OEHko datuak [laburduren azalpena]

engañ - (469), engaiñ - (15) engain - (85: gehienak B) ageri dira HMan; engana - hasiak (384) IEkoak dira; engani - (114) ere IEkoa da batez ere; ingana - formak ZuAm-koak dira (44 ager., horietan 27 Maisterrenak); EBko testuetan jasoak: engain - (15); engañ - (8); engan - (6)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

engain -, [+ engaiñ-, engañ-] (97: HM eta EB) dira nagusi; engana- (9, gehienak IE); engani - (5, gehienak EB).

Jatorrizko forma

enga(i)natu

Euskaltzaindiaren Arauak

engainatu, engaina, engainatzen. du ad.

Batera bizkaiera eta gipuzkera euskalkietakoa da

batera B eta G den engainatu da hobestekoa.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

engainatu, engaina, engainatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

engainu (99: B eta G); enganio (107, gehienak IE).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(des)engainu (12, gehienak EB); enga(i)ñu (G eta B).

Batera bizkaiera eta gipuzkera euskalkietakoa da

batera B eta G den engainu da hobestekoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. h. engainatu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpena osatuz: engana, enganatzen. du ad.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. engainatu

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. h. engainu.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. engainu

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'dagoeneko/honezkero, orduko, hemendik aurrera'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

engoxaraz, engoxarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Zub.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

J-L. Davantek dio, bizirik dela Zuberoan, 'alditxartu' adieran.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

engoxa, engoxatzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

alditxartu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan engrane : "Engraniak eitxeko, moduluakin fresadorian agiñak ebagi" SM EiTecl.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

engranaia 41 (hauetan engranai arku 1, engranai hortz 1, engranai lerro 2, engranai mota 1, engranai(a) helikoidal 2, engranai(a) zuzen 4, engranaia koniko 1, engranaia zikloidal 3, engranaia zikloide 1, engranaia zilindriko 2): I. Azkune 21, Elhuyar 15, P. Aristi, TeknMet/1 3, Euskararen liburu zuria; eta engranaigintza 1 (I. Azkune); engranaje 3 (TeknolMekan, Elhuyar, Emakume olerkariak); engranatu 5 (I. Azkune 4, TeknolMekan); engranatze-lerro 1 (I. Azkune).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

engranaia : AB38 17; LurE; engranaje : DFrec 1; AB38 1; HiztEn; Euskalterm 56; engranajegintza : Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. AB50; cf. engrane.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

engranaia : EskolaHE, Lur EF/FE; engranaje : HiruMila, ElhHizt (eta adib.: engranaje konikoa; engranaje helikoidala), Lur EG/CE. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

engrana, engranatzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Jakite-arloak

Teknol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Izenondo erreferentzialak

-iko izonf. erref.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-erregimena

da ad.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

zale izan.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

kanpotiko gauzei enjogi dena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

grina.

Euskaltzaindiaren Arauak

enkantean jarri, saldu. Sin. erremate.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa gehituz: enkantean eman.

Sinonimoa(k)

erremate

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

enkantean jarri, saldu, etab.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1 enkante (BN ap. A ; SP, VocBN ), enkanta, inkanta (H), inkant (BN-lab-arb ap. Gte Erd ; Urt). Subasta. "Auctio [...] ontasunak inkantean ematea" Urt III 95. "Jo azue inkanta (BN-lab), inkantean saldu dute (BN-arb)" Gte Erd 277. * Erreparazionearen debisa herriko komunaren eta deliberazionearen arabera enkantean emateko. (1749). SenperEus 37. Horrenbertze itaitz-urekin, inkantean emana izanen zen Errekatxarrea. GaztAlm 1934, 105. (ap. DRA) Lanak inkantean emanak izan ditazkela helduden urthearen hastean. Herr 11-10-1962 3. Kondenatuen ontasunak bahitzen dituzte. Etxahunia enkantean emana da. Lf ELit 179.

