Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errazta, erraztatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

erratzarekin garbitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

errazago bihurtzea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-to.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

errazki.

Euskaltzaindiaren Arauak

erraztu, erraz(tu), errazten. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

erraztu, erraz(tu), errazten

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erre sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arin sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erre(-)erre egin 3: El Día 1934 ("Erre-erre eginda dagon batekin itz egin det, eta bere okerra ezagutu ta buru makur gelditu da"), J.M. Arzalluz ("Orduan tentetu zen Lehoia erre erre eginda"), X. Mendiguren E. ("Ez begiradari bakarrik, bera osorik beti erre-erre eginda zebilela esan zitekeen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin: bikoiztapen indargarriak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erre 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-opari.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erre sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Elektr.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 36 (EiTB 1, Elhuyar 9, Elkar 1, laneki 21, UEU 4); ETC 409 20.5: Elhuyar: erreaktibotasun iz. (Biol.) (Fis.) (Kim.) reactividad / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: erreaktibotasun gurutzatu (termino onartua), erreaktibotasun kardiobaskular, erreaktibotasun kimiko.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: erreaktibotasun iz. (Biol.) (Fis.) (Kim.) reactividad / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: erreaktibotasun gurutzatu (termino onartua), erreaktibotasun kardiobaskular, erreaktibotasun kimiko.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, espezializatu samarra bada ere.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 17 “Horrela, alemaniar bonba nuklearraren proiektuko buru izan zen II. Mundu Gerrak iraun zuen artean, eta haren zuzendaritzapean erreakzio nuklearrak abiada handiz gerta zitezen, erreaktore nuklearrak egiten saiatu ziren” (Elhuyar) ; EPG: 6 “Fisio - edo fusio-erreakzio nuklearra sortzea eta kontrolpean izatea ahalbidetzen duen aparatua da erreaktore nuklearra.” (Berria); ETC: 163 “Erreakzio nuklearrean bertan egia da CO2rik ez dela isurtzen, baina uranioa ustiatzeko erregai fosilak eta energia erabili behar dira eta prozesu horretan CO2a botatzen da” (Argia).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: erreakzio nuklearra: reacción nuclear; Adorez: erreakzio nuklearra: reacción nuclear; Labayru: 0;

nuklear 1 adj. Nukleoarena, nukleoari dagokiona; bereziki, atomoaren nukleoari dagokiona. Erreakzio nuklearra: atomoaren nukleoan gertatzen den erreakzioa. [erreakzio] erreakzio nuklear iz. Atomo baten nukleoa transformatzen den talka bidezko erreakzioa.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatu adibidea eta azalpena, lehendik ere jasoa dagoelako azpisarrera gisa erreakzio sarreran. Beraz, beste adibide bat gehitu beharko da nuklear sarreran. Bestalde, erreakzio nuklear azpisarreraren definizioa aldatzea proposatu da: "Atomoaren nukleoa transformatzen den talka bidezko erreakzioa”.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa nuklear sarreran ere.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. erreakzionatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erreakzionaraz, erreakzionarazten.

Aditz-erregimena

dio ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. atzerakoi.

Kategoria

izond. eta iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira erreakzionatu (eta errakzionatu 1, erreazionatu 2) 32: (Ke arteko egunak, Elhuyar, Oihenart taldea, I. Irazabalbeitia 3, Zinetika, Saioka/8 2, I. Iñurrieta, J. Butron 2, J.A. Berriotxoa, U. Larramendi, LehenZikloEsper 1987, Kimikako Problemak, UZEI 4, X. Gereño, P. Sastre 2, J.M. Irigoien, ArrPress 1989, J.M. Zalakain, X. Mendiguren B., Soziologia, X. Mendiguren E., Zehar 1993, Azurm, J. Zabaleta); erreakzionatzaile 3 (I. Irazabalbeitia, Kimikako Problemak 2); erreakzionarazi 2 (Elhuyar, I. Irazabalbeitia).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erreakzionatu : DFrec 8, AB38 5, AB50 4, HiztEn, Euskalterm 2; erreakzionatzaile : AB38 1, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erreakzionatu : HiruMila, ElhHizt. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erreakziona, erreakzionatzen.

