OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

emozionatu EB 9 (Azurm, LMuj, X. Gereño 3, A. Letamendia, A. Lertxundi, Tom Sawyer/3, Egin 1991).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

emozionatu : DFrec 2. Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu beste hiztegietan aurkitu (EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

emozionatu ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, emozionatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. hunkitu].

emozionatu 427; hunkitu 3158.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

emozionatu 49; hunkitu 1669.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Baztertutako forma onartzea proposatu da. Agerraldi asko ditu Lexikoaren Behatokian, eta, gainera, emozio forma ere onartua dago. Heg. markarekin jaso liteke.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. hunkitu, etab.

LBeh (2014-04-03): emu 13: Berria (“Australiako emuaren femurra (hegazti ez-hegalari handia) eta hazten ari den arratoi baten besaurreko hezurra dira ikus daitezkeen beste animalia egituretako zenbait”), EiTB 12 (adib.: “Donostian txikienek tamaina txikiko txorimaloak egiten ikasiko dute eta gertutik animalia exotikoak ikusi ahal izango dituzte: arantzurdeak, emuak, antzarak, mandoak, astoak, llamak, gameluak eta poneyak, besteak beste”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: emu 4: Xabier Olarra 3 (adib.: “Ez zekien oso seguru emua zer zen, eta deskribatzeko eskatu genion”), Edorta Agirre (“Haragietan, "kapritxotsuek" gaur bezala abelgorria sei edo zortzi urtez haziko dute (era tradizionalean eta pentsuetan mirarizko osagarririk sartu gabe) bestelakoei ere bide emanez, hala nola bufalo, bisonte, orein, basurde, erbi, azkonar, emu, ostruka, kanguru eta gainerakoei; baita primate batzuei ere, egokiak izango baitira etorkizunean zaletasun morboso berriak asetzeko, emaniko lehen urratsek adierazi legez”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es emú / fr émeus: Elhuyar: emu / Nolaerran: - / Zehazki: emu / Labayru: - / Adorez5000: emu.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Zool.

Landare eta animalien taxonomi izena

Dromiceius novaehollandiae.

LBeh (2014-04-03): emultsio 56: Elhuyar 3 (adib.: “argi-sortaren zati bat objektua argiztatzeko erabiltzen da, eta besteak, berriz, erreferentzia-sorta deitutakoak, euskarriari, plaka fotografikoari edo emultsioari erasotzen dio”), Consumer 42 (adib.: “jangaiaren zaporea indartzea, gozotasunez apaintzea, gelifikatzea, loditzea, kolorez janztea, emultsioa erraztea, egonkor bihurtzea eta beste hainbat helburu betetzen dituzten aditiboak, esate baterako”), Berria 7 (adib.: “Gorriz, bioletaz eta berdez tindatutako patata fekularen emultsio batekin estaltzen zen beira bat”), EiTB 4 (adib.: “pikilloz egindako emultsioa prestatuko du”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: emultsio 9: Berria 2 (adib.. “Agirregabiria elektroforesia eremu elektrikoaren eraginez soluzio edo emultsio bateko partikulak higitzea egiteko txip bat garatzen ari da Arrasateko enpresan”), Irene Aldasoro 4 (adib.: “Emultsio bat izan ohi da ukendua”), Juan Garzia 2 (adib.: “Nigandik gorago zein beherago, beste guztiak berdin errugabe sentitzen zituan: lehengaiak ontzat eman zituztenak, zilar bromurozko emultsioa prestatu eta berrikuskatu zutenak, xaflak paketetan sartu, bilgoak lotu eta biltegian pilatu zituztenak”), Xabier Olarra (“Horiek prestatu zioten bere erakustaldi ikusgarrienerako bidea, 1861ean erakutsi baitzuen koloretako argazkiak egin zitezkeela, nahiz eta emultsio fotografikoa bera zuri-beltzeko argazkietarakoa izan”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es emulsión / fr émulsion: Elhuyar: emultsio / Nolaerran: emultsio / Zehazki: emultsio; emultsionatze, nahaste; emultsio, nahasketa / Labayru: emultsio / Adorez5000: emultsio.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 48 (Berria 1, EiTB 2, Consumer 14, Laneki 26, UEU 5); ETC 21

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: emultsionatu du ad. (Kim.) emulsionar / Adorez: emultsionatu du ad. emulsionar / Labayru: emultsionatu 1 ad. dau Kim. emulsionar / NolaErran: 0. / Euskalterm: 0 // ZTHB-Kim: emultsionatu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa. Oso erabilia, gaur batez ere sukaldaritzan, baina beste arlo batzuetan ere bai. Markarik gabe jasotzekoa.

