Euskaltzaindiaren Arauak

erdaratu, erdara(tu), erdaratzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

erdaratu, erdara(tu), erdaratzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: †  Ik. erdaltzale / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. erdaltzale.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

erdeinatu, erdeina, erdeinatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erdeinatu, erdeina, erdeinatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ERDEINU EGIN (A). Despreciar. * Munduari erdeiñu eginez zerurat lehiatzea. Dv Imit II 26 (ap. DRA). Etzion iñoiz ere zaputzik edo erdeñurik egin. Etxde JJ 201.

LB: 2 “Urte luzeetan -laurogeietan eta- euren ahotsa entzunarazteko beta izan zuten han, baina erdeinu egiten zioten aukerari; oraingoan egon nahi bai, baina ahots ozena dute faltan, gainontzeko guztiok entzun nahi eta behar duguna esateko” (Berria); EPG: 2 “Nahiago nuke batere umerik ez izatea - esan zion, erdeinu eginez.” (Julen Gabiria); ETC: 9 “Eta, hala ere, harekin egon nahi izaten dut, seguruenik bere baitan erdeinu egiten zidan emazteki berekoi horrekin.” (Xabier Montoia)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: erdeinu egin despreciar; Adorez: erdeinu egin, egiten: du ad. (ikus erdeinatu) despreciar, desdeñar; Labayru: erdeinu egin 1 ad. lok., ad. deutso despreciar, desdeñar.

erdeinu iz. Arbuioa, gutxiespena. Ik. destaina. Emakumearengana sentitzen zuen gorroto eta erdeinua. Errukiz eta erdeinuz egoten zitzaizkidan begira. Erdeinuz begiratu, hitz egin. Erdeinuzko hitzak. Erdeinu egin: erdeinatu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erdeinu sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: “Erdi erorian diren monasterio eta komentu xarmangarriek guztiz gorde dute edertasun arkitektonikoa” (EiTB); EPG: ” Halako batean, hantxe agertu zen auzoan, patxada ederrean, Sanglas motor batean tar-tar-tar, eta gurasoek utzia zioten etxe erdi erorian jarri zen bizitzen” (Juan Kruz Igerabide); ETC: “Erdi erorian geratu ziren porlanezko pieza horietako bakoitzak 50 tonako pisua du” (Goienkaria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

[erori] erorian adb. (Batez ere ia erorian edo erdi erorian esapideetan). Erori beharrean, erortzeko zorian. Galtzak ia erorian. Erdi erorian diren monasterio eta komentu xarmagarriak. || (Aditzaren osagarriak hartzen dituela). Egiten zituen balantzekin, sasira ia erorian.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, batez ere forma horietan erabiltzen delako. Baina erorian azpisarreran beste adibide bat gehitu beharko litzateke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da erori sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

GALDUAN (Lar, H). b) (Precedido de ia(-ia), erdi). A punto de perder(se). EI 203 recoge ia galduan "a punto de perderse" en G-azp-to, AN-gip-larr. * Zer da ikustea txalupa andi bat / ekaitx-aizete artean / kairaino ekarten erdi-galduan / ontzi andi bat atoean. Azc PB 103. Erdi galduan dabillen ardi atsekabea biurtu zaidazu. Alz Ram 136. Ainbat bertso zar eta / ainbat pasadizo, / erdi galdun zeudenak. Insausti 340.

LB: “Ur handietan, hots, euskaldungoaren eta erdal hiztun herriaren arteko harreman-korronteetan hura honen mirabe huts denean, ur txikietan -nolabait esan, hiztun bakartuaren mailako hizkuntza auziak- erdi galduan ibiltzen gara nora ezak jota” (Elkar); EPG: “Bitan eta hirutan ikusten nituen pelikula estimatuenak, gustukoa nuen-eta ordu arte erreparatu gabeko keinuei edo ondo jaso ez nituen xehetasunei edo erdi galduan gelditutako esaldiei erreparatzea.” (Anjel Lertxundi), “Basamortu azkengabean zihoazen aurrera, non erreka hura erdi galduan isurtzen zen.” (Karlos Zabala); ETC: “Gaztetxoen artean, erdi galduan, krisiaren kontzientzia duten helduak ere ageri dira.” (Berria), “Baina Kerouacen lanaren ondoan, itzaletik ibili zen, erdi galduan, historiak eta irakurleek bazterturik.” (Berrian).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: galduan (‘ia galduan’ edo ‘erdi galduan’) a punto de; hori ere hor joan da, galtzak ia galduan: también ese ha ido a punto de perder los pantalones Labayru: 0.

