren bidez, akziodunak akzioaren edukitza galtzen badu ere, berori izango da bazkide eskubideen titularra", "Alderdien arteko harremanei dagokienez, akzioen edukitza ematea nahikoa da betebehar nagusia beteko dela bermatzeko"), GAO 1993-1994 12 (adib.: "Zuzenbidezko titulartasun itxuraren baten onuraduna edo edukitza duena ere titularraren egoera juridikoarekin parekatu ahal izango dira espediente administratiboak tramitatzerakoan", "Ondarezko mendien preskripzio eskuratzailea bakar-bakarrik gertatuko da nagusi gisa edukitza, publikoa eta pakezkoa, hogeita hamar urtetan etenik gabe izatean"), I. Mendiguren ("Ondasun materialen artean, batzuen edukitza kriminala da; horietaz abstenitzeko ardura egoten da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edukitza : HiztEn, Euskalterm 32 (hauetan 5 edukitze sinonimoarekin, eta 1 posesio sinonimoarekin); edukitzagabetu : Euskalterm 2 (hauetan 1 edukitza kendu sinonimoarekin); edukitzagabetze : Euskalterm 1 (edukitza-kentze sinonimoarekin); edukitza hartu : Euskalterm 1; edukitza hartzeko baimen : Euskalterm 1; ko-edukitza : Euskalterm 1 (kidedukitza eta erkidetzeko edukitza sinonimoekin); edukitza eman : Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edukitza : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Zuz. arlokoak landuko dituztenek argitzekoa (forma berria da eta edukitze du lehiakide).

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tza/-tze.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: "Oharra:Zuzenbide zibilaren arloan edukitzak adierazi nahi du norbaitek gauza bat eskuetan izan eta erabiltzen duela, horren jabe izango balitz bezala. Jabe-itxura sortzen du edukitzak, eta, horregatik, babestu egiten da akzio berezien bidez (interdiktuen bidez), nahiz eta zenbait kasutan benetako titulartasunarekin bat etorri ez. Horregatik, bai erakundearen beraren izena (edukitza), bai edukitzaren subjketuarena (edukitzaile) zerrendan Zuz. markarekin agertzea komeni da".

 - [E116]: "Forma berria izanik eta Zuzenbidean bakarrik erabiltzen denez, marka horixe duela eman liteke".

 - [E116]: "Proposamena: edukitza iz. Zuz.".

 - Erabakia: Erabakia (2006-11-24): "OK".

edukitzaile
1 iz. Zerbait daukan pertsona. Aita santua, lurrean Jainkoaren lekuaren edukitzailea eta haren egiazko Bikarioa. Hitzemanen edukitzailea.
2 iz. zuz. Zerbait barnean hartzen duen gauza. Edukitzailea eta edukia, biak aseguratu behar dira.

Aztergaia: edukitzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1998-10-07 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: "Oharra:Zuzenbide zibilaren arloan edukitzak adierazi nahi du norbaitek gauza bat eskuetan izan eta erabiltzen duela, horren jabe izango balitz bezala. Jabe-itxura sortzen du edukitzak, eta, horregatik, babestu egiten da akzio berezien bidez (interdiktuen bidez), nahiz eta zenbait kasutan benetako titulartasunarekin bat etorri ez. Horregatik, bai erakundearen beraren izena (edukitza), bai edukitzaren subjketuarena (edukitzaile) zerrendan Zuz. markarekin agertzea komeni da".

 - [E116]: "Hau ez da berria, baizik tradiziokoa, eta hori jaso behar da lehenik, eta gero espezialitatekoa".

 - [E116]: "Proposamena: edukitzaile iz. 1 'zerbait daukana'. 2 Zuz."

 - Erabakia: Erabakia (2006-11-24): "OK".

edukitze
iz. eduki aditzari dagokion ekintza. Zer zela uste duzue bere edukitze guztia?, etxetxo bat, behi bat eta hiru-lau oilo.

Aztergaia: edukitze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:32 1998-10-07 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: posesión.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

edulkoratu, edulkora, edulkoratzen
1 du ad. Jaki bat, edari bat edo sendagai bat edulkoratzaileren batekin, bereziki azukrea edo eztia ez den batekin, gozatu. Edulkoratutako fruta-prestakinak. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Jogurt edulkoratuek edo azukre erantsirik gabeek zapore artifizialagoa izaten dute.
2 du/da ad. Zerbaiten berezko gogortasuna, laztasuna edo itsustasuna nolabait gozatu edo leundu. Egia da rock indartsua edulkoratzen hasia dela aspaldi. Jakina da ezinezkoa dela halakoak euskaraz formulatzea, ez bada jatorrizkoari traizio eginez, jatorrizkoa edulkoratuz eta, maiz, alferrik galduz, "alu zikin madarikatua" bezalako esaldi ahulekin. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Datu faltsu edulkoratuak.