LB: 3 “Enkantean ematen diren abereen kalitatatea gainerakoena baino handiagoa da;” (EiTB); EPG: 0; ETC: 9 “Auzitegietan jarraitu zuen anaien arteko gatazkak eta, azkenean, etxebizitza enkantean eman behar izan zuten.” (Maite Asensio).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: enkantean eman: adjudicar mediante subasta; Adorez: enkantean eman dar mediante licitación, dar en subasta; Labayru: 0

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

enkante iz. Jendaurreko salmenta mota, gehien eskaintzen duenari salgaia ematen zaiona. Ik. erremate. Enkantean saldu, eman: gehien eskaintzen duenari saldu, eman. Kondenatuen ondasunak bahitzen dituzte eta etxea enkantean emana da. Enkantean jarri.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da enkantean forman eta adierazi zein aditzekin agertu ohi den (eman, saldu…).

Esapideei dagokien sistematika

eman: -an.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, enkante sarreran, arautuen ondoan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 11 lek. (B 7 / G 4).

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enkarga, enkargatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 11 lek. (B 7 / G 4).

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enkarga, enkargatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Euskaltzaindiaren Arauak

h. mandatu.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

ik. mandatu

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu ez OEHn, ez EEBSn, ez ohiko beste iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm). Ik. OEH argitaratuan enkhel 1 (SoEg Herr 1956).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enkel : PMuj DVC (abandonado, negligente, indolente, descuidado); enkelo : HaizeG BF (imbécile, niais), Lh DBF (enkhelo: imbécile, niais), PMuj DVC (imbécil, alelado, necio, idiota) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, DRA.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ahula.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

enkistatu Enquistarse. Esan zidan juizioko agiña neukala enkistatua. JAzpiroz 179.

LB 30 (Argia 4, Berria 8, EiTB 5, Elkar 6, Consumer 3, Jakin 1, UEU 3); kistatu : 3 (UEU); kistea egin : 0; ETC 114; kistatu : 15; kistea egin : 0.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: enkistatu 1 da ad. Biol. Med. enquistar; enkistatu 2 izond. Biol. med. enquistado, -a / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. / Euskalterm: hidrozele enkistatu (Med. termino onartua da).

Erdaretako formak

es enquistar / fr s’enkyster: Elhuyar: 1 (fig) enkistatu, kistatu, txertatu, barneratu; Biol., Med. enkistatu, kistatu / Adorez: 1 Bot., Zool. txertatu, barneratu; 2 Med. enkistatu, kistea sortu / Labayru: 1 enkistatu, kistatu; 2 sartu, enkistatu, kistatu, txertatu, barneratu; 3 (bertan behera) geratu, gelditu, aurrera egin ez / NolaErran: 0.

kiste iz. Med. Organismoan garatzen den poltsa moduko barrunbe itxia, barnean gai likidoa, likatsua edo bilgorrezkoa izan dezakeena. Ebakuntza egin zioten abenduaren 23an kiste bat kentzeko.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa. Medikuntzaz harago ere erabiltzen da, irudizko adieran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira enklabe 3 (I. Aizpuru: "isurialde atlantikoan klima lehorreneko enklaberen batean", GAO 1994: "Txosten horretan zehaztuko dira mendiaren deskribapen orokorra, mugak, enklabeak, mugakideak", eta erabilera markatukoa ap. EstiLib: "enklabe: h. gune, toki, lurralde") eta enklabatu 1 (GAO 1994: "Herri onurako mendiekin muga egiten duten enklabatuak edo finkak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enklabe : HiztEn, Euskalterm 3 (hauetan 1 geografi e.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enklabe : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: enklabe h. gune, toki, lurralde.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Geogr.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Hizkl.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez ditugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enkoadernatu behin (Elhuyar); enkuadernatu bitan (SM); enkuadernazio behin (Kezkak 1987-88); koadernaketa behin (R. Etxezarreta); koadernatu behin (SM); koadernatzaile behin (AdminLan).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enkoadernatu : DFrec 1, AB38 1, Euskalterm 1 (paper-azalez e., paper-azalez koadernatu sinonimoarekin); enkoadernatzaile : Euskalterm 1 (liburu-josle sinonimoarekin); enkoadernazio : Euskalterm 2 (1 koadernaketa sinonimoarekin, 1 paper-azalezko e., paper-azalezko koadernaketa); enkuadernatu : DFrec 1; koadernaketa : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 3 (hauetan 1 koadernaketako zerbitzu, 1 enkoadernazio sinonimoarekin, eta bestea paper-azalezko k., paper-azalezko enkoadernazio sinonimoarekin); koadernatu : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 1 (paper-azalez k., paper-azalez enkoadernatu sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