[galdu] galduan 2 adb. (ia galduan edo erdi galduan esapideetan). Galdu beharrean, galtzeko zorian. Hori ere hor joan da, galtzak ia galduan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da erdi erorian formarekin egin bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da erdi eta galdu sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ERDI HILEAN Medio muriéndose, a punto de morir. "Erdi illean billau zeben (V-arr, G-azp)" Gte Erd 265. v. IA HILEAN. * Saul erdi-illean luze-luze etzan zan. Lard 181 (v. tbn. 179). Iakin eban zelan / [...] euken Kontze / erdi-ilean gelan. Azc PB 140. v. tbn. Akes Ipiñ 30.

LB: 0; EPG: “Eta emaztearekin enamoratu zen, eta senarra egun batean joka hasi eta andrea erdi hilean zeukala, berak, Andreasek, hil zuen senarra.” (Matias Mujika), “Esan dudanez, nire aitak ez zuen adorerik izan mojari jaramonik egin gabe, ni sortu baino askoz lehenagotik erabakita zuen bezala, Sabino ipintzeko; izan ere, amak, oraindik ere erdi hilean, esaten baitzuen mojarekin bakarrik ez, baizik eta ordenaren sortzailearekin ere bazutela konpromisoa” (Ramos Saizarbitoria); ETC: “umeak erdi hilean daude” (Egunkaria), “Eta emaztearekin enamoratu zen, eta senarra egun batean joka hasi eta andrea erdi hilean zeukala, berak, Andreasek, hil zuen senarra” (Igela), “Familiaren eskariz, Parisko Fiskaltzak ikerketa bat hasi zuen asteartean Cantaten aurka, eta« nahita kolpe eta zauriak egitea eta erdi hilean dagoen pertsonari laguntzarik ez ematea» leporatzen diote” (Berria), “1900ean euskara, erdi hilean zegoen, oraintxe dagoen bezala” (Argia).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

[hil] hilean adb. (Batez ere erdi hilean, ia hilean eta kideko esapideetan). Hil beharrean, hiltzeko zorian. Saul erdi hilean luze-luze etzan zen. Estu eta larri ia hilean, arnasaz bete ezinik. || Ikusi nauzu ia hotzak hilean.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da erdi erorian formarekin egin bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da erdi eta hil sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: “Medikua izanik baduzu Eskritura Sainduen ezagutza? -galdegin dio erdi itoan” (Elkar); EPG: “Irtenbide garbirik ez du ikusten Aranburuk «zu erdi itoan bazabiltza, ez zara egoten salbazioa behar dugula pentsatzen gaur, bihar eta etzi...», baina badaki konponbide globala beharko dela” (Berria), “Oraingo honetan ere, aurreko aldian bezala, oso gaixorik eraman dute: erdi itoan, burua galduta” (Xabier Etxabe), “Erdi itoan nengoen, hotzak gogorturik, azazkalak odoletan” (Aingeru Epaltza); ETC: “Bestea, zulora txixa egin, kirkilla erdi itoan, izututa, kanporatzeko” (Xabier Mendiguren), “Abaskharon bere ahots hasperentsu lakarraz erdi itoan hitz eginez, eta Malak, berriz, ahots zoli eta kirrinkariaz” (Xabier Olarra), “Urpean indarrez burua sartu zioten eta erdi itoan zegoen bati Isaiasek itsas izar bilakatu zitzaion eskua luzatu zion” (Amaia Iturbide).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: itolarrian / erdi itoan / ia itoan / ito-itoan / ito beharrean / ito aginean: semiahogado/da, a punto de ahogarse / en trance de ahogarse, ahogándose; Labayru: 0.

