Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-bildu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-bizi.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan elhur-busti 1 (Prop 1903: "Elhur-busti jauts-ahalako batek funditu ginituen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

elurbusti : HiztEn, LurE (adib.: elur bustia), Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Meteorologia: elurbustia: euria eta elur-bera nahastuta dauzkan prezipitazioa; es aguanieve; fr neige fondue.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

elurbusti : EuskHizt (adib.: elur-bustia), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE (adib.: elur bustia), Casve EF (elürbusti), HaizeG BF, Lh DBF (elhurbusti), DRA (elur-busti), PMuj DVC (elur-busti). Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-busti.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ELURRA BOTA. Nevar. "Ori da elurra botatzea (G-azp, AN-5vill) [...] edurre bota iten dau (V-arr)" Gte Erd 89. v. ELURRA ARI IZAN. Goiko mendi-alde oitan elurra bota izanen du? Auspoa 97, 15. Datorrelako / egun atako / ur-ekartzaila [= Acuario] prestua / euriz beteten mundua. / Edurra bota edo euria / da onen zeregin guztia. Azc PB 291Ta or abil ondiño, negu dolor ori, / Lotsa barik botaten txingor, edur, euri. Enb 178. "Elur puska bota du (AN-5vill) [...], elur puska ederra bota du (elur handia) (AN-gip)" Gte Erd 89

elurra bota 41: Berria 7 (“Horrek, zaparradak utziko ditu, eta garaiera ertainetan, elurra bota dezake”), EiTB 31 (“prezipitazio handiak izango ditugu lurralde osoan, haizea oso zakar ibiliko da, eta elurra botako du 1.100 metrotik gora Nafarroan”), Argia (“1815eko ekainaren 6an elurra bota zuen New Yorken eta bi egun geroago mara-mara ari zuen Bostonen”), Erlea (“elurra bota zuen gaueko azken orduetan”), DiarioVasco (“Elurra botatzen zuen baina suabe”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

elurra bota 11: Berria (“Hor kanpoan elurra bota ondoko giroa dago”), Alberto Ladron Arana 2 (“Eguna lainotsu zegoen eta tarteka elurra bota zigun”), Pello Zabala 2 (“2000. urtean, Aizkorrin behera elurra bota zuen malo-malo, ekainaren 9an”), Jokin Muñoz (“Neskak txabolan beheko surik ote zegoen galdetu behar zuen, horixe zen-eta bere kezka nagusia, baina elurra botatzen hasi duenetik hotzagatik nahikoa kexatu dela iruditu zaio”), Koro Navarro (“Bat-batean elurra bota balu, konturatu ere ez zen egingo”), Jon Arretxe (“Esan nizun elurra bota behar zuela eta hobe zenuela Tabrizen geratzea”), Joseba Sarrionandia (“Gero elurra botako du, eta kazkabarra”), Jose Morales (“Behin, elurra bota zuen, maluta zuri handiekin, alfonbra zuri puskatu baten antzera estali zuen belar jadanik berdea, eta berehala urtu zen, giroa hezeagoa eta hotzagoa bilakaraziz”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Lehenengo elurra botatzearekin batean, Oriol basurdeari barruan zeraman haurra atera zitzaion, eta jolasean ibili zen leher egin arte

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa elur sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "elurra egin = nevar".

Esapideei dagokien sistematika

egin: -a.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

elur sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

izan: -a.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

elur sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ELURRETAN. a) Bajo la nevada. Ordu bi bidek ez nau ikaratuko gabaz ta edurretan balitz bere. Mg PAb 113. Or ibillten ziran aldra andiak, oiuka, deadarka, garrasika, mendirik-mendi, ibarrik-ibar, basorik-baso, euritan da edurretan. Ag AL 12. Ekatx denporalean / iñoz edurretan, / jan barik ta bustita / sandale utsetan. Ayesta 131. b) Bajo la nieve, (estar. etc.) cubierto por la nieve. "Mendia elurretan dago (G-azp, BN-arb)" Gte Erd 89 (junto a elurpean, etc.). Elurretan bai dago / mundu-zabalera. Jaukol Biozk 104. c) "Edurretan, en época de nieves" A

adib: elur 1 iz. Hodeietatik maluta edo pikor zurietan erortzen den ur izoztua. Elurra bezain zuria. Elurra urtzen denean. Elurpean lo dagoen lurra. Elur lodia. Elurretan oinatzik utzi gabe. Ez dira negu hotzen beldur; ortutsik elurrean ikusiko dira. Hor ibiltzen ziren, mendirik mendi, euritan eta elurretan.

elurretan 181 (asko dira ‘Aulki bat elurretan’ liburua): Aizu 4, Deia 4, Elhuyar 3, Consumer 19, Berria 53, EiTB 29, Karmel, Laneki, Erlea 3, DiarioVasco 13.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

elurretan 155: Berria 25, Herria 6, Pablo Sastre, Jose Morales, Anjel Lertxundi, Koro Navarro, Bernardo Atxaga, Pello Zabala etab.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke (aldatzekoa da aurreko bileran aztertutako elurretan forma, azpisarrera bihurtuz).