koadernagailu : HiruMila (encuadernadora), ElhHizt (encuadernador); koadernaketa : HiruMila (encuadernación), ElhHizt (encuadernación); koadernatu : ElhHizt (encuadernar); koadernatzaile : HiruMila (encuadernador) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu baztertzekoa da, ulertezina baita Euskal Herriaren alde batean

ez du mailegu onartzekoen minimoa betetzen; ordaintzat, azaleztatu, azaleztapen berri-asmatuak proposatu dira, nahiz zalantzak izan horien onarpenaz.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. azaleztatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 31 (Argia 5, Berria 4, Deia 1, EiTB 1, Elkar 7, Consumer 6, Jakin 1, Laneki 3, UEU 3); enkoadratze 19; laukiratze 6: ETC 94; laukiratze 26.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: enkoadraketa iz. (Arg.) encuadramiento, encuadre argazki honetan ez dira pertsona guztiak ikusten, enkoadraketa txarra delako: no se ven todas las personas en esta foto, por mal encuadre / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: enkoadraketa, enkoadraketa zeihar (Arteak).

Erdaretako formak

es encuadre; fr cadrage: Elhuyar: s.m. (Fot.) laukiratze; enkoadraketa (Heg.) el jurado tendrá en cuenta el encuadre y la composición de la foto: epaimahaiak argazkiaren laukiratzea eta konposizioa hartuko ditu kontuan; no se ven todas las personas en esta foto, por mal encuadre: argazki honetan ez dira pertsona guztiak ikusten, enkoadraketa txarra delako / Adorez: 1 (un cuadro, una foto...) laukiratze, koadroan sartze. 2 colocación:kokapen, kokatze. 3 delimitación: mugaketa, mugapen, zedarriztapen / Labayru: s.m. enkoadraketa / NolaErran: 0. / Euskalterm: enkoadraketa (Arteak).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabiltzen da, baina ez ditu gutxienekoak betetzen. Heg. markarekin jasotzekoa.

Erabileremu dialektala

Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 24 (Argia 1, Berria 2, EiTB 3, Elhuyar 1, Elkar 3, Consumer 1, Jakin 2, Laneki 1, UEU 9, Uztarria 1); laukiratu 2; ETC 130; laukiratu 25.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: enkoadratu du ad. (Arg.) encuadrar, efectuar un encuadre / Adorez: enkoadratu du ad. encuadrar / Labayru: enkoadratu 1 ad. dau Arg. encuadrar / NolaErran: 0. / Euskalterm: 0.

Erdaretako formak

es encuadrar / fr encadrer, cadrer: Elhuyar: 1 koadroan/laukian sartu; 2 Fot. laukiratu, enkoadratu (Heg.); 3 (Fig.) kokatu, sartu / Adorez; 1 [foto, cuadro] laukian sartu, laukiratu, koadroan sartu; 2 [colocar] kokatu, jarri, -en barruan sartu; 3 [delimitar] mugatu, zedarritu, taxutu / Labayru: 1 [meter en un cuadro o marco] koadroan, markoan sartu; 2 Fot. enkoadratu; 3 [clasificar o localizar] sartu, kokatu, sailkatu, klasifikatu / NolaErran: [encadrer] 1 (margolan bati) laukia eman, laukiztatu; 2 gidatu; 3 zaindu, begiratu; 4 inguratu || [cadrer] (zerbaitekin) bat egin, (zerbaiti) egokitu, (zerbaitekin) bat etorri; 2 mugak ezarri edo erakutsi; Fot., Zin. (irudia) mugatu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabiltzen da, baina ez ditu gutxienekoak betetzen. Heg. markarekin jasotzekoa.