[ito] itoan 1 adb. (Batez ere erdi itoan, ia itoan eta kideko esapideetan). Ito beharrean, itotzeko zorian. Baserritar bi etorri zaizkit, arnaska, erdi itoan. Ia itoan zebilen gizon bat salbatu nuen. || Besoak altxatuz oihu egiten zigun ito-itoan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da erdi erorian formarekin egin bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da erdi eta ito sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib. gisa

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, erdi sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan erdi 1 sarrerako 2. atalaren 4. azpiatala ("Como primer término de compuestos nominales"): erdimalla, erdi-mallako, erdileku, Erdi-Amerika, erdi-mende, erdi-toki, erdi-egoera.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdi mailako (eta erdi maillako) 37: R. Arregi 2, Oihenart Taldea 2, F.M. Ugarte, J. Sudupe, KultUrtekaria 1985, EHAA 1985-1988 2, J. Bergara, R. Zapirain, Hemen 1987 4, I. Tapia, A. Prego 2, A.M. Toledo, BAO 1990, A. Iturbe, E. Diaz 2, Islam-a, GAO 1992-1997 6, J. Artaraz, NPAO 1994, KirolEntrenamendua 3, Emakunde 1996, Historia 1998; erdi-mailako (eta erdi-maillako, erdi-mallako) 20: Ldi IL, J. Arregi, J. Gaztañaga 2, ArauErab 1988, ZerbGidaliburua 1989 2, A.M. Toledo, L. Erriondo, Ovniak, C Programazio-Lengoaia, I. Mendiguren, B. Urkizu, Historia eta Artea/DBH, OspitalEstat 1996 2, K. Busturia, Emakumeak eta feminismoa 2, NPAO 1999; erdimailako (eta erdimaillako) 11: Elhuyar 2, F. Mendizabal 2, Zer 1986, Hemen 1987, X. Garagorri 2, UZEI 3.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erdi-mailako : DFrec 1 (Deia); erdi mailako : DFrec 12 (ZArg 3, Egin 9), AB38 2, AB50 6, Euskalterm 46; erdi maillako : DFrec 1 (Goiz argi) // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

behe(-)maila eta goi(-)maila, batetik, eta, bestetik, erdi maila eskaini ditu arauak; eta lantaldeak behe-mailako, goi-mailako proposatu; grafiazko koherentziak erdi-mailako eskatuko luke, baina zalantzak ditu lantaldeak.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdialde ('hiriaren erdiko aldea') 4 aldiz azaldu da (EB-EgAs: 3; G: 1).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

AB38: erdialde (1); AB50: erdialde (1); ik. Bide Seinaleak, 37-39 eta 150 zk: erdialdea (centro, centro ciudad, centro urbano; zona centro); 45 zk.: hirigunea (zona urbana)

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

erdialde erabiliagoa da, IkHizt zerrendak proposaturiko hirierdi baino.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erdiaraz, erdiarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

erdibanatu, erdibana(tu), erdibanatzen. du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

erdibitu, erdibi, erdibitzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erdibitu, erdibi, erdibitzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdieroale (eta erdieroale-detektagailu) 16: A. Sagarna ("Batez ere siliziozko erdieroaletan gertatzen da hori"), P. Alkain 4 (adib.: "Argi eguzkitiarraren bihurpenerako egokienak direnak, erdieroale sentikorrenak dira, halegia, argi ikuskorrerako korronte-boltaia biderketaren emaitza dutenak"), L.M. Bandres ("Zenbait materiale [erdieroaleak, elektrolitoak] eroaleen eta dielektrikoen artean daude"), Elhuyar 3 (adib.: "Zirkuloek erdieroale baten sare kristalinoaren atomoak ordezkatzen dituzte eta linea bikoitzek bi elektroien lotura baliokidea"), J.M. Barandiaran 2 ("Kasu honetan magnitude horien tenperaturarekiko menpekotasuna ezagutzea oso garrantzitsua da, metalak erdieroale eta superreroaleetatik bereizteko, paramagnetikoak ferro edo antiferromagnetikoetatik, etab", "Erdieroale-detektagailu arin eta sentikorrek gero eta aplikazio gehiagotan aurki daitezke"), UZEI 2 (adib.: "Diodo erdieroalea, korronte zuzenak zeharkatzen duenean argi-erradiazioa igortzen duena"), OinElektr/BBB ("Hiru kristal erdieroalez osaturik dago"), FisKim/DBH 2 ("Hauekin transistoreak, zirkuitu integratuak eta beste erdieroale batzuk egiten dira anplifikadore, irrati, ordenadore, etab. fabrikatzeko").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erdieroale : DFrec 4, AB38 1, HiztEn, LurE, Euskalterm 8 // Ez dugu aurkitu ap. AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erdieroale : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Casve EF // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