Aztergaia: edulkoratu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10:EHL 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

edulkoratzaile forma aztertzean aditza ere sarrera gisa gehitzea proposatu da, aditz eta adjektibo kategorietan, ‘gozatu’ adieran.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

ad. eta adj.

edulkoratzaile
iz. Jakiak, edariak eta sendagaiak gozatzeko erabiltzen den gaia, bereziki azukrea edo eztia ez dena. Ik. gozagarri 2; eztitzaile. Azukrearen edo eztiaren partez sakarina edo antzeko edulkoratzaileak hartzea. Sakarina da gehien erabiltzen den edulkoratzaile artifiziala.

Aztergaia: edulkoratzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-07-22 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh78 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): edulkoratzaile 74: Elhuyar 4 (adib.: “Aspartamoa elikagai eta edari askoren ohiko edulkoratzailea da”), Consumer 56 (adib.: “Edulkoratzaile gutxien daukaten jogurtak Sveltesse Nestlé marrubiduna eta Vitalínea Danone melokotoiduna dira”), Berria 14 (adib.: “Txikle eta goxokietan erabiltzen dira edulkoratzaile bezala”).// edulkoratzaile 78: Aizu 2, Berria 16, Elhuyar 4, Consumer 56.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu edulkoratzaile formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es edulcorante / fr édulcorant(e): Elhuyar: edulkoratzaile, gozagarri / Nolaerran: eztigarri / Zehazki: eztitzaile / Labayru: edulkoratzaile, gozagarri, edulkorante / Adorez5000: gozagarri, eztigarri, edulkoratzaile.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu edulkoratzaile formarik.

Lantaldearen irizpideak
Forma lehiakideak ditu, eta erabilerak ikusiko dira

Forma lehiakidea du (eztitzaile) eta lantaldeak ez du garbi zein den egokiena.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Hiztegi orokorretan eta Euskaltermen ere jaso dago, baina gozagarri forma ere badugu lehendik arautua (bide batez, gozagarri bi adieratan banatzea komeni da). Definitzaile gisa erabil liteke ‘gozagarria’. edulkoratu aditza ere sartzekoa da.

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

gozagarria.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Bidalketa: ikus eztitzaile.

edute
iz. hizkl. Jabetza. -en kasua erabiltzen dugu askotan jabegoa edo edutea adierazteko: aitaren etxea baldin badiogu, aitak duen etxea adierazi gura dugu. Hitz eta lokuzio batzuek edute-genitiboa eskatzen dute osagarrian.
Azpisarrerak
edutezko
adj. hizkl. Jabetza adierazten duena. Ik. posesibo. Edutezko genitiboa.
Loturak

Aztergaia: edutezko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:39 1998-10-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

edutezko EB 3, ap. J.M. Irazola: "Genitibo edutezkoaren gainean eraikitzen da", "bizidunetan -gan- ipinten da genitibo edutezko ta desinentziaren tartean: Ama-ren-gan-dik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

edutezko : HiztEn, Euskalterm 4 (hauetan 1 adjektibo posesibo, edutezko posesibo sinonimoarekin; 1 edutezko genitibo, 1 edutezko izenorde; eta beste edutezko 1 posesibo sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38 eta AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. EGLU I, 406: "genitiboa (genitibo edutezkoa deitua Euskaltzaindiaren aurreko agirietan)".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

edutezko : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

erabili egiten da (Euskaltzaindiaren arau batean, adibidez), eta onartzekoa da, nahiz bere horretan oinarririk gabeko eratorria dirudien; nolabaiteko konponbidea eskainiko luke edute sarrera jasotzeak eta edutezko horren azpisarrera bihurtzeak.

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izlag.

Jakite-arloak

Gram.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E123]: "Irtenbide egokia izan daiteke edute sarrera jaso eta hor azpisarrera izatea edutezko".

 - [E116]: "erabiltzen den forma emango nuke nik sarrera gisa, edute bat erdi asmatzen hasi gabe (hau ere eratorria baita, aditz-izena denez, eta hori jasotzeak edun aditza ere jasotzea eskatuko luke, bere aldetik, eta... ea nora goazen!). Proposamena: "edutezko izlag. Gram.", lantaldearena errespetatuz".