Aditz-erregimena

du ad. (nor kasurik gabea).

Jakite-arloak

Kim.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond. eta iz.

Jakite-arloak

Kim.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH, azpisarrera s.u. erreal: moneda de dos reales; real de a dos – Mg, Lard, Ldi, Lek, Erkiag; eta bi errealeko: Sor.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erreal biko: ap. Lek ("Urre gorrizko bizarra / Ziller labratuz espalda: / Erreal bikoz egiña zeukak / Eleizarako galtzada..."); A. Arrue (metahizk. “Eztira oraingoxeak ere itz eta esakera auek: erdibitu, ordu-biak, erreal-biko txuria, urtebia, urtebi-sagarra, egun-biz-bat”); eta (Bi errealeko). Beti bere bi errialekua etxeari begira. Sor Bar 95.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: adib. / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bi-ko.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

zenb. + iz. +-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erreal 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH, azpisarrera s.u. erreal: real de vellón.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erreal kuarto 1, M. Astiazarain ("Artistak [...] 6.000 Erreal Kuartoko kopurua finkatu zuen lana egiteko").

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

erreal sarreran adibide gisa emango da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH, azpisarrera s.u. erreal: real de plata. // ConTAV, Astar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erreal sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH, azpisarrera s.u. erreal: moneda de un real. // SM Zirik (“Aizu: nik errialekua pagatu det ordea”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'erreal bateko txanpona'.

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

erreal bateko txanpona.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. errealizatu.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Zin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

errealizazio 5: P. Iztueta ("Mota arras desberdinetako errealizazio eta iharduera propioko programa zabal baten garapenarekin batera eta Kutxa finkaturik dagoen gizartetik bertatik sortutako iniziatibak aldeztuaz gainera, erakundeak ekintza-plangintza zabala bideratu du komunikazioaren eta harreman sozialen eremuan"); M. Gartzia ("Aberasketa bertikala. Motibatzaileen arabera: erantzunkizuna, harreman pertsonala, errealizazioa, errekonozimendua, barne errekonozimendua, hazkuntza, ikasketa, promozioa"); M. Haranburu ("Gorputz eskema gorputz iruditik bereizia dagoenean, espazio eta denboraren haustura moduko bat sortzen da eta haustura horretan, bere errealizazio posibletik bereizitako desira baten imajinarioan lerratzen da haurra"); LMuj ("lege horretatik kanpo, noski, asibilaketa eta bustidura errealizazioak, hots, ts, tz, tx, ñ, tt, dd kasuak"); X. Portugal ("Egia da giroa ez dela besteetan bezain itxia, baina horrek ez du ezer aldatzen, errealizazioaren kalitateari dagokionez").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errealizazio : Euskalterm (Zinema-TB, Psikol., Hizkl.). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

errealizazio : ElhHizt. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal realización / réalisation formen ordainak: HiztHand: 1 gauzatze, egite; 2 betetze; 3 (Cinem. TV) errealizazio // HiruMila: burutzapen, gauzatze, burutze; (la realización plena de un deseo) asmo baten burutzapen osoa; (realización gráfica) gauzatze grafikoa; (realización de obras) obragintza; (producción) egite; (realización de programas) programagintza; (Cinem. TV) errealizazio ; (realización personal) nortze, (bere buruaren) garapen. // ElhHizt: egite, burutze, obratze, gauzatze, egikaritze; (un trabajo de difícil realización) egiten zaila den lana; (Cin.) errealizazio (telebistan); zuzendaritza (zineman); (Psicol.) errealizazio ; (la realización personal) norberaren errealizazioa. // Lur EF/FE: egite. // Casve FE: egite, bürüratze, lan, egitate, egin; (vente) saltze. // HaizeG FB: egite, lan. // PMuj DCV: egite, egikunde. // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Zin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

errearazi, errearaz, errearazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errearazi, errearaz, errearazten