hedatua da sektorea lantzen dutenen artean, baina zalantzazkoa, osaeraren aldetik.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

erdi-x 'semi-'x (ik. erdi-zirkular).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdiesferiko 2: M. Lorda ("Iruditzen dugun espeziea arruntena da, txapela neurri txikikoa [...], ganbil eta erdiesferiko artean, marroi burdintsu kolorekoa eta harizpiko ezkata biratu txikiez guztiz estalirik"), Harluxet HE ("alkatxofa [...] Urarekin batera zikinkeriarik eror ez dadin, hustubidearen ahoan jartzen den sare erdiesferikoa"); erdi-esferiko 1, M. Lorda ("Neurri erdi eta txiki arteko txapela du, 3-6 zm.zko diametrokoa, salbuespenez gehiago, hasieran ganbil eta erdi-esferikoa eta gero plano edo erditik leunki zapaldua").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erdiesferiko : AB38, HiztEn, Euskalterm 2 (erdiesferikodun 1) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erdiesferiko : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

esferaerdi-formako modukoren bat era liteke.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

erdi-x 'semi-x'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

-le dagokie -ts(i) amaierako aditzei.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erdietsaraz, erdietsarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ts(i)+a-.

Kategoria

dio ad.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ardietsi (+ ardietsarazi) 75 aldiz agertu da (B: 1; G: 1; IE: 38; EB: 10; EgAs: 25); erdietsi (+ erdiespen) 91 aldiz (G; 6; IE: 5; EB 69; EgAs: 11)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ardi- DFrec 21; AB38: 0; AB50: 3; erdi- DFrec 44; AB38 11; AB50 5; LurE; HiztEn

Euskaltzaindiaren Arauak

erdietsi, erdiets, erdiesten. du ad.

Aldeko arrazoi handirik ez dago

erdietsi da gaurko erabilera zainduetan indartu den forma

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erdietsi, erdiets, erdiesten

LBeh (2014-04-03): erdigaingabetu 66: Consumer 63 (adib.: “Jogurt erdigaingabetu marrubi zaporeduna”), Berria 2 (adib.: “Barazki jatorriko esnekiak (soja, arroza, oloa...) edo behi esneki erdigaingabetu edo gaingabetuak”), Argia (“bi xerra ogik edo 225 mililitro esne erdigaingabetuk duten kaloria kopurua”); erdi gaingabetu 6, Consumer (adib.: “esne oso, gaingabetu edo erdi gaingabetuarekin osatua izan, edo "aberastutakoa" izan”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu erdigaingabetu formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es semidesnatado / fr demi-écrémé: Elhuyar: erdigaingabetu, erdideskrematu / Nolaerran: erdi gaingabetu (ber.) / Zehazki: erdigaingabetu, erdigizen / Labayru: erdibitsdun, erdibikordun, erdikipurdun, gaingabetu(ta) / Adorez5000: erdigaingabetu, erdidesnatatu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta oso hedatua dago.