Erabileremu dialektala

Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma baztertua

Bazt. Ik. gomendatu; (norbaiten) esku utzi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

"Documentado (...) en autores septentrionales y alto-navarros (...). Hasta el s. XX la única forma atestiguada es enoiatu, y en el s. XX sólo enoatu. En DFrec hay 2 ejs., septentrionales, de enoatu"

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enoatu, enoagarri formek agerraldi bana dute EB-EgAs; enoju behin azaldu da (EgAs).

Euskaltzaindiaren Arauak

enoatu, enoa, enoatzen. Ipar. eta Naf. da/du ad.

Forma berriagoa, bere euskalkian berritu-nagusitua

IEko forma izanik, eta hor eraberritua, eremu horretan gaur erabiltzen dena da hobestekoa

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enoatu, enoa, enoatzen

LBeh (2014-04-03): enologia 40: Consumer 2 (adib.: “Mahastiaren loraldiaz eta bertako ardoak nazioartean bilduriko ospeaz baliatuz, enologian barrenako ibilbidea agertu eta ardo munduko funtsezko hainbat alderdi erakusten ditu gazteluak”), Berria 9 (adib.: “Penedesen enologia ikastaro bat egin eta upategi batean praktikak egin nahi zituen”), EiTB 28 (adib.: “Ikusentzunezko edukien bitartez, turistek produktu ezberdinak ezagutzeko aukera izango dute: gastronomia, enologia, ibilbideak, bilera turismoa eta hirietako turismoa, besteak beste”), DiarioVasco (“Baina lehendik ere ari zen upategian, eta gainera Enologiako goi-ikasketak ditu”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: enologia : Berria 3 (“Bestalde, enologiaren joera berriak izan zituen mintzagai Joxe Angel Goñik”), Jon Alonso (“Eta orduan, B-12k kanon bat behar genuela esan zuenean, hain zuzen, hasi ginen Kolko Mitxoletarekin gogoratzen, bera baitzen, gure artean, soziolinguistika, filatelia, matematika, sumo, eraikuntza, filologia, apikultura, psikologia, zinema, latina, enologia, zientzia, literatura, numismatika eta abar, hau da, zer edo zer, kanon bat zer izango zen ere barne, esaterako, eta gauzak, orokorrean, zekizkiena”), Iñaki Heras (“Izan ere, eta tulipanen kasuan argi ikusi denez, edozein gairekin eta edozein alorretan espekulatu daiteke, futbolean bezala enologian eta arte ederretan”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: [sigla] Evena. /ebena/ Nafarroako Mahastizaintza eta Enologia Erakundea.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es enología / fr œnologie: Elhuyar: enologia / Nolaerran: - / Zehazki: enologia / Labayru: enologia / Adorez5000: enologia.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

LBeh (2013-06-10): enologo : Berria 29 (adib.: “Ruben Saenz enologoak eta haren taldeak mahats bilketa egin dute”), EiTB 40 (adib.: “Nafarroa: enologoa eta bere ardoak”), Argia 3 (adib.: “Upategiko komedorean ENEEK nekazaritza ekologikoaren kontseiluko enologo batzuk laginak hartzen ari dira hartzidura prozesuan dagoen mahats ekologikoz egindako muztiotik”), DiarioVasco 5 (adib.: “Guillermo Castaños enologoa izan zen gidari dastaketan”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: enologo : Berria 3 (adib.: “Xabier Kamio enologoa ere Petritegi sagardotegian izan zen”), Joan Mari Irigoien 2 (“munduko enologorik goi-mailakoenak irrikatuko lukeena eta begi onez aukeratuko!”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es enólogo / fr oenologiste, oenologue: Elhuyar: - / Nolaerran: enologo / Zehazki: enologo / Labayru: enologo / Adorez5000: enologo.