LBeh (2014-04-03): emultsionatzaile 60: Elhuyar (“Produktu kimikoek injektatzen den nahastearen % 2 bitarteko proportzioa izan dezakete, eta emultsionatzaileak, likatasunaren kontrolatzaileak edo biozidak izan daitezke”), Consumer 57 (adib.: “Aditibo emultsionatzaile gisa baliatzen dira (lezitina edo E-322 horri esker, gantza eta ura nahas daitezke) margarina, gazta eta bestelako elikagaiak moldatzean”), Berria (“landare proteina; semola; laboreetatik ateratako egonkortzailea; lodigarri, emulsionatzaileak, lurringarri edo beste gehigarriak”), Jakin (“Produktu kimiko horiek biozidak, likatasun-kontrolatzaileak eta emultsionatzaileak dira”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu emultsionatzaile formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es emulsionante / fr émulsifiant: Elhuyar: (Quim.) emultsionatzaile / Nolaerran: - / Zehazki: (Quim.) emultsionatzaile / Labayru: (Quim.) emultsionatzaile / Adorez5000: -

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enamora, enamoratzen.

Behe-mailako formaren aldean hobestekoa

Beh. Ik. maitemindu.

Aditz-erregimena

da/du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: Ayerb EEs 1915 ("Berezko enantzua [habilidad] eta ikastea bateratu egin behar dira"), Herr 1956 ("Ona emen non ageri dan artzaiaren sen eta enanzua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enantzu : ElhHizt; enantsu (enanzu): PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar. eta Naf.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: enara arrunt: Hirundo rustica; enara azpizuri: Delichon urbica; enara ipurgorri: Hirundo daurica; haitz-enara: Hirundo rupestris; itsas enara: Chlidonias sp.; itsas enara beltz: Chlidonias niger; itsas enara hegalzuri: Chlidonias leucopterus; itsas enara musuzuri: Chlidonias hybrida; uhalde-enara: Riparia riparia.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ainara: 1 (EB); ainhara: 1 (IE); ainhera: 1 (IE); enade: 1 (B); enara: 20 (B: 1; G: 3; EB: 16); inhara 2 (IE)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: enara 2; AB38: enada 1, enara 19; AB50: ainara 1; enara 1; LurEn-HiztEn: enara, enara-belar

Jatorrizko forma

enara, ainara

Euskaltzaindiaren Arauak

Hirundo rustica.

Aldeko arrazoi handirik ez dago

enara da gaur erabiliena

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: enara-belar .

Landare eta animalien taxonomi izena

Hirundo rustica

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Heg.

Forma baten adiera(k)