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

esne erdigaingabetua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

erdiune (Ibiñ Virgil: 2 ager.)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdigune 40 aldiz jaso da (EB-EgAs); erdi-une behin (G); eta erdi une bitan (B)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erdigune : DFrec 8; AB38 17; AB50 6; LurEn; HiztEn; Euskalterm 12 lexiatan

Jatorrizko forma

erdigune, zentru

Jatorrizko forma

erdigune, zentru; gainera: poligono araberatu baten zentru, poligono araberatu baten erdigune; poligono erregular baten zentru, poligono erregular baten erdigune

Proposatua da eta (ia) erabat nagusitua

lehendik proposatua nagusitua baita

Lexemen erregulartasuna

-gune/-une

OEHko datuak [laburduren azalpena]

erdikala (eta erdikalaxe) IE-Zu 3 (HU Zez: "[Egiteak] ez baitire, hurbiltzeko ere, gogoan lituzken tzarkerien erdikalara heltzen"; Const: "ezari zian ohe pian botilla erdikalaxe beterik"; JEtchep: "berinazko untzi bat eskuan, odolez erdikala"); erdikalatu 1 (Lf Murtuts: "Bat-batean mariñelgoa galdua zuten, eta arraintza bera erdikalatua") eta OEH argitaratuan gainera: Prop 1892 ("Ezpaitzuten ekharri lehen aldian erdikalatzekoa baino gehiago, erran zioten bere jendei, zohazila berriz ere bilha, nahi ginituela igorri zakua bethea"), Eskual 1908 ap. DRA ("Eltzea uzkailirik behin hustu dea edo erdinkalatu [sic], edo estalgia bera makurtu?"), Herr 1961 ap. DRA ("Hamabortz urte hoik behin erdikalatuko diozkate ondoko egunetan, eta geroxago berriz ere ttipituko"); erdizkalatu 1 (Lf Murtuts, eta OEH argitaratuan agerraldi bera Lf GH 1929tik jasoa da: "Sabeleko debruak itsuturik, gure muttikoa hasten da beraz eria untzian sar, ahorat ekar; justa eta musta, eta berriz busti, eta berriz milika, halako moldez non xokoleta azkenean erdizkalatu baitzuen"); erditara(t) 2 (JE Bur: "Hastapenean, tabako ondo larriaren ostoak irakinarazten zituzten ur garbian; gero, irakin hura erditarat ekartzen"; Mde HaurB: "Botila erditara hustua zuen"); erditaratu 1 (JE Bur: "Bainan, duela hamabotz bat egun, ttipitu zaukuk irabazpidea, erditaratu kasik") eta OEH argitaratuan gainera beste hau: Herr 1960 ("Ez dira holakoak plaza gizonak eta ukhanik ere pilotan joko ederra erditaratzen da jenden estimua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdikala 2 ager. IE (D. Landart: "Sukaldeko mahainaren gainean, botoila bat, erdikala arnoz betea", JEtchep, OEHko testuinguru berean); erditarat behin (Eskual 1905: "Mildiou delako gaitzak egin dako uztaila erditarat ausiki gaixtoa aihenari"); erditaratu 2 ager. (Herr 1987: "Eta bederatzi haurdun familiak berriz ehuneko 82, heldu baita ixtante erditaratuak izanen direla halako familian haundiak", "Funtsean familia haundiak (haiek baitira lau haur bederen dauzkatenak 16 urtez pekoak) erditaratuak dira zenbait urtez").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erditaratu : HiztEn, LurE; erditaratze : LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erdikalatu : EuskHizt, Casve EF (erdikalatü: réduire à moitié) HaizeG BF (se réduire à moitié), Lh DBF (se réduire à moitié), DRA (reducir a la mitad, llenar hasta la mitad), PMuj DVC (reducir a la mitad, dimidiar, mediar); erditaratu : EuskHizt, HiruMila (venir a la mitad, reducirse), ElhHizt (reducir a la mitad), EskolaHE, DRA (venir a la mitad, reducirse); erditaratze : EuskHizt, HiruMila (acción de venir a la mitad, reducirse); erditara : DRA (a la mitad); erdikalaxe : Casve EF (à peu près à moitié), Lh DBF (à peu près à moitié); erdikalari : PMuj DVC (rentero, arrendador, etab.); erdizkalatu : EuskHizt (†erdizkalatu ik. erdikalatu), DRA (dejar en algo más que la mitad); erdikara : HaizeG BF (à moitié); erdizkala : DRA (algo más que la mitad); erdikala : Casve EF (à moitié), HaizeG BF (la moitié environ, à demi), Lh DBF (la moitié environ), DRA (aproximadamente la mitad), PMuj DVC (casi la mitad, a medias) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

J-L. Davantek ez ditu ezagutzen erdikala, erdikalatu eta erdizkalatu (bai, ordea, erditara, erditaratu); baina, erabiliak direnez, onartzekoak direla dio.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

botila bat, erdikala betea.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. erdikala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn:- / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

erdikala(tu), erdikalatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

Mat.