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan 1 enor : A EY IV ("Diru ori yasoten ebanari urteten eutsen enorrak eta besteari orduantxe osatu", "Iia bat, enorra bi, ii onek kenduko dik enor ori"), Etxba Eib ("Enorra bat, enorra bi, enorrak daukaz amabi"); eta testu-lekukotasunik gabeko 2 enor ("[V-ger?] paño, mancha que sale en el rostro, p.ej. de las embarazadas" A), enordun ("Verruguiento" Lar) eta enortsu (lleno de verrugas).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enor 4, Birusak ("1932. urtean Shop-ek basauntxeengan birus tumore-sortzaile bat deskubritu zuen, zeinak garatxa edo enor moduko bat trasmiti bait zezakeen [...] Harrigarriena hau zen: basauntxeen enorrak onberak izatea eta, aldiz, etxeko untxeen enorrak askotan gaiztotzea [...] enorrak edo garatxak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enor : HiruMila (1 verruga; 2 paño, mancha en el rostro, por ejemplo, de las embarazadas), DRA (1 verruga; 2 paño, mancha que sale en el rostro, por ejemplo, de las embarazadas), PMuj DVC (BG verruga; enorrez bete = averrugar; 2 B paño, mancha en el rostro de las embarazadas); enora : Lh DBF (verrue), DRA (verruga); enoradun : Lh DBF (qui a des verrues), DRA (verrugoso); enoratsu : Lh DBF (plein de verrues), DRA (verrugoso); enortsu : PMuj DVC (verrugoso, averrugado) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

garatxoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: enpagu v. enfadu, enparu .

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enpagu : HiztEn (gogaitasuna) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enpago : DRA (hastío, empacho), enpagu : HiruMila (asco, empalago, hastío), enpagu eman : HiruMila (asquear, empalagar), enpagutsu : HiruMila (empalagoso) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, PMuj DCV.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

nazka, higuina.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

enpagua eman zidan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu corpusean; ik. argitaratuan ager. 1 (Ort Oroig: "enpanadie omon") eta berorren azalpena.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enpanadila 1 (I. Mendiguren: "enpanadila barrubeteak eta aza gorria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enpanada ">Euskalterm 1; enpanadilla : Euskalterm 6. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enpanada : ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE; enpanadilla : ElhHizt. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

MilaHitz.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

(sukaldaritzako teknizismoa, hots: janari berezi baten izen berezia).

Jatorrizko forma

plaza, enparantza

Euskaltzaindiaren Arauak

h. plaza.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'gainerakoa'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. gainerako

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 36 (Argia 2, Berria 6, EiTB 7, Elhuyar 4, Elkar 6, Consumer 5, HABE 1, Laneki 5); ETC 125

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: enpaste iz. (Med.) empaste [dentadura] / Adorez: 0 / Labayru: enpaste 1 iz. Med. empaste / NolaErran: de dent beruneztatze – (berunez) betetze. / Euskalterm: enpaste (Arteak).

Erdaretako formak

es empaste / fr plombage: Elhuyar: 1 Med. Heg. enpaste; 2 Pint. Heg. enpaste; 3 [de libros] azaleztapen, azaleztatze / Adorez: 1 enpaste, hortz-betegarri; 2 [encuadernación] kartoiztatze; 3 [pintura] enpastatze / Labayru: Med. enpaste.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabiltzen da, baina ez ditu gutxienekoak betetzen. Heg. markarekin jasotzekoa.

Erabileremu dialektala

Heg.

enpate [Oharra: Euskaltzaindiak, enpate-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. berdinketa; adoste].

enpate 17; berdinketa 2531.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

enpate 4; berdinketa 747.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da. berdinketa forma finkatua dagoela dirudi, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. berdinketa, adoste.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

enpatia 5, Gizarte Zientziak/4 (adib.: "Tolerantzia, enpatia eta elkartasuna [...] Gure gizartean baztertze prozesu batean daudenekiko elkartasuna eta enpatiazko jarrerak bultzatzeko"); enpatiko 2: Azurm ("Nolako zientzia edo ezagutza molde bilatzen den ere, aurretiazko aukera bat dauka Humboldtek eginda, zientzia edo ezagutza "enpatikoa" izatea nahi baita, ikertzailea bera ikertu bihurtzen duena"), Gizarte Zientziak/4 ("Kultura eta gizarteetako ideia, sineste eta ohiturekiko ulermen enpatikoa, azalpena eta kritika burutzea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enpatia : HiztEn (Psikol. beste norbaiten tokian jartzeko, hark sentitzen duena hautemateko, intuiziozko ahalmena); Euskalterm 1; enpatiko : HiztEn (enpatiari dagokiona) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enpatia : ElhHizt (Psikol. empatía) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Psikol.