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa elur sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

elhurtegi 1 (Prop 1906: "Ikusiko dire [Norbejiako] elhurtegi eta hormategi hauk bilhakatzen eliza handi bakhar baten baldeko").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

elurtegi 1 (Gorbea: "Aurrez aurre, Villaroko Elurtegitik igaroz Arrabara doan bidea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

elurtegi : AB50 1, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

elurtegi : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF (elhurtegi), PMuj DVC. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal glaciar, nevero / glacier formen ordainak: elurtegi : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, PMuj DCV; glaziar : ElhHizt, HiruMila (glaziare); izoztegi : ElhHizt, PMuj DCV; hormagune : ElhHizt, HaizeG FB; edurtza : PMuj DCV.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "elurtegia = lugar de nieves, nevero".

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

elur(tu), elurtzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tza/-tze

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gizon.

Jatorrizko forma

eragiketa baten emaitza

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: resultado, donación

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: emakida LE Urt ("Zer da Bula gurutzadakoa? Da aita Sanduaren konzesio edo emakida bat"), eta emankidatu DRA ("Emankidatu edo konzeditu zuan").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

emakida (eta administrazio emakida, e.-epe) 37: Ondare eskualdaketa 1990 2 ("Sozietateak eratzean edo haien kapital soziala zabaltzean burututako ondasun higiezinen emakiden truke jasotzen diren akzio edo partizipazio sozialen eskualdaketak, emakidaren egunetik eskualdaketarenera bitartean urtebeteko epea iragan ez balitz, beti ere"), EHAA 1990-1994 bitartean 12 (adib.: "aparkaleku publikoaren ustiaketaren emakida", "Emakidarekiko interesgarri gerta daitezkeen beste epe batzuk", "aipatutako emakida esleitzeko Barakaldoko Udalak dei egindako lehiaketari dagokion iragarpena"), BAO 1996-1999 10 (adib.: "kultura jardueretarako erabiltzeko dirulaguntzen emakidari buruzko arautegia", "Dirulaguntzen emakidari buruzko akordioak abenduaren bigarren astean jakineraziko zaizkie toki erakundeei"), GAO 1993-1998 13 ("1993ko oporretako aisialdi eta astialdi kanpainako partehartzaileen garraio zerbitzuaren emakida esleitzeko lehiaketa", "Hileta Zerbitzuei eta Udal Hilerrian emakidak eman", "Ordaindutako matrikularen gain ikasleek hobarien emakida hautatu ahal izango dute"); emakidadun 4: EHAA 1990 ("Baliatzaileen Elkartea sortu arteraino emakidadunak mantenimendu kuota lez hartuko duen kopurua"), GAO 1998 3 (adib.: "Udalari itzuliko zaizkio postuak, emakidadunentzako inolako kalte-ordainik gabe", "Emakidadunek [...] udal eskubideak eta tasak hilero ordainduko dituzte"); emakidapean 1, EHAA 1990 ("aparkaleku bat eraiki eta kudeatzeko administrazio emakidapean esleitzeko dei egindako lehiaketa"); emakidatu (eta emankidatu 1) 7: T. Egibar ("Aita Saindu Leon XII-garrenak 1827-garren urteko Martxoaren 3an emankidatu zitun [barkamenak]"), OinLegBizk 1990 ("Foru Enpresa Publikoek emakidatzen dituzten subentzioak"), BAO 1999 5 (adib.: "laguntza emakidatzean, betebeharra onartzean eta ordainketa egitean", "Hobari honek, dena den, ezin izango du proiektuari kanpo-gastuengatik emakidaturiko dirulaguntza osoaren % 15a gainditu"); emakidatzaile 2, BAO 1999 ("diru-laguntzen eta laguntzen emakidatzaile", "erakunde emakidatzaileak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

emakida : HiztEn, Euskalterm 34 (adib.: hilobi-emakida, emakida-epe, mailegu-emakida); emakidadun : HiztEn, Euskalterm 3; emakidatu : Euskalterm 4 // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

emakida : AdmProz, HezkAdmin, TokiJaurb (hiruretan, 'concesión'); emakidatu : HezkAdmin (conceder) // Ez ditugu aurkitu ap. Euritun 1998, LHH, LurraldeAntol.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

emakida : ElhHizt-HiruMila (concesión), Casve EF (concession donnée par un Etat), DRA (concesión); emakidadun : ElhHizt-HiruMila (concesionario); emakidatu : HiruMila-DRA (conceder) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: concesión.