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 38: Afrika Erdiko Errepublika

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: mediano, medio; erdiko maila: grado medio; erdiko ziklo: ciclo medio / HitzIrud: "erdiko erreia = carril del medio".

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Kategoria

izlag.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

luze, labur, erdiko, handi eta txiki.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

medio, corazón; médius: eri-bihotz (Sc ap. A), erpihotz (BN-baig ap. A) b) Eri-biotz (R), biotz eri (R-vid), dedo del corazón" A. BIHOTZ-ERI. a) "(R-vid), dedo mayor" A. 2 ergoien. "Ergohen (S), dedo mayor" A. Cf. 1 eri. tarteko "(L-ain), dedo del corazón" A. erdiko "(Sal), dedo mayor" A. Cf. Lar y Añ: "Dedo de en medio, atz erdikoa".

eri pottolo, I. Borda (“Haurretan, igandeetan prediku aulkietan bermatu eta astean oilasko batez ase apezen eri pottoloez trufatzen ginela oroitu nintzen orduan”).eri ttittil 2, I. Borda (“Kostaldeko feminista feminino historikoak oro han ziren, eri ttittila gora c'est délicieux grazioski hustuka, halaber ahots elkorrez hitz egiten zuten lesbiana politikoak, eta, arrahaurretaz hanpuroski kuruka zebiltzan berrogeita hamar emazteen erdian, zazpi gizon”, “Berriak judutar elkarteak xifritu zituen, bigarren mundu gerran Pio-k ez zuelako eri ttittila mugitu Hitlerek kontzentrazio eta esterminazio zelaietan zeraman soluzio finala-ren geldiarazteko edo gaitzesteko”).eri ttiki, Berria (“Haur txikiei eskuko erien izenak erraten zizkieten, adibidez: “Eri ttikia, haren mutila, lanpero, lanpetit eta zorri hiltzailea”).eri kikil, Nora Arbelbide (“Ahurra gogortua, eriak zabal eta makur, eri bihotza besteak baino laburrago eta eri kikila plegatua... Pilotari baten eskuak dituen ezaugarriak erakusten ditu esku moldatu horrek”).eri bihotz, Nora Arbelbide (“Ahurra gogortua, eriak zabal eta makur, eri bihotza besteak baino laburrago eta eri kikila plegatua... Pilotari baten eskuak dituen ezaugarriak erakusten ditu esku moldatu horrek”).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: erdikoitasun : J.L. Davant Herr 11-7-1968 ("Ipar Eskual-Herriak aski pairatzen zuen jadanik Pariseko erdikoitasunaren ondorioz", "Orai hunen lauzkazale, Europaren erdikoitasuna edo zentralisma").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdirakoi 1: ELA/STV 1992 ("Kontzepzio estatalista erdirakoi eta uniformista zaharkituek desagertzeari oraindik jarkiera jartzen dioten eszenategi berrian, Europako herriek geure kontinenteari honako hau emateko parada erreibindikatzen dugu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erdikoi : DFrec 1, AB38 1; erdikoikeria : AB50 5; erdikoitu : DFrec 1; erdirakoi : DFrec 6, AB38 2, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 3; erdirakoikeria : DFrec 3, AB38 1; erdirakoitasun : DFrec 1, AB38 1. Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erdikoi : HiruMila, Casve EF, PMuj DVC; erdikoitasun : HiruMila, PMuj DVC; erdirakoi : HiruMila, Casve EF, PMuj DVC; erdirakoitasun : HiruMila, Casve EF (erdirakoitarzün), PMuj DVC. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "erdikoia = centrista".

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-koi.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zentralista.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zentralismoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "erdilaria = central (jugador / a)".