zikina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

enbaladore Volt 1: "Enbaladorea naiz zure serbitzeko"; enbalaje Munita 2: "Lotura eta enbalajetarako", "Enbalaje ta beste loturetarako"; enbalatu Volt 2: "Zure marxandiza izanen da hain ongi enbalatua nun ezpaitu perillik bustitzeko", "Iauna, gustiak enbalatu dugu eta lagundu enbarkatzera".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enbalai jasotze 1 (Egin 1992: "Aztoitiko Udalak ostiralero izaten den enbalai jasotzerik ez dela izango gogorarazten du, ostiral santu eguna dela eta").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enbalagai : AB38 1; enbalagailu : AB38 1; enbalaje : HiztEn (1 'enbalatzearen ekintza eta ondorioa'; 2 'Garraiatu behar diren objektuak babesteko erabiltzen den kaxa edota estalkia'), Euskalterm 1 ('embalaje' itzulia); enbalamendu : AB38 2 ('embalamiento'; hauetan 1 e. termiko: 'embalamiento termiko'); enbalapaper : DFrec 1, AB38 1 ('papel de embalaje'); enbalatu : DFrec 1, HiztEn ('garraiatu behar diren objektuak, babestearren, paper edo antzeko materialen batean bildu, paketeak egin edo kaxatan sartu'); enbalatzaile : HiztEn ('enbalatzen duena') // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enbalaje : HiruMila ('embalaje'), ElhHizt ('embalaje'); enbalaketa : HiruMila ('embalaje'); enbalatu : HiruMila ('embalar'), ElhHizt ('embalar'); enbalatzaile : HiruMila ('embalador'), ElhHizt ('embalador') // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal embalar / emballer formen ordainak: HiruMila: enbalatu // ElhHizt: 1 enbalatu ; 2 abiada handia hartu // Lur EG/CE: bildu // Lur EF/FE: bildu, enbalatu // Casve FE: (marchandises) troxatü, üngüratü; (cheval, moteur) basatü; (enthousiasme) berotü, süstatü; (animal) ohiltü // HaizeG FB: (couvrir) troxatu, estali, inguratu; (cheval) erotu; (colère) asarretu, xakerretu // T-L LBF: trozatu, anbalatu ; (cheval) erhotu // PMuj DCV: (envolver, cubrir) lotu, biribilkatu, estali // Azkue Aurkibidea: ihiztatu // Ez dugu aurkitu ap. XarHizt; b) Erdal embalaje / emballage, emballement formenak: HiruMila: enbalaketa // ElhHizt: enbalaje // Lur EG/CE: bildu // Lur EF/FE: bilkin, enbalaketa // XarHizt: azal, estalgi / (animal) erotze, basatze; (moteur) berotze // Casve FE: estalki, kanabaski, troxadüra, troxatze, üngüratze / berotze, kexatze; (accélération) basatze // HaizeG FB: paket, estalki / (marchandises) paket-estaltze, troxatze; (colère) asarre; (chevaux) eroaldi // PMuj DCV: 1 acc. de embalar: lotura, sortaketa; 2 envoltorio para embalar: estalki, azal; 3 corte de lo embalado: sorta-sari; 4 lo embalado: lopil // Ez dugu aurkitu ap. T-L LBF, Azkue Aurkibidea; c) Erdal embalador / emballeur formenak: enbalatzaile : HiruMila, ElhHizt, T-L LBF (anbalatzaile) // Casve FE: troxazale, ungurazale // HaizeG FB: estaltzale, paket-egile // PMuj DCV: paketari, lotzaile // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Azkue Aurkibidea.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-aje.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enbala, enbalatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

paketatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond. 'elbarria'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enbaraza, enbarazatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

enbarazu egin, trabatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

'traba': enbarazu egin.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa arautu den enbarazu egin esapideari azpisarrera dagokio, formatuz, lantaldearen ustez.

Forma baten adiera(k)

traba (egin)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan enbargatu : Añ MisE ("Enbargau egioela etxeko guztia"); fB Ic ("Eskribau batek etxian dozuna enbargauta eruaten badeutsu"); PE ("Nagusi jaunak oiek dianak gero dizte enbargatu"); enbargu : Urruz Zer ("Bestela an juango zaio enbargua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enbargatu 12: El Día 1933, Argia 1982, GAO 1993 10; enbargo 8: P. Sastre, Egunk 1992, EHAA 1994 2 (enbargo-ohar), GAO 1993 4 (enbargo anotazio); enbargo/u B 1 (A. Landajuela); enbargupe 1 (EHAA 1994).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enbargo : DFrec 2, Euskalterm 10 (hauetan enbargo-probidentzia 1, enbargo-ohar 1, enbargo-agindu 1); enbargaezin(ezko) : Euskalterm 1; enbargaezintasun : Euskalterm 2; enbargatu : Euskalterm 3. Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enbargatu : EuskHizt; enbargo : HiruMila (Ik. bahitura), Casve EF. Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) erdal embargo, séquestre, saisie formen ordainak: bahitura : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE (bahidüra), HaizeG FB, PMuj DCV (baitura); bahikuntza : ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG FB, PMuj DCV (baikuntza); bahi : HiruMila, Casve FE; bahiketa : HiruMila; blokeo : ElhHizt; bahitze : Casve FE, HaizeG FB; bahizain , hartze : Casve FE; bahikunde : HaizeG FB, PMuj DCV (baikunde); bahimendu : HaizeG FB; b) embargar, saisir, séquestrer formenak: bahitu : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE (bahitü), HaizeG FB, PMuj DCV (baitu); atzitu : Lur EG/CE, PMuj DCV; hartu , lotu , atzeman : Lur EF/FE, Casve FE (hartü, lotü, atzaman), HaizeG FB (hatzeman); sesitu : Lur EF/FE, HaizeG FB; harrapatu : Lur EF/FE, HaizeG FB; gorde : Casve FE, PMuj DCV; atxiki , oratu : Lur EF/FE; esküalatü , gahatü : Casve FE.