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Psikol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratua: a) 'betekada' adierako enpatxu 2 aipatzen dira, G (Izt C, And AUzta); b) 'eragotzi, trabatu' adierari dagozkionak dira besteak: enpatxamendu (CatLav); enpatxatu (+ enpexatu, enpetxatu, epaintxatu, ephantxatu: Lç, Volt, Tt, Mercy, CatLan, AR, UskLib); enpatxu (eta aldaerak: Lç, EZ, AR, UskLi, Ip; Arr MAy); enpatxugoa (Etch).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

'betekada' adierari dagozkionak bakarrik agertu dira, eta EBkoetan: enpatxu 1 (B. Atxaga); enpatxatu 3 (J. Azurmendi, B. Atxaga).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enpatxatu : HiztEn (1. 'eragotzi, trabatu'; 2. 'indigestatu'), LurE ('eragotzi'), Euskalterm 1 ('betekada'); enpatxatze : LurE; enpatxu : AB50 2 ("tertza enpatxu: trastos molestos" moduan jasoa), HiztEn (1. 'traba, oztopoa'; 2. 'indigestioa, betekada'), Euskalterm 2 ('betekada').

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. idorreri.

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

ez al da gauza bera betekada? Iritzi-emaileei galdetzekoa da behar den

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh. (eta Zah.)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

J-L. Davantek dioenez, Zuberoan bizirik da (eta hor bakarrik); adiera, berriz, '(arbolak, baina ez pertsonak) txertatu' da.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

enpelta, enpeltatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

(arbolak) txertatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

enperadorego(a) Lç 3 ("Augusto, hartzen da ez solament lehen enperadore hala deitzen zenagatik, baina haren ondoan enperadoregoan suzeditu dutenakgatik-ere bai", "Tiberio Cesaren enperadoregoaren hamaborzgarren urthean", "Romako enperadoregoaren ordenanzatik eta kostumatik hartua den izen bat").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira enperadorego 3 (Xake">"Bizantinoen enperadoregora ere pasatu zen"; Garraioa: "Erromatarrek, beren Enperadorego zabalerako, komunikabide erosoak behar zituzten"; F.J. San Martin: "Estatu Vatikanotar eta enperadorego Austro-hungaroaren okupaziotik libre"), enperadorego(a) 5 (J. Iturbe: "XVIII. mende-bukaeran bi iraultza politikok eragin handia izango dute: Estatu Batuetako independentzia eta Frantziako Iraultza #mdash# ondoko gerra eta Enperadoreagoa direla medio"; Garraioa 2: "Enperadoregoaren zati ezberdinak elkartzeko 85.000 km bide baino gehiago eraiki zituzten", "Erromatarren Enperadoregoak lur jo zuenean, galtzadak galdu egin ziren Europan baina bidaiak ugaltzen joan ziren"; Aita Santuen Erroma 2: "Erroma enperadoregoaren hiriburua izan zen", "enperadoregoaren sasoiko eraikin zaharren aztarnak"); eta enperadoregoa 1 (X. Kintana: "[Calvindar Erreformak] Holanda Espainiatik eta aleman Enperadoregoatik askatzen zuen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

enperadorego : DFrec 2, AB38 6, HiztEn, LurE, Euskalterm 2; enperadoretza : AB38 2, HiztEn. Ez dugu aurkitu ap. AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

enperadorego : EuskHizt, HiruMila (eta enperadoretza), ElhHizt (eta enperadoretza), EskolaHE. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma nagusia da gaur

Baztertua, eta ondo baztertua zegoen tradizioan (Leizarragak bakarrik erabili zuen); baina berriro ageri da gaurko testu urri batzuetan, eta, ongi eratua denez, onartzekoa.

Atzizkien araberako erabakiak

-go.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

enperadorearen agintea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.