Jatorrizko forma

errebal, (h)auzune

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: reválida.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Hezkuntza-administraziokoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

errebantxa (rebantxa 1, errebanja 1) 5: A. Alonso 3 ("Bergarak Azkoitiari errebantxa hartu zion", "Infantilen Txapelketa Probintzialaren finalaren errebantxan ere norgehiagoka eskasa izan zen", "Azkoitiarrek arerio kementsua, Bergara, izan zuten aurrez aurre, errebantxarako gogoz gainera"); Eibarko argazkiak ("gero egindako rebantxan ere berriz irabazi zion"); Herr 1987 ("Hamabostean Alemanian jokatu beharko errebanja bordelesek eta ez da aise izanen hor galduaren han arrapatzea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errebantxa : AB50 2, HiztEn, Euskalterm 3; errebantxista : HiztEn, Euskalterm 1; errebantxismo : HiztEn. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

errebantxa : HiruMila, ElhHizt; errebantxismo : HiruMila; errebantxista : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal revancha / revanche formen ordainak: ElhHizt: errebantxa ; mendeku, ordain, errebantxa. // HiruMila: (deporte) errebantxa , (desquite) mendeku, ordain; (tomar la revancha) ordaina eman; (en revancha) ordainez. // Lur EF/FE: mendeku, ordain; (sport) arrabantxa . // HaizeG FB: ordain, kittara; (en revanche) ordainez. // Casve FE: mendekio, ordari; (en revanche) ordariala, ordariz, aldiz, bestainez. // PMuj DCV: (desquite) ordain, ordain-bide; (tomar la revancha) ordaiña eman (artu, itzuli); apendua artu, apendu, mendekatu, aspertu, aiertu; (en revancha) ordaiñez, ordainbidez; (partido de desempate, revancha) kitarako partidua. // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "errebantxa. Kiroletarako soilik".

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

baldintza minimoa betetzen du, eta ezagun-erabilia da Iparraldean ere, J-L. Davantek dioenez.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu biak onartu dira, bakarra aukeratu ezinik

abiapuntuko erdaren araberako aldaerak dira errebel (Ipar. / lehen) eta errebelde (Heg. / gaur), eta onarpen eske aurkezten dira biak, jazarle bezalakoek ezin ordezka ditzaketelakoan beti.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. suge-belar / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-belar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

suge-belarra.

Euskaltzaindiaren Arauak

errebelarazi, errebelaraz, errebelarazten. Ipar. du ad. 'bidea galarazi'.

Euskaltzaindiaren Arauak

errebelatu, errebela, errebelatzen. 1 Batez ere Ipar. da ad. 'galdu, bidetik atera': ardi errebelatuak; Parisko karriketan errebelaturik. 2 du ad.: argazkiak errebelatu; Jainkoak elizari errebelatu dizkion egiak.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errebelatu, errebela, errebelatzen

Erabileremu dialektala

Batez ere Ipar.

Forma baten adiera(k)

galdu, bidetik atera

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

ardi errebelatuak; Pariseko karriketan errebelaturik

Euskaltzaindiaren Arauak

errebelatu, errebela, errebelatzen. 1 Batez ere Ipar. da ad. 'galdu, bidetik atera': ardi errebelatuak; Parisko karriketan errebelaturik. 2 du ad.: argazkiak errebelatu; Jainkoak elizari errebelatu dizkion egiak.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errebelatu, errebela, errebelatzen

Erabileremu dialektala

Batez ere Ipar.

Forma baten adiera(k)

galdu, bidetik atera

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

ardi errebelatuak; Pariseko karriketan errebelaturik

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Erl.