Zerrenda osagarriak

IparKazet (Justizia): saisir: sesitu, enbargatu / EEgunk: "enbargatu, enbargo. Bahitu eta bahimendu ere erabil litezke"

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enbarga, enbargatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bahitu.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "enbargatu, enbargo. Bahitu eta bahimendu ere erabil litezke".

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. bahikuntza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enbarka, enbarkatzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

ontziratu.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

x/j; [∫] ahoskatzen da Iparraldean, hots: aspaldi hartua duten seinale

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari/-dore

OEHko datuak [laburduren azalpena]

emaia 1 (Xa EzinB: "[Andriak] beti zikinak hortxen dauzka / mantala bai eta zaia, / atsetan horrekin etzateko / gizonak behar du emaia"); inbeia 7, Zu (Mst 5: "Aragiaren inbeiek paseia erazitzen gütie", "Jente pherestiak korajatzen dütü, bethi obra hobiagorik egitera inbeia ükhen dezen", "Mündiari gerla thai gabeko baten egitia eta zelialako inbeia saintü baten ükheitia", "zunbat inbeia, zuñek hobeki berthütiaren besarkatzeko!", "eitz itzazü oro, eta edirenen dütüzü oro, dereza ezazü inbeia, eta ükhenen düzü phausia"; Xarlem 2: "Gure jaikixia zaizie segürki doluturen hunat jiteko haboro eztüzie inbeiarik ükhenen", "Etsenplü terrible harek dütü ikaratüren, haboro hunat jiteko ezpeitie inbeiarik ükhenen"); inbiatu 1 (E: "Andre honak ukhen dizi ederretan grazia / ehork hura gaixteriaz ezin lezan inbia"). // Ik. OEH argitaratuan inbeiago (izan) 1 (Normandie, ap. DRA: "Banikek nik orai / hanitz berri kontatzeko, / bena inbeiago diat / phausatzera juaiteko") inbea 1 (AstLas: "Hori eztizu legiak defendatzen, / Piarreseki ahal lukezu / inbea baduzu mement bat gozatzen")

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

inbeia Zu 1 (A. Aguergaray: "GAXUSA - Bai! Ene senharrak ere / Phartitü inbeia liken").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enbei : DRA (anhelo), PMuj DVC (anhelo); enbeia : XarHizt (envie), HaizeG BF (envie), Lh DBF (envie); inbeia : XarHizt (désir, envie), Casve EF (désir, envie), Lh DBF (désir), DRA (deseo: envie); inbeiatü : Casve EF (envier), Lh DBF (1 avoir envie; 2 envier) eta Lh DBF: enbeigarri (enviable), enbeiatu, -tze (envier) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

gutizia, gogoa.

Ik. "enbido iz. Musean, bi tantoko apustua; apustu hori egiteko formula. Bietara enbido! --Enbido! --Bi gehiago! --Eduki!".

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

kartak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: adib. / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enblema 1 (I. Aldabe: "... enblema hauek [...] burgesek erakutsi zuten heroitasunari buruz ari zirelarik"); enblematika 1, MAtx (J.M. Lekuona aipatuz: "Bi zatitan banatzen du liburua: Gruteskoak eta Planeten adar-biran. Lehenengoan, kobazulotik datorren mundu bortitza irudikatzen du [...]. Bigarrenean: kalendera [Otsail, Bedatse, Ekain, Agor, Larrazken eta Eguberri], enblematika [Artizar, Eguzki, Ilargi, Hodei, Tximist, Atarrabi, Bereterretxe, Axular, Berdabio eta Barandiaran]"); enblematiko 5: Bizkaiko herri iturriak ("neoklasizismoaren tradizinokoa da eta iturri honetan edaten dabe Areatza, Ubidea eta Amorebietakoak, alderdi enblematikoa baino gehiago herri zerbitzuari dagokiona behin eta barriz baieztaturik"), Artistas 1995 ("Madrideko Erakusketa Nazionalera bidaltzen du bere estatua garrantzitsu eta enblematikoenetako bat"), J. Garzia ("Mallarmé-ren kasua enblematikoa da"), Arabako zubiak ("munta handiko obra enblematiko batzuen diseinua"), M.L. Odriozola ("eraikitzeko orduan hainbeste buruhauste eman zituen trenbide enblematiko horren arrasto bakarra"); enblematsu 1, M. Azurmendi ("Harmarri eta armarioetako abere enblematsurik ez du herriak gorde: euskaran ez dago jatorri noblea erreibindikatzeko abere noblerik"); enblematasun 1, Bizkaiko herri iturriak ("Aldi honetako ekintzak interes handikoak dirala esan leiteke, nahiz eta publikotasunera eta enblematsunera [sic] mugatuaz" #mdash# constreñidas a lo público y emblemático).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enblematika : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enblematiko : ElhHizt (emblemático, a) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal emblemático, a / emblématique formen ordainak: ElhHizt: enblematiko // Casve FE: ürüdiko, üdüridün // PMuj DCV: 1 relat. al emblema: ikurbide-, itzautu-, goiburu-, zaupide- ; 2 lo que incluye irudizko, irudi-bidezko; 3 que lo tiene: goiburudun, irudidun, ikur-iztun // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Vox es-eu, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du (cf. es, fr, en), eta ordezkagaitza iruditzen zaio lantaldeari.