 - Erabakia: Erabakia (2006-12-22): "edute iz. Gram. [eta AS gisa] edutezko izlag. Gram.".

efe
iz. Alfabetoko letra (f, F).

Aztergaia: efe

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

"f" letraren izena.

efektibo
1 adj. Eraginkorra. Beste poema asko, ostera, ez dira efektiboak, narrazio erdi magikoaren mugan dabiltza, inora iristeke.
2 adj. ekon. Balioez, kostuez, kapitalez eta kidekoz mintzatuz, benetakoa, erreala. Baliabide finantzarioen kostu efektiboa zergen aurrezkia deskontatu ondoren kalkulatu dugulako.

Aztergaia: efektibo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:15 1998-10-07 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-09-20 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh176 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

efektibo 9: Xabier Arregi 3, Xabier Amuriza 3, Jon Alonso, Amaia Lizarralde, Ana Urkiza. // efektibo 177: Aizu, Argia 12, Berria 36, Deia 6, DiarioVasco 7, Euskal Herriko Agintaritza 20, EiTB 8, Elkar 8, Erlea, Consumer, Espainiako Gobernua 44, Jakin 15, Laneki 9, UEU 9.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: efektibo 22: Berria 8, Herria, Xabier Arregi 3, Xabier Amuriza 2, Jon Alonso, Amaia Lizarralde, Ana Urkiza, Joseba Sarrionandia, Koldo Zuazo, Joxe Azurmendi, Harkaitz Cano, Iñaki Heras.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "efektibo, efektibitate h. eraginkor, eraginkortasun".

Erabilera oso urriko forma

hedatu gabea; aski da eraginkor arautua.

Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Saih.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gutxienekoa betetzen du eta badirudi ez dela aski eraginkor, efikaz arautuekin

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-ibo izond. erref.

efektu
iz. Kausa batek eragiten duen ondorioa. Efektu fotoelektrikoa. Hipotesi erakargarria izanagatik, bi fenomenoak denboran bat etortzea ez da aski kausa-efektu erlazioa frogatutzat emateko.

Aztergaia: efektu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau63
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:05 1994-02-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ektu

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "ene ustez B2 jarri behar da, ondorio, ondoren hobetsiz" (1995-01-25)

efemeride
1 iz. Urteurrenean gogoratzen den gertaera aipagarria. Berria egunkariak agenda ere badu, euskal historiako efemerideekin.
2 iz. astron. Argizagien kokaguneari buruzko datuak jasotzen dituen zerrenda edo liburua. Ilargiaren efemerideak 2007. urtean.

Aztergaia: efemeride

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-10-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

efemeride EB 1 (Egin 1987: "Gainera, eguneroko atalak entzun eta ikusi ahal izango dira: ajenda, efemerideak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

efemeride : HiztEn-LurE, Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Egunk

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

efemeride : HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal efemédide(s) / éphémeride(s) formen ordainak: HiruMila: efemeride, urteurren // ElhHizt: (efeméride) 1 efemeride (gertaera bera); 2 urteurren, urtemuga; (efemérides) 1 efemerideak (liburua); 2 efemerideak (gertaerak); 3 efemerideak (egunkariko saila) // XarHizt: egunekoak, eguneko berriak // Casve FE: egüneko, egünkaleko (berriak) // HaizeG FB: egun bereko berriak // PMuj DCV: egun-berriak, eguneko berriak, eguneroko berriak // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, T-L LBF, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

fr (DLLF): éphémeride; it (S. Carbonell): effemeridi; ca (DCC): efemèride; en (Collins): event (remembered on its anniversary); (efemérides; en periódico) list of the day´s anniversaries; (título; equivalente a) 50 years (etc) ago today; de (Langenscheidts): bemerkenswertes Ereignis (od. Datum); Tagebuch; Ephemeriden; astronomisches Jahrbuch; Chronik.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

Katal: Efemerideak: Efemérides.

Lantaldearen irizpideak
Aski nazioartekoa da

aski nazioartekoa da.

eferbeszente
adj. Gaiez mintzatuz, isurkari batekin nahastean, desegin eta urtu ahala, burbuilak sorrarazten dituena. Aspirina eferbeszente bat bota du edalontzira.

Aztergaia: eferbeszente

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: EHL 2023-10-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

eferbeszentzia aztertzean proposatua.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Fis., Kim.

Orrialde guztiak:
 

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper