Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ondo aditzekin.

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

erdiondoko odol-galtzeak.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: erdipurdiko .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erdipurdi sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

LBeh (2013-06-10): erdiraketa 256 [Kirol.]: Berria 103 (“Erdiraketa itxia espero nuen”), EiTB 147 (“Llorentek buruz errematatu zuen Yesteren erdiraketa”), DiarioVasco 6 (adib.: erdiraketa baten ondorioz baloia bigarren zutoinera iritsi eta Mikel Larrañagak buruz sareetara bidali zuen baloia”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: erdiraketa 113: Berria 112 (adib.: “Hala, minutu erdia bete ez zenean lehen aukera izan zuen, baina Kollerrek gutxigatik ez zuen buruz errematatu Nedvedek eginiko erdiraketa”), Joan Mari Irigoien (“Eta bigarren zatiari ekin eta antzeratsu joan zen neurketa, harik eta, ordu laurdena falta zela, nik hegaletik erdiraketa itxi bat egin nuen arte”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es centro / fr centre: Elhuyar: erdiraketa, erdiratze / Nolaerran: erdiratze, erdiraketa / Zehazki: erdiratze / Labayru: erdiratze, erdiraketa / Adorez5000: erdiraketa.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

erdiratze iz. Kirol. araua da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Onartzekoa da arloa zehaztuz.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

erditara(tu), erditaratzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

erdira etorri, erdira ekarri.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

erditsuan utzi dute; oren erditsu baten buruan etorriko da.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu bidezko zein eratorri sartuko den erabaki gabe dago

Euskaltzaindiaren Arauak

erditu, erdi, erditzen. da ad.: alaba batez erditu zen.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. erdibitu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erditu, erdi, erditzen

LB: 33 (Argia 1, Berria 4, EiTB 2, Elhuyar 6, Elkar 19, Laneki 1); ETC: 97

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: erditze gela: sala de partos / Labayru: 0 / NolaErran: 0. / Euskalterm: erditzeko gela (Osasun.).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

erditze iz. Sabelean den umea edo umeak mundura ekartzea. Ik. haur egite; haur ukaite. Erditze gaiztoz, erditze txarrez hil. Erditze gela.

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzea proposatu da.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gela.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. penintsula.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdizirkular 9: J.M. Iraolagoitia 4 (adib.: "Hodi erdizirkularrak / Barraskiloa / Utrikulua / Sakulua / Leiho Obala / Leiho biribila"), Natur/8 2 (adib.: "Sentimen honi gehien laguntzen dion organoa barne-belarria da eta horren baitan xahakoa, zakutoa eta hodi erdizirkularrak"), UZEI 3 ("Eliza baten burualde edo atzeko fatxadan kokatutako zatia, jeneralean planta erdizirkularrekoa eta batzutan poligonalekoa, labe-gangaz estalia, jatorrian ekialdera begira jartzen zena presbiterioarentzako toki bezala"); erdi-zirkular 1, Arabako zubiak ("Tipologiari dagokionez, zubibularrak eta ezproiak dira agian atal berezienak; oin erdi-zirkularrean eratuak dira, era simetrikoan, eta oinarrizko dobelen altueran amaitzen dute gorako garapena").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erdizirkular : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 3 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erdizirkular : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: erdizirkular / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Elkarketa nahiz eratorpen zalantzazkoak

erdi- forman egokitu izan da erdal semi- osaerako hainbat forma; LEF batzordeak landu zuen auzia, eta azken ondorioak ezagutzean berrikusi beharko dira honelakoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: adib. / EskolaHE: AS

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: regular (adj.)

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -zka-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erdizka sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

erdizkatu, erdizka(tu), erdizkatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

erdizkatu, erdizka(tu), erdizkatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'zatoz(te)': erdu nire Aitaren bedeinkatuok.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpena aldatzeko eskatuz (Mendebaldekoek ere hala nahi baitute), hots: erdu sg. / erdu(z)e pl. bereizketa eginez (eta adibidea horri egokituz). Eta arrazoia bat dator lantaldearen 32.12 irizpidearekin: berria da bereizketa, baina darabiltenek bereiziz darabilte XX. mende ia osoan.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

erdu nire Aitaren bedeinkatuok

Forma baten adiera(k)

zatoz(te)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erdu, erdutzen.

Kategoria

da ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

abiatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

erdu : a) singularra 90 aldiz ageri da: B 81 (Añ 14, Mg 8, JJMg BasEsc 5, Astar II 13, Ur MarIl 5, AB AmaE 5, Azc PB 5, Ag AL, A 4, Echta Jos 5, Kk Ab II 2, Altuna 3, Enb 3, Otx 3, Erkiag Arran 2, Bilbao IpuiB 2, Gand Elorri), G 4 (Echag 2, A Ardi, Gazt MusIx), EB 5 (Arti 3, Osk Kurl; eta MEIG aip.) eta galdera baten aurretik "ikus dezagun"en baliokide diren beste 6 erdu ona (Mg CO); b) plurala 9 aldiz, B (Mg PAb 2, JJMg BasEsc 3, Astar II 3, Azc PB); erdue 25 aldiz, B (Añ 5, AB AmaE 14, Itz Azald 2, Kk Ab II, Enb 3); eta hiruna aldiz erdube (Mg PAb, Astar II 2) eta erduze (Bilbao IpuiB 2, kanta zaharra ap. SMitx Aranz).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erdu (singularra) 16 aldiz: B 13 (Albzur, Irakatsiak, A Latsibi 2, Arriand, ZA, Euzkadi 1918 3, Onaind, J.L. Beobide, I. Zubiri, Larrak), G 1 (A Ipuiñak), EB 2 (Hitz egin!, Kotxe-lapurrak); erdue behin (bizkaierazko bertsoak, ap. J-L. Davant AbadiaU).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erdu : DFrec 7 (sing.), AB50 1 (venir), HiztEn ("etorri"-ren baliokide den hitza), LurE ("etorri"-ren baliokiden den hitza; ik. erdutu); erdutu : HiztEn (abiatu, heldu), LurE (abiatu, heldu; eta erdutze) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erdu : EuskHizt (erdu 1: "etorri"-ren baliokide den hitza; erdu 2: heldu, iritsi), ElhHizt (ven, venid; AS: erdu hona: a ver, veamos, sirve de introducción a un pregunta), EskolaHE ("etorri"-en baliokide den hitza), DRA (1 reconcentrarse; 2 ven, venid), PMuj DVC (1 reconcentrarse, 2 venir, llegar, adib. erdu ona!: ven acá, 3 concluir, 4 ez erdu ta ez merdu); erdutu : EuskHizt (abiatu, heldu), HiruMila (venir; eta adib.: erdu hona: ven acá; erdu: ven; erdue: ven acá), ElhHizt (partir, llegar), EskolaHE (abiatu, heldu), DRA (1 partir; 2 implorar, rogar de venir en ayuda), Lh DBF (1 venir; 2 implorer, prier de venir au secours), PMuj DVC (1 reconcentrar; 2 disimular) // eta beste hauek: EuskHizt: † erdue ik. erdu // PMuj DVC: erdu-arazi (condensar), erdu-arazde (condensativo), erdugailu (condensador), erdugarri (condensable), erdutzaile (condensador), erdutze (condensación), erdutzeko (condensativo) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: Ik. erdu / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Bizkaitarrek argitzekoa da erdue ala erduze den gaurko forma nagusia.

Euskaltzaindiaren Arauak

guk ere (bai); etxea ere; gaur ere; esan ere; batez ere; hala ere; *ere bai e. baita ere; *ere ez e. ezta ere.