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Kategoria

izond.

LBeh (2016-10-26): enbolia 33: Elkar, Elhuyar 5 (enbolismo 2), Consumer 3, Berria 14, EiTB 9, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: enbolia 5: Ramon Saizarbitoria 3, Iban Zaldua, Joxe Austin Arrieta.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: enbolia.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu enbolia formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es embolia / fr embolie: Elhuyar: enbolia / NolaErran: enbolia / Zehazki: enbolia / Labayru: enbolia / Adorez5000: enbolia.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

Jatorrizko forma

enbor, -ondo; gorputzenbor, soinenbor; kono-enbor; zilindro-enbor

Jatorrizko forma

kono-enbor; zilindro-enbor

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

zuhaitz(-)azal aztertzean proposatua. Erabilia da, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa enbor sarreran.

Txostenaren laburpena

ik. oharra s.u. apea; eta EArau126: "apea h. enborki.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan. Ik. OEH argitaratua.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enborki : Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Nekazaritza Hiztegia: enborki (sin. apea; es rollizo; apea / fr rondin).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

HiruMila: enborki (rollizo, apea); PMuj DVC: enborki (trozo, pedazo de tronco, leño del tronco) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal rollizo / rondin formen ordainak: zurboil : HiruMila, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV; egurboil : HiruMila; PMuj DCV: egur-boil // eta Casve FE: gario, tira, ünkü; T-L LBF: zurrun; PMuj DCV: enbor // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Sin. apea.

Ongi eratua da

forma berri-egokia.

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

iz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. Eta pluraleko adibideak jaso.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. Eta pluraleko adibideak jaso.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

zelata.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

enbragatu 1 (Arti Ipuin: "Aurtenetxe bere automobilean sartu zen: Zu, esan zion besteari, gauza guztiak konpon itzazu goardiako sarjentuarekin. Haurra nire klinikara daramat. Enbragatu zuen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enbragatu 2 (Elhuyar "Ebaketa higidura (Mc) enbragatu, eta hortza piezara eskuz hurbilduz, entseiu iraganaldi txiki bat eman", "Ebaketa higidura (Mc) enbragatu eta iraganaldia eman sakoneraz"); enbrage 2 (A. Zelaieta: "Gabrielek, semaforoetara eta hurbiltzen zenean, ez zuen enbragerik zakatzen, punto hilean kotxea lagatzeko"; X. Olarra: "enbragea sartu zuen eta Rollsa abiatu zen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enbrage : AB38 8 (hauetan enbrage-disko 1, enbrage-palanka 1), AB50 1, HiztEn, Euskalterm 16 (hauetan enbrage-karter 1). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enbrage : HiruMila, ElhHizt (eta AS: enbrage hidrauliko, marruzkadurazko enbrage). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "enbragea = embrague".

Geroago erabakitzekoa da

ordezkagaitza iruditzen zaio lantaldeari, eta, horregatik, onarpen eske aurkezten du (nahiz ez diren erabat berdinak es embrague / fr embrayage).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

NekHizt.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: embriología.