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

jatorri-osaerak gorabehera, aski erabilia da, administrazioan behintzat.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. emakida.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak arautua du kontzesionario, eta aski izan liteke, nahiz -dun osaerako hau berez bezala datorren, baldin emakida oinarria onartzen bada behintzat.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

gizonkeria arautua da.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

emakumetu, emakume(tu), emakumetzen. da/du ad.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

emakumetu, emakume(tu), emakumetzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zale.

Jatorrizko forma

komun / emakumezkoak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EMAN-AHALA. Con todas sus fuerzas. Hitz bat gabe, aire bati / Jo zak eman ahala. Zby RIEV 1908, 757. Makila lodi bat altxatzen du, eman ahala jotzen du jujea kopetan. "De toutes ses forces". Barb Leg 145. [Aingira] hartuko ginuen nolazbait eta tinkatuko bi ahurren barnean, eman ahala. Larre ArtzainE 45. Gazteekin pilotan jokatzen, eman-ahala. Ib. 83. Erran zion handik orho egiñ zezala, / Bulharrek eman ahala. Gy 109. Zein gogotik ari ziren, zintzurrak eta bihotzak eman-ahala [...], Pebet anaiak [...], nahiz denena zen hola bozten ginituen kantu guzia. Larre ArtzainE 82

eman ahala 36: Deia, Elhuyar, Consumer 2, Berria 13 (“Goizaldean itzuli ziren Bilbora. Kazetariek berria eman ahala hasi zen Francoren bertsio ofiziala zabaltzen: gorriek erre dute Gernika”), EiTB 5, Jakin 2, Argia 10, Laneki 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eman ahala 54: Herria 5 (“Eman ahala bortitz joak ziren pilota gehienak, 16 etan eginez zazpigarren berdintzea”), Berria 5 (“Gainera, egun horretan, hautesle zerrendetako zenbakia ere zuzenean eman ahala izanen dute”), Itxaro Borda 14 (“Berehala lotaratzen ez zenean emaztea eta haurrak besoek eman ahala jotzen zituen, bere ahuleziaren hobendunak bailiran”), Juan Martin Elexpuru 3 (“bihotza eman ahala guztian”), Iñaki Segurola (“Jende mordoa, bada, kaleak eman ahala; esanez bezala: hauxe gara, papera gara, letra hila gara”), Oskar Arana, Karlos Zabala, Koldo Izagirre…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa eman sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

emanarazi, emanaraz, emanarazten. dio ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

emanarazi, emanaraz, emanarazten

Jatorrizko forma

irratsaio, emankizun

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor salbuespenezkoa

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-kor-tasun.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

emankor(tu), emankortzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor-tu.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

LB: 57 (UEU- Eraldaketarantz Hezkuntza Emantzipatzailearen eta Pedagogia Libertarioaren arteko elkarlanean 28), ETC: 133.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez: emantzipatzaile: adj. emancipador/ra, Labayru: 0, NolaErran: 0; Euskalterm: 0.

emantzipatu, emantzipa, emantzipatzen 1 da/du ad. Hist., Zuz. Norbait guraso ahaletik edo beste norbaiten zaintzatik askatu; morrontzatik edo mendetasunetik askatu. Gazte batek gurasoengandik emantzipatu nahi duenean. Kristau Elizatik sortu eta gero emantzipatu zen Mendebaldeko gizartea. 2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Adingabe emantzipatuak eta emantzipatu gabeak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira emantzipatu 1 (Egin 1977) eta emantzipazio 6 (Azurm: "emantzipazio-mugimendu", ESB Programa 2, AKManifestua 3).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

emantzipatu : DFrec 1, HiztEn, Euskalterm 3; emantzipazio : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 12 (hauetan langile-emantzipazio 1, emantzipazio-prozesu 1); emantzipatzaile : Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

emantzipatu : HiruMila, ElhHizt; emantzipazio : HiruMila, ElhHizt; emantzipatzaile : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

lantaldeak ez du maileguaren premiarik ikusten; cf. burujabetasun, beregaintasun eta beregain bihurtze bezalakoak.