Erabilera sintaktikoa argitu

gramatikari dagozkion argibideetako zein jaso behar du hiztegiak? Orain-oraingoz, *ere bai modukoak gaizki daudela esatera mugatuko da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eredu sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eredu sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabilera-oharrak

x-ren ereduz gisa erabilia.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

-zko

Euskaltzaindiaren Arauak

eregi, eregiten. Bizk. du ad. 'eraiki'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. eraiki

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

balakua, txera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: ereiaro

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: ereiaro: Ik. ekain / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aro.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ekaina.

Euskaltzaindiaren Arauak

erein, ereiten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erein, erein, ereiten

Euskaltzaindiaren Arauak

Laurus nobilis.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Naf.

Forma baten adiera(k)

uzta.

LBeh (2014-04-03): erekzio 38: Elhuyar (“erekzioaren disfuntzioa”), Consumer 20 (adib.: “Zutitze edo erekzioa fenomeno konplexua da eta era askotako faktoreek dute zerikusia”), Berria 10 (adib.: “Jakin badakigunean gizonen eta andreon desioa, erekzioak, plazerak oso modu desberdinetan garatzen direla”), EiTB 6 (adib.: “Familia horietako batean, aita paraplegikoa da eta ezin du modu naturalean erekziorik eduki”), Argia (“sexualitatea ez da soilik jardun fisiologikoa, ez dira erekzio handidun super-gizonak eta pasio izugarridun super-emakumeak, eta eskema horren mesedetan funtzionatzen dute medikamentuek”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: erekzio 24: Berria 9 (adib.: “Gizonezko gehienek izaten dute, noiz edo noiz, erekzioa lortzeko arazoren bat, baina 25 eta 75 urte bitarteko milioi eta erdi gizonek erekzioa lortzeko arazo kronikoa dute”), Luis Elberdin 14 (adib.: “Haren gorputz leizetsuak ia-ia ipurtzuloan hasten dira, eta erekzioa gertatzen denean erraz asko jarraitu ahal da barrabilen atzetik ipurtzuloraino”), Filosofia apaingelan (“zenbat eta zakil-haria gehiago tenkatu, orduan eta erekzio harroagoa eragingo didazu”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es erección / fr érection: Elhuyar: (Biol.) erekzio, tentetze, zutitze / Nolaerran: (construction) eraikitze, eraikuntza, altxatze | (organe) gogortze, zutitze, erekzio / Zehazki: zutitze, eraikitze, jasotze | (del pene) zutitze; erekzio / Labayru: erekzio, tentetze, zutitze, gogortze / Adorez5000: zutitze, tentetze, tentetasun; (construcción) eraikitze, eraikuntza.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

Euskaltzaindiaren Arauak

ereman* e. eraman.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. eraman

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

[izond. eta izlag. bakarrik]: Añ (“ermutar agure santu bati”, “Jakobo ermutar penitente santua”), JAIraz Bizia (“ermutar eiztari purrukatu bat”); Mg in VMg (“Katu eremutarrak / ez du nai belarrik […] aragi samurretan / dago koipetua”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

A Ipuiñak (“Eremutar gizagaisoak”, “Eremutarrak urregorrizko edontzi eder ikusgarri baten edan eban ardaoa”, “Eremutarrak bide-lagunagaitik esaten eban beren barruan”), JMB (“Oek bukatzean, erabaki zuan bere emaztearen aldera etortzea eta etxerontzean aguertu zitzezan eremutar edo Hermitaño-en janzian Infernuko deabrua”), J. Garitaonaindia (“eremutar guztiak”, “kristau eremutarrak”, “ainbat eta ainbat kristiñau bakar-zalez eta eremutarrez bete ziran mendi santu onetako kobak”), A. Albisu ("ez da eremutar egin”), Herr 1957 (“Saturio Deuna mendi lekaro batean eremutar bezela bizi zan”), L. Anselmi (“sineskeriarik gabeko eremutarra”), Onaind (“Bertako eremutarrai, ao batez, Karmen'go Amaren Anaiak deitu oi eutsen”), Jorge de Oteiza (“eremutarren bizimodua”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eremutar (Erlijioa Hiztegia, s.u.)

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Arauak jasoa du, inolako markarik gabe

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.