LBeh (2014-04-03): enbrionario 50: Elhuyar 16 (adib.: “Zelula ama enbrionarioen tratamendu bat jasotzera joan zen hara, eta, hitzaldia entzunda, beldur zen txertatu zizkioten zelulek kalte egingo ote zioten”), Consumer 7 (adib.: “Jatorri enbrionarioko ama zelulak baliatuz, ikerkuntzaren helburua transplanteak egitea baldin bada, zein da hurrengo urratsa?”), Berria 22 (adib.: “gizakietan hasi duen saio kliniko honekin Geronek nolabaiteko bultzada eman die zelula ama enbrionarioen ikerketarako funts federalak erabiltzen dituztenei”), EiTB 4 (adib.: “Zelula ama enbrionarioekin tratatuko duten lehen pazientea artatu dute AEBetan”), Argia (“Australiako New South Wales Unibertsitateko ikerlariek NASAk utzitako ontzi berezia erabili dute ama-zelula enbrionarioengan grabitate ezaren eragina neurtu ahal izateko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: enbrionario 2: Luis Elberdin (“Parekideak dira, ehun enbrionario beretik sortuak, errezeptore berdinekin eta plazera emateko ahalmen berdinarekin”), Ana Urkiza (“Literatura momentu horretan enbrionarioa zen niretzat”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: zelula ama, zelula ama enbrionario.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es embrionario / fr embryonnaire: Elhuyar: (Biol.) enbrioizko, enbrionario, enbrioi- (hitz-elkarteetan) | (fig.) hasierako, hastapeneko / Nolaerran: umeki-, enbrioi- / Zehazki: enbrioi-, umeki- / Labayru: (Biol.) enbrioizko, enbrionario, enbrioi(-) / Adorez5000: enbrionario, enbrioizko, enbrioi-, umeki-; (fig.) hasierako, hastapeneko.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Biol.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. Herr.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. Herr.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

pala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Adiera mugatzeko zailtasunak

ikusiko da timoi formarekiko erlazioa.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: endalahar: Smilax aspera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan endalar, endailar, endoilar testu-lekukotasunik gabeak.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

endalahar : HiztEn, LurE, Euskalterm 1 ('zarzaparrilla'). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

endalahar : EuskHizt (endalar), HiruMila (enda-lahar), ElhHizt, EskolaHE, DRA (endalar), PMuj DVC (endalar eta endalardi). Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: endalahar / LurE: - / ElhHizt: endalahar / EskolaHE: endalahar

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

lantaldeak ez daki zehazten ez forma ez adiera.

LBeh (2014-04-03): endekapen 141: Elhuyar 7 (adib.: “Talde hori erretinaren endekapenezko gaixotasunei aurre egin nahian ari da”), Consumer 99 (adib.: “Adituek, egurra sei-zazpi urtez behin lixatzea aholkatzen dute, era horretan endakapena ez baita larria izango eta milimetro gutxiko lixaketa arin batekin aski izango du”), Berria 8 (adib.: “gizartearen gehiengoa guztiz kontzientea da bizi ditugun endekapen sasoien zergatiez”), EiTB 25 (adib.: “horrek endekapenezko gaixotasun erreumatiko kronikoa duela”), Argia 2 (adib.: “osasun eta hezkuntza sistemaren endekapena ekarri zuen, gerora gehiago okertuko zirenak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: endekapen : Berria 26 (adib.: “Gaitz horiek, bereziki makuluaren endekapena, oso zabalduta daude garapen bidean diren herrialdeetan”), Xabier Olarra 3 (adib.: “Ez zen sekula argitu ea gaixotasun akutuak eragin zion erretinetako lesio hori, ala erretinen endekapena sortzetikoa zen”), Joxe Azurmendi 3 (adib.: “arraza latindarren endekapen eta gainbeheraz”), Iñaki Mendiguren 2 (adib.: “Barbaro bihurturiko herri primitiboen artean ohitura primitiboaren endekapenaren emaitzetako bat zera da”), Jon Alonso (“Begiratzea, ikustea eta erreparatzea ikusmena erabiltzeko modu diferenteak dira, bakoitza bere intentsitatearekin, baita bere endekapenekin ere”), Josu Zabaleta (“Prostituzioak gaixotasunera zaramatza, endekapenera; ezkontzak, berriz, arrunkeriara, erdipurdikokeriara”), Xabier Arregi (“erakutsi behar dugu non sor daitezkeen ezberdintasun indibidual horiek, ondoren eurak izendatu eta aztertu ahal izateko eta arrazionalizatze mailaren, kode kontzeptualen eta teoria moten arabera eurei atxikitzeko gaixotasunaren estatusa, alienazioarena, anomaliarena, dementziarena, neurosi edo psikosiarena, endekapenarena eta abar”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es degeneración / fr dégénérescence, dégénération: Elhuyar: endekapen, gainbehera, gainbeheratze; endekapen, degenerazio (Med) / Nolaerran: endekatze (zab.), degenerazio / Zehazki: endekatze, endekapen, degenerazio / Labayru: - / Adorez5000: endekatze, endekapen, degenerazio; (Cienc.) degenerazio; (Med.) esteatosis; (Med.) amiloidosi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta oso hedatua dago.

Euskaltzaindiaren Arauak

endekatu, endeka, endekatzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

endekatu, endeka, endekatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Bere euskalkiko forman onartu da

J-L. Davantek dioenez, Zuberoan bakarrik erabiltzen da gaur, eta horko forma biziak entelegatu eta entelegu dira (-mendu osaerakoa zaharkitutzat eman liteke).

Forma bakarra aski da

Ik. entelegatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B-G dira endamas 19 (fB 14, Bilbao IpuiB; Lard 4) eta endemas 11 (DurPl 4, fB Olg; Arrantz, JanEd I, Noe, PE, AzpPr, Uzt LEG II); ik. OEH argitaratuan beste 3 endemas (EE 1884b, AEF 1930, Izt Po).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

endemas EB 3 (J.M. Mendizabal Zelina: "Aldapak igo behar, endemas, eta begiak ere ezin altxa"; X. Amuriza: "Bilbo zaharrean barberu asko / endemas Barrenkalean / nongo barberuk osatuko nau / eztula jatortanean"; Habe 1988: "Oso momentu ona amodiorako, lagunekin ibiltzeko eta kiroletarako, baina gehiegikeriara #mdash#oh: gehiegikeria: Endemasa, Exageración...").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

endamas edo endemas : LurE; endemas : HiztEn. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

endamas : HiruMila; endemas edo endamas : EuskHizt, EskolaHE; endemas : ElhHizt, HiruMila (Ik. endamas). Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: Ik. endamas / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Kategoria

adlag.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

areago.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

endemiko 7: M. Aramendi ("gaisotasun endemikoak"), I. Aldabe ("erregioi mediterraniarrak landare endemikoez eraturiko flora batetaz ezaugarritzen dira"), J. Arexolaleiba ("Odriozolaren ezkortasun endemikoa"), DNoticias 1995 2 ("Landareria arloan badira Pirinioan hogei bat espezie endemikoak, hots, bertan soilik eta ez beste inon aurki daitezkeenak [...] Animalietan, endemikoak ere badira, uhandre piriniarra kasu, soilik Pirinioan aurkitzen dena"), M. Garmendia ("Gosete endemikoaren haur zahartuek bai, baina guk ez genuen goserik pasatzen"), X. Kaltzakorta ("Gaur egun darabilgun euskara landu edo landutzakoa hitz, aditz eta adizki endemiko xamarrez zirtakatua edo zipriztindua dago"); endemismo 1, I. Azkarate Gipuzkoako flora ("adibide gisa, hortxe dugu haitzuloetako faunaren barnean ematen den endemismo-kopuru ikaragarria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

endemiko : HiztEn (1 Med. lurralde jakin batekoa den eta bertan ia iraunkorki agertzen den gaixotasuna; 2 Ekol. hedadura txikiko eskualde batean soilik hazten edo bizi den animali edo landare-espeziea), LurE (endemiari dagokiona), Euskalterm 4 (cf. espezie endemiko; bozio endemiko; area endemiko); endemikotasun : HiztEn (endemikoa denaren nolakotasuna) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

endemiko : ElhHizt (Ekol./Med. endémico, a), HiruMila (endémico, a), EskolaHE ("endemiari dagokiona; Ekol. izaki motez mintzatuz, lurralde batean soilik bizi dena") // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal endémico, a / endémique formen ordainak: endemiko : HiruMila (Med.), ElhHizt (Ecol./Med.), Vox es-eu; herri-elde : HaizeG FB; leküko izuriteko , leküko planetako : Casve FE; maizko : Vox es-eu (fig.) // PMuj DCV: 1 relat. a la endemia: elde- ; 2 frecuente: maizeko, sarritako, sarrits; 3 local: lekuko, tokiko, bertako // Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, T-L LBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

1 Med. 2 